Kto jest kim? Mały przewodnik po życiu konsekrowanym

Zakonnica, mniszka, a może dziewica konsekrowana? Zwykły ksiądz czy jednak pustelnik? Jeśli chcesz się w tym jakoś połapać, przeczytaj.

Konsekrowany? Czyli jaki? Starsi powiedzieliby, że „poświęcony Bogu”, miłośnicy anglicyzmów, że „dedykowany”. Choć czasem mówi się w ten sposób o przedmiotach ofiarowanych Bogu, to znacznie częściej określenie to odnosi się do ludzi „przemienionych” przez Boga. Tych, którzy odpowiedzieli na głos powołania, by naśladować w swoim życiu Jezusa czystego, ubogiego i posłusznego. Oto nasz przewodnik po życiu konsekrowanym.

Każdy ma misję do spełnienia

Nieprzypadkowo pierwszą konsekracją nazywa się chrzest święty. To właśnie w tym sakramencie rodzi się więź człowieka z Bogiem. Wraz z upływem lat dojrzewa ona i staje się coraz bardziej osobista. A przynajmniej ma w sobie potencjał, by tak było.

Gdy pojawiają się pytania: “Jak i z kim żyć?”; “Małżeństwo czy kapłaństwo?”, okazuje się, że możliwości jest wiele, a Duch tchnie, kędy chce. I nawet jeśli w przeszłości o niektórych z tych powołań mówiono, że to „stan doskonałości”, dziś wiadomo, że nie ma „lepszych i gorszych”. Każdy ma swoją misję do spełnienia. Inną. Niezależnie od tego, czy jest świeckim czy duchownym.

(Przy okazji: duchowny to kapłan diecezjalny lub zakonny. Kryterium przynależności do stanu duchownego to przyjęcie sakramentu święceń, dlatego siostry zakonne nie są duchownymi).

Rady ewangeliczne i związane z nimi śluby czystości, ubóstwa i posłuszeństwa to sposób naśladowania w swoim życiu Jezusa Chrystusa. Dla osób konsekrowanych w ich życiu to najważniejsze, nawet jeśli otoczenie patrzy na nie przez pryzmat ich użyteczności dla społeczeństwa. Dzieła apostolskie, jakie pełnią, stanowią konsekwencję przynależności do Boga.

Szczególnie skoncentrowane na apostolstwie są tzw. stowarzyszenia życia apostolskiego. Wspólnoty te przypominają zgromadzenia zakonne (np. pallotyni, szarytki), ale w odróżnieniu od instytutów życia konsekrowanego (zakonnych i świeckich) ważniejsza od konsekracji jest dla nich właśnie misja – apostolstwo.

Czytaj także:
Kard. Tagle dla Aletei: Jak odkryć swoje powołanie? [wywiad]

Przewodnik po życiu konsekrowanym: formy życia konsekrowanego

Tym, co łączy różne formy życia „poświęconego Bogu” jest konsekracja, czyli złożenie ślubów czystości oraz – w zależności od specyfiki danej formy – ślubów posłuszeństwa i ubóstwa. Dlatego osobami konsekrowanymi są zarówno siostry i bracia zakonni, ale też członkowie instytutów świeckich (tzw. świeccy konsekrowani) oraz należący do stanu dziewic i wdów konsekrowanych.

Osobami zakonnymi, czyli po prostu siostrami i braćmi zakonnymi, są członkowie zakonów i zgromadzeń zakonnych. Ci z zakonników, którzy są jednocześnie kapłanami, zwyczajowo bywają nazywani ojcami.

Natomiast zakonnice żyjące „zamknięte” za klauzurą klasztorów kontemplacyjnych nazywa się mniszkami. Ich życie koncentruje się na modlitwie i słuchaniu Słowa Bożego, indywidualnej ascezie i umartwieniu.

O ile zakonnicy porzucają życie w świecie, by poświęcić się Bogu, o tyle członkowie instytutów świeckich łączą w sobie dwa w jednym: konsekrację i świeckość. Jeśli istotą powołania zakonnego jest być „znakiem” dla świata, to powołaniem świeckich konsekrowanych jest być „zaczynem”, który przemienia świat od wewnątrz.

Każda osoba konsekrowana nosi habit?

Zazwyczaj członkowie wspólnot zakonnych noszą habity – strój charakterystyczny dla danego zakonu czy zgromadzenia. Siostry zakładają jeszcze nakrycie głowy zasłaniające włosy, zwane welonem.

Świeccy konsekrowani pozostają pod tym względem niewidoczni. Nie noszą żadnych zewnętrznych oznak konsekracji. Żyją najczęściej w pojedynkę, niekiedy przy rodzinie lub w małej grupie. Pracują oni w różnych środowiskach, oddziałując bardziej przez osobiste świadectwo życia niż specjalne dzieła.

Jakkolwiek zakonnicy nie są zwolnieni od osobistego świadectwa, to ich zaangażowanie na ogół związane jest ze specyficzną misją zakonu, do którego należą, i włączają się w dzieła prowadzone przez swoją wspólnotę.

Czytaj także:
Myślisz o wstąpieniu do zakonu? O tych sprawach koniecznie musisz wiedzieć

Przewodnik po życiu konsekrowanym: we wspólnocie czy indywidualnie?

Wspólnota jest bardzo ważnym elementem życia zakonnego. Zakonnicy mieszkają razem w klasztorze lub domu zakonnym, do którego zostali posłani przez przełożonego. Wspólnie modlą się, kształcą i pracują, mają własny styl życia, łączy ich określona duchowość i zaangażowanie w misję zgromadzenia.

W przypadku instytutów świeckich wspólnota jest również ważna, nawet jeśli poszczególni członkowie żyją w rozproszeniu. Bardziej jest to wspólnota celów, duchowości i stałej formacji niż zamieszkania. I, co istotne, zarówno zakonnicy, jak i świeccy konsekrowani składają śluby we wspólnocie na ręce jej wyższego przełożonego.

Dziewice i wdowy konsekrowane

Natomiast dziewice, wdowy konsekrowane i pustelnicy to przedstawiciele tzw. indywidualnych form życia konsekrowanego. Osoby te nie są złączone w jakiekolwiek struktury, ale pozostają w duchowej więzi z diecezją i bezpośrednio podlegają biskupowi diecezjalnemu (lub wyznaczonemu przez niego delegatowi). Jeśli w związku z formacją łączą się w grupy, ma to jedynie wzgląd praktyczny.

Dziewice konsekrowane przez biskupa są szczególnie związane z Kościołem lokalnym, któremu „służą z poświęceniem, chociaż pozostają w świecie”. To o nich mówi się, że są „wizerunkiem niebiańskiej Oblubienicy i przyszłego życia, w którym Kościół zazna pełni miłości do Chrystusa-Oblubieńca”. Dziewicą konsekrowaną może zostać kobieta, która nigdy nie zawarła małżeństwa ani nie żyła jawnie w stanie przeciwnym czystości. Przez swój wiek, roztropność i obyczaje musi ona dawać rękojmię, że wytrwa w czystości oraz służbie Kościołowi i bliźnim.

Konsekracja dziewic odbywa się po wcześniejszym zgłoszeniu do biskupa i kilkuletnim przygotowaniu. Pod kierunkiem biskupa dziewice konsekrowane podejmują różne formy zaangażowania w diecezji.

Czytaj także:
Powołana do dziewictwa. Jak wytrwać i świadczyć o Bogu, gdy pracuje się w korporacji?

Do konsekracji dopuszczane są również wdowy, które żyły w związku małżeńskim, a po śmierci męża nie żyły publicznie w stanie przeciwnym czystości. Wdowy ślubują czystość, aby „bardziej kochać Chrystusa i lepiej służyć bliźnim”. Zgodnie ze swym stanem powinny oddawać się pokucie, dziełom miłosierdzia, apostolstwu i gorliwej modlitwie. Podczas aktu konsekracji przez biskupa otrzymują brewiarz.

Wdowy konsekrowane nie podlegają żadnym strukturom życia wspólnotowego. Wspólnotą dla wdowy konsekrowanej, w której realizuje ona swoją misję, jest Kościół diecezjalny.

Natomiast pustelnicy i pustelnice przez wewnętrzne i zewnętrzne oderwanie od świata świadczą o jego przemijalności. Przez post i pokutę ukazują oni, że nie samym chlebem żyje człowiek.

Obok znanych od dawna form życia konsekrowanego powstają też nowe wspólnoty, w których celibatariusze i małżonkowie wspólnie żyją według rad ewangelicznych, praktykując je każdy zgodnie ze swoim stanem. Duch Święty inspirując to, co nowe nie zaprzecza samemu sobie. Nowe formy życia konsekrowanego nie wyparły dotychczasowych (Vita Consecrata 12).

Czytaj także:
Jezus mieszka na poddaszu naszego Dużego Domu. Dosłownie

Czytaj także:
Siostra Agnes, mniszka klauzurowa: Nie zamykamy się po to, aby uciec od świata