Jesteś asertywny, agresywny czy uległy? Sprawdź!

Asertywność – czyli umiejętność stawiania i szanowania granic – to jedna z podstawowych umiejętności, dzięki której czujesz się dobrze, jesteś szczęśliwy i masz udane relacje z innymi. Brak tej umiejętności może powodować, że czujesz się osamotniony, wykorzystany lub masz poczucie winy.

Asertywności trzeba się nauczyć i ciągle nad nią pracować, ponieważ łatwo jest przekroczyć cienką linią i stać się osobą agresywną lub uległą. Żeby było Ci łatwiej, przygotowałam dla Ciebie charakterystykę, która pozwoli Ci sprawdzić, czy masz zachowania nie-asertywne.

Postawa bierna / uległa

Osoby, które prezentują bierną postawę, czują się winne i/lub sterowane przez innych. Nie potrafią określić swoich granic, szczególnie dlatego, że boją się reakcji ze strony innych oraz utraty ich aprobaty. Chcą unikać konfliktów i zamiast otwartej konfrontacji częściej stosują różne sposoby manipulacji.

Gdy mówią o swoich potrzebach, oczekiwaniach lub marzeniach lub gdy odmawiają czegoś innym, doświadczają poczucia winy. W ich zachowaniu można dostrzec brak pewności siebie. Mają też niską samoocenę oraz mogą mieć tendencję do poniżania siebie (w myślach lub rozmowach z innymi). Często odczuwają negatywne uczucia i mają negatywne myśli na temat własnej osoby.

Jeżeli przyjmujesz bierną postawę ryzykujesz utratę poczucia własnej wartości. Możesz mieć skłonność do zatracenia swojej prawdziwej tożsamości i w większym stopniu żyć życiem innych osób, zamiast swoim własnym. Wiąże się to też często z tym, że nie realizujesz swoich potrzeb, a marzenia odkładasz na później. Często na zawsze.

Taka postawa może skutkować tym, że nosisz w sobie poczucie krzywdy, złość i frustrację, które skumulowane mogą prowadzić do wybuchów agresji. Niestety Twoja uległość może powodować, że będziesz przyciągał do siebie osoby, ze skłonnością do dominacji, czyli takie które nie szanują granic innych osób.

Zastanów się

• Jeżeli obserwujesz u siebie reakcje i wybuchy złości nieproporcjonalne do sytuacji, to może być znak, że zbyt często ulegasz i rezygnujesz z siebie i swoich potrzeb. Przyjrzyj się tym sytuacjom. Spróbuj zobaczyć, co mają wspólnego.
• Ile razy w ciągu ostatniego miesiąca zdarzyło Ci się nie wyrazić swojego zdania w dyskusji z obawy przed oceną lub gniewem ze strony innych osób?
• Jak często udajesz, że jest Ci wszystko jedno, gdy tak naprawdę wiesz, czego chcesz?
• Czy zdarza Ci się, że podporządkowujesz się ze strachu, wygody lub wydaje Ci się, że „inni wiedzą lepiej” i w konsekwencji naginasz się lub oddajesz innym możliwość decydowania o sobie? Jak się z tym później czujesz?

Postawa agresywna

Osoby agresywne często boją się, że nie dostaną tego, co chcą i dlatego stosują taktykę wymuszania i narzucania. Wbrew pozorom takie osoby nie wierzą w siebie i brakuje im pewności siebie. Często ich zachowanie odbierane jest jako prezentujące poczucie własnej wartości, ale pod zewnętrzną maską pozorów kryje się niska samoocena i lęk. To właśnie lęk może być powodem, dla którego takie osoby chcą kontrolować otoczenie i demonstrować swoją władzę. Daje mi to pozorne i chwilowe poczucie bezpieczeństwa.

