Generoso Urciuoli, archeolog z Centrum Badań Pietre we Włoszech, oraz Marta Berogno, archeolożka i egiptolożka z Muzeum Egipskiego w Turynie są autorami badań, które zostały opublikowane w książce „Gerusalemme: L’Última Cena” („Jerozolima: Ostatnia Wieczerza”).
Zebrane przez badaczy informacje pozwoliły archeologom określić nawyki żywieniowe w Jerozolimie na początku I wieku. Udowodniono na przykład, że Ostatnia Wieczerza nie odbywała się przy zwykłym, prostokątnym stole. „W tym czasie w Palestynie jedzenie podawano na niskich stołach, siedząc na ułożonych na podłodze poduszkach i dywanach” – pisze Urciuoli.
Uczestnicy wieczerzy nie siedzieli też po jednej stronie stołu, jak zwykło się to ilustrować na obrazach. Jezus wraz z apostołami najprawdopodobniej przestrzegali zasad ówczesnej etykiety, według której najważniejsi goście byli po prawej lub po lewej stronie głównej osoby. „Ewangelia według św. Jana podkreśla, że Judasz siedział bardzo blisko Jezusa, prawdopodobnie po jego lewej stronie. Czytamy przecież, że Judasz jadł chleb zamoczony w talerzu Jezusa, zgodnie ze zwyczajem dzielenia się jedzeniem ze wspólnych naczyń” – zauważa Urciuoli.
Czytaj także:
Kolejny dowód na autentyczność Całunu Turyńskiego?
By ustalić menu Ostatniej Wieczerzy, badacze odwoływali się do fragmentów Pisma Świętego, opisujących Święto Szałasów (Namiotów), wesele w Kanie (podczas którego Jezus zamienił wodę w wino) oraz urodzinową ucztę Heroda (w trakcie której córka Herodiady zażądała głowy św. Jana Chrzciciela). „Fragmenty dotyczące wesela w Kanie pozwalają zrozumieć nam żydowskie zasady koszerności (kaszrut), które mówią, jakie jedzenie może być spożywane, a jakie nie, oraz jak powinno być ono przygotowane. Z drugiej strony, dzięki uczcie Heroda możemy zanalizować rzymskie wpływy na kuchnię w Jerozolimie” – zaznacza archeolog.
Według badań, oprócz przaśnego chleba i wina, Ostatnia Wieczerza obejmowała prawdopodobnie również:
- tzir, czyli jeden z rodzajów garum – typowego rzymskiego sosu rybnego;
- baraninę;
- cholent – długo gotowany gulasz fasolowy;
- oliwę z hyssop, czyli miętowymi przyprawami;
- gorzkie zioła z pistacjami;
- daktylowe charoset (słodka pasta żydowska);
- być może także pastę z orzechów włoskich.
„Gorzkie zioła i charoset są typowymi daniami Paschy, tak jak cholent, jedzony głównie podczas świąt. Hyssop natomiast był spożywany na co dzień” – podkreślał badacz.
Artykuł ukazał się pierwotnie w Primeros Cristianos.
Czytaj także:
Nowe odkrycie archeologów pomoże odtworzyć, jak żyli pierwsi chrześcijanie
Czytaj także:
Rozpoczynamy Triduum Paschalne: najważniejsze dni roku liturgicznego
Dziś świętujemy...