Nastoletnie dzieci nie przestają testować rzeczywistości, nie ustają w badaniu prawdziwości relacji. Może się nam wydawać, że dorastając, pragną być całkowicie niezależne i mylnie czytamy ich sygnały.
Opuszczenie dziecka w tym wieku – pozostawienie samemu sobie – powoduje w nastolatku ogromne osamotnienie i przekonanie, że jest kimś nieważnym, niepotrzebnym, kto dopiero musi udowodnić swoją wartość. Często w ryzykowny sposób, by zauważył go ktokolwiek.
Zauważ mnie
Natknęłam się kiedyś na*, w którym występuje tylko jedna aktorka (znana z innych produkcji tej wykonawczyni). To drobna dziewczynka, baletnica, której szalony taniec wypełnia obskurne wnętrza pustego mieszkania. Krucha i z dziecięcą buzią, za to w siwej peruce, przez co trudno określić jej wiek. Niby dorosła, a jednak zbyt mała i na ten taniec, i na pustkę wokół niej.
Ciąg obrazów, oglądany przeze mnie wiele razy, odsłania we mnie jakąś bardzo wrażliwą strunę, która dotyczy relacji między rodzicami i dorastającymi dziećmi.
Czytaj także:
Młodzi, zadziorni, agresywni. Skąd bierze się przemoc wśród nastolatków?
Dystans to pułapka
Pokonujemy razem z dziećmi drogę od pełnej zależności czasu niemowlęcego, tulenia i karmienia na żądanie, przez pierwsze kroki i pierwsze dni w przedszkolu. Pomaganie w odrabianiu lekcji w podstawówce. I potem nadchodzi moment, że dzieci potrzebują nas jakby mniej.
Rodzice, którzy przeżywają swoją rolę głównie jako dostarczycieli wiktu i opierunku – w miarę dorastania dzieci przeżywają coś w rodzaju uwolnienia. Dziecko przestaje prosić o czas wspólnej zabawy, a w jego miejsce oczekuje kieszonkowego na pizzę ze znajomymi czy najnowszego modelu smartfona, żeby nie było obciachu. Jeśli zaspokajanie potrzeb dzieci było pojmowane w sposób głównie materialny, to wiek nastoletni będzie oznaczał może większe wydatki, ale więcej tak zwanego świętego spokoju.
Jeśli rodzice skupiali się bardziej na budowaniu wzajemnej więzi z dzieckiem, dorastanie mogą przeżywać jako swego rodzaju odrzucenie ich towarzystwa i bliskości. Ważni stają się rówieśnicy, z którymi córka czy syn rozmawiają godzinami na żywo i przez internet, językiem coraz mniej dla nas zrozumiałym. Nie do wszystkich spraw jesteśmy dopuszczani i nie wszystkie są nam relacjonowane.
W tym zwiększeniu dystansu tkwi wielka pułapka tego okresu. Dzieci fizycznie wyglądają na „duże”, w ogromie spraw są już samodzielne; potrafią wydawać pieniądze i usmażyć jajecznicę, mogą zostać same w domu. Możemy pomyśleć, że nasza rola się skończyła. Jeśli rodzic nie lubił swojej tożsamości jako mamy czy taty, często z niej w tym czasie całkowicie rezygnuje. „Kłopot z głowy”. Inni, wyczerpawszy stare strategie kontaktu, kiedy dla dzieci byli całym światem, rezygnują z prób nauczenia się czegoś nowego i bardziej adekwatnego do nowej sytuacji.
Czytaj także:
Zbuntowane nastolatki i stewardessy. 11 zaskakujących podobieństw
Nastolatek chce być rozumiany i …kochany
Tymczasem nastolatki odczuwają wielki głód relacji, troski, mądrego towarzyszenia. Żeby ktoś większy od nich – w nich wierzył. Żeby traktował ich poważnie, ale… nie przestawał kochać. Nasza córka kiedyś po kłótni, jaką ze sobą odbyłyśmy – zapytana, co się dzieje, odpowiedziała:
Mamo, przez dwa tygodnie nie powiedziałaś mi, że mnie kochasz.
Otworzyłam oczy ze zdumienia. Raz – nad tą kalkulacją, dwa