Osoby prezentujące agresywną postawę nie szanują innych, często wręcz lekceważą je. W niewielkim stopniu interesują je cudze uczucia i myśli. W związku z tym dość łatwo im stosować manipulację oraz wymuszać realizację swoich pomysłów. W wielu wypadkach doświadczyły wcześniej, że taki sposób zachowania był skuteczny, dlatego powtarzają go. Tak jak ulegli doświadczają ataków złości, przy czym u nich jest to wynikiem nierealnych oczekiwań. Mają też tendencję do obwiniania innych.

Jeżeli dominuje u Ciebie postawa agresywna, to ryzykujesz, że naruszasz granice innych, a to generuje konflikty. Inni mogą się czuć przy Tobie zagrożeni, bać się Ciebie i zachowywać się w sposób nienaturalny. Dodatkowo możesz stracić szacunek w otoczeniu, stać się nielubianym, a tym samym doświadczać osamotnienia i odizolowania. Czyli otrzymujesz rezultaty przeciwne do zamierzonych. To może generować poważny stres, a w konsekwencji poczucie winy i utratę szacunku do samego siebie. Trudne w tym wszystkim jest, to że pewnie widzisz, że w dłuższej perspektywie Twoje zachowanie nie przynosi Ci dobra, ale nie wiesz, jak je zmienić i wpadasz w błędne koło.

Zastanów się:

• Jak często zdarza Ci się atakować innych? Zachowania agresywne to np. krzyki, robienie awantur, stosowanie wyzwisk, ale także milczenie, obrażanie się, stosowanie szantażu emocjonalnego. Czy gdy ktoś odmawia wykonania Twojej prośby, to dystansujesz się do niego emocjonalnie?
• Czy masz przekonanie, że Twoje potrzeby są ważniejsze od potrzeb innych?
• Jak często zdarza Ci się, że próbujesz narzucić swoje zdanie lub rozwiązanie, nie zwracając uwagi na uczucia, chęci i potrzeby innych? Czy z łatwością potrafisz zrezygnować z jakiś swoich pragnień i zrealizować to, czego chce druga osoba?

Postawa asertywna

Osoby asertywne są pewne siebie i mają wysoką samoocenę. Wiedzą kim i jakie są, akceptują to. Dość dobrze znają swoje potrzeby. Cechuje je postawa szacunku dla siebie i innych. Są uczciwe w stosunku do samego siebie i innych. Biorą odpowiedzialność za siebie i swoje życie oraz za realizację swoich potrzeb i marzeń. Interesują się uczuciami i myślami innych. Umieją dość dobrze słuchać i zadawać pytania. Dzięki temu mniej ranią innych.

Jeżeli jesteś asertywny, też ryzykujesz. Możesz być nielubiany za to, że wyrażasz swoje odczucia. Osoby, które nie rozumieją lub nie szanują granic innych, mogą przykleić Ci etykietę człowieka idącego przez życie przebojem, skoncentrowanego na sobie. W Twoich relacjach mogą nastąpić też zmiany.

Będąc asertywnym zyskujesz szansę na życie w zgodzie ze sobą, szansę na realizowanie swoich potrzeb i marzeń. Dzięki temu rośnie Twoja wiara w samego siebie, a także zadowolenie z siebie i innych. Masz też poczucie kontroli nad własnym życiem. A przede wszystkim, postawa ta daje Ci niepowtarzalną szansę na budowanie zdrowych, partnerskich relacji z innymi, opartych na wzajemnym szacunku i zrozumieniu.

Jeżeli dostrzegasz w sobie rysy postawy uległej lub agresywnej, nie przejmuj się. Asertywności można się nauczyć. Jest to pewien proces, w czasie którego zdobywasz nowe umiejętności i uczysz się budować zdrowe, partnerskie relacje z innymi. Warto, abyś skorzystał z pomocy specjalisty – psychologa lub coacha. Polecam Ci też książki Henry’ego Clouda.

Przeczytaj również: Odpuść, by sprawdzić, czego tak naprawdę chcesz