Niewiele gospodyń ma dziś czas na wykonywanie tradycyjnych pisanek z pracochłonnymi drapankami. Coraz częściej sięgamy po barwniki ze sklepu albo kupujemy gotowe pisanki z drewna czy plastiku. Mimo to wiele z nas pragnie dochować wielkanocnej tradycji i samodzielnie udekorować chociaż kilka jajeczek do święconki. Jak to zrobić bez używania chemicznych barwników?
Czym farbować jajka?
Naturalnych barwników jest bardzo wiele. Należą do nich rośliny zielne (łodygi, liście) suszone i świeże. Z dostępnych w kuchni produktów bardzo przydają się skorupki orzechów, owoce (w formie świeżych jagód, soków, mrożonek), korzenie (np. burak), przyprawy (kurkuma) i fusy (herbata, kawa, hibiskus).
Zanim jednak zabierzecie się do farbowania, wiedzcie, że naturalne barwniki różnią się sposobem działania od tych sklepowych. Tworzą one na powierzchni jajek delikatny osad, który dość łatwo zetrzeć. Nigdy też nie uzyskamy tak regularnego, intensywnego i trwałego odcienia jak w przypadku farbek spożywczych.
Kolor zielony uzyskamy dzięki liściom szpinaku, pokrzywy, mlecza, trawy, liściom bzu czy gałązkom wrzosu.
Kolor fioletowy otrzymamy dzięki owocom jagodowym (aronia, jagody).
Kolor purpurowy nadadzą buraki.
Kolor błękitny daje czerwona kapusta i borówka amerykańska.
Odcienie brązu, pomarańczy i rudości otrzymujemy z łusek cebuli (w zależności od tego, jak długo będziemy trzymać pisanki w wywarze). Brąz o chłodniejszej barwie dają łupiny orzecha i fusy z kawy.
Kolor różowo-czerwony uzyskamy dzięki młodej korze z brzozy.
Zawsze najpierw sporządzamy wywar, który następnie odstawiamy do wystygnięcia (optymalnie na kilka godzin, by barwniki jeszcze lepiej oddały kolor), po czym klarujemy płyn, przelewając przez gazę.
Na koniec dodajemyutrwalacz – ocet. Pamiętajmy, że w przypadku wywaru z kapusty i innych wywarów o odczynie zasadowym ocet zmieni barwę płynu na bardziej niebieską. Nasza rada: łupinki z cebuli zbierzcie na stoisku warzywnym w sklepie lub na targowisku.
Jak przygotować jajka?
Przeznaczone do farbowania jaja powinny mieć jasne, najlepiej białeskorupki. Wyjątek stanowi farbowanie w łuskach cebuli – wówczas ciemna skorupka tylko wzmocni brązowo-rudy kolor barwnika.
Warto wybierać jajka o gładkich skorupkach, bez kropek i szorstkich brodawek. Przed farbowaniem jajka starannie myjemy (delikatną gąbką), by potem równo się farbowały.
Gotujemy je na wolnym ogniu ok. 10-15 minut. Na dno garnka można włożyć szmatkę – przeciwdziała to „podskakiwaniu” gotowanych jajek podczas wrzenia i ich pękaniu.
Ugotowane i wystudzone jajka moczymy w zimnym wywarze. Warto suszyć je na specjalnych podpórkach ze szpilek o dużych łebkach. Wykonujemy je, wbijając szpilki w kawałek pianki, styropianu czy korkowej tablicy (jest to najlepszy sposób, by uniknąć śladów w miejscu, gdzie wysychające jajko dotykało podłoża).
Po ufarbowaniu jajka można dodatkowo natłuścić olejem, by jeszcze bardziej podkreślić barwę. Należy jednak uważać, bo mniej trwałe barwniki z owoców mogą się przy pocieraniu olejem zetrzeć.
Jak dekorować?
Jeśli nie wystarczają nam gładkie kraszanki, możemy pokusić się o wykonanie wzorów. Oprócz tradycyjnego wydrapywania misternych wzorów szpilką warta wypróbowania (zwłaszcza z dziećmi) jest technika woskowa.
Polega ona po prostu na rysowaniu wzorów na powierzchni jajka świecową kredką. Możemy rysować na „gołej” skorupce lub pomiędzy kolejnymi zanurzeniami w wywarze. Tam gdzie umieścimy wosk, tam pozostanie niezafarbowana powierzchnia. Technika ta pozwala na uzyskanie dwu-, trzykolorowych wzorów.
Inny ciekawy i łatwy sposób to farbowanie „na rajstopę”. Do skorupek należy przyłożyć listki lub płatki kwiatów (np. gałązki paproci, pietruszkę). Ważne, by były to rośliny miękkie, delikatne, o cienkich listkach, które będą gładko przylegać do powierzchni jajka. Następnie owijamy jajko z „zielnikiem” kawałkiem starej pończochy i ciasno zawiązujemy np. recepturką. Tak przygotowane jajka farbujemy. Po wyjęciu z wywaru i wysuszeniu otrzymamy wzory w miejscach, gdzie znajdowały się fragmenty roślin.
Jeszcze inna metoda dekorowania jajek za pomocą dostępnych w kuchni produktów to wzorki z kaszy. Za pomocą mocnego kleju (lub pistoletu z gorącym klejem) ozdabiamy jajka kaszą, makiem, pestkami słonecznika, jabłek, czarnuszką i sezamem. Można pokusić się o wymyślne wzory, ale ciekawie prezentują się też leżące obok siebie w koszyczku pisanki pokryte jednym rodzajem ziarna (makowe, z kaszy manny, gryczane, sezamowe itd.).
Dziś świętujemy...