Choć poglądy kontrowersyjnego naukowca nie są w zgodzie z doktryną chrześcijańską, to zadziwiająco szybkie tempo rozwoju nauki nie pozostawia wątpliwości, że człowiek, „czyniąc sobie ziemię poddaną”, już potrafi znacząco przedłużyć swoje doczesne bytowanie. Tegoroczne Nagrody Nobla w zakresie nauk ścisłych są tego najlepszym dowodem.
Najbliższa codziennemu życiu nagroda w dziedzinie medycyny lub fizjologii przypadła Japończykowi. Yoshinori Ohsumi odkrył mechanizm autofagii, który polega na trawieniu przez komórkę obumarłych lub uszkodzonych elementów jej struktury. Jest to swoisty recycling, jakiemu poddawane są komórki. Kiedy w komórce pojawiają się uszkodzone elementy, ta sama je trawi, czerpiąc z nich energię. Mechanizm ten wykorzystywany jest szczególnie w okresie niedoboru substancji odżywczych. Dlatego posty i głodówki korzystnie wpływają na zdrowie, a w czasie infekcji nie mamy apetytu, by komórki czerpały energię z zainfekowanych elementów. Autofagię można wykorzystywać w leczeniu chorób nowotworowych, dystrofii mięśniowych (np. choroba Duchenne’a), choroby Huntingtona, Parkinsona, niepłodności, zespołu metabolicznego oraz chorób zakaźnych. Wywołując ten proces w zakażonych komórkach, można niszczyć bakterie i wirusy zarówno u osób chorych, jak i nosicieli, którzy nie mają objawów choroby.
Chemicy, uhonorowani w tym roku Nagrodą Nobla, Jean-Pierre Sauvage, Fraser Stoddart i Bernard Fering stworzyli „maszyny molekularne”, które będzie można wykorzystywać w rozwoju nowych materiałów, czujników i systemów przechowywania energii. To odkrycie pomoże konstruować nanoroboty – miniaturowe urządzenia (nanometr to jedna miliardowa metra), które będą potrafiły leczyć stany chorobowe w naszym organizmie. Naukowcom już trzy lata temu udało się stworzyć molekularnego robota, który potrafi chwytać i łączyć aminokwasy, tworząc peptydy.
Z kolei nobliści z dziedziny fizyki, David Thouless, Duncan Haldane i Michael Kosterlitz opisali superciecze i nadprzewodniki, stany, w których materia zachowuje się zupełnie inaczej niż obserwujemy na co dzień. Na przykład w stanie nadciekłym, czyli w bardzo niskich temperaturach, puszczona w ruch w dowolnym obiegu zamkniętym, może w nim krążyć bez końca i to bez żadnego nakładu energii. W taką nową fazę materia wchodzi w bardzo wysokich lub bardzo niskich temperaturach – bliskich zera absolutnego. Odkrycie to otworzyło drogę do badań nad nowymi materiałami oraz elektroniką i może przyspieszyć proces konstruowania komputerów kwantowych, które błyskawicznie będą potrafiły przeszukiwać olbrzymie ilości danych, obliczać skomplikowane symulacje, tworzyć precyzyjnie długofalowe prognozy pogody oraz sprawić, że przesyłanie informacji będzie bezpieczniejsze. To spowoduje olbrzymi skok technologiczny, który – jak przewidują futurolodzy – pozwoli w takim stopniu zmodyfikować nasz organizm, jakiemu biologia nigdy nie będzie w stanie dorównać.
Pozostaje jednak pytanie, jak ludzkość sobie z tym poradzi. „Rozwój mądrości niestety nie idzie w parze z rozwojem technologii” – zauważa Ray Hammond, jeden z najczęściej cytowanych futurologów. Dlatego ważne jest, by człowiek rozwijał swoją mądrość, by umiejętnie posługiwał się nowoczesnymi technologiami. Kondycja człowieka się nie zmieniła. To, co o miłości, zazdrości czy rozpaczy pisał Szekspir, jest dzisiaj nadal aktualne. Jak człowiek będzie wykorzystywać najnowsze osiągnięcia techniki? Mogą na to wpłynąć kolejne Nagrody Nobla, w dziedzinie literatury oraz pokojowa, bo humaniści również wyznaczają kierunek rozwojowi cywilizacji.
Dziś świętujemy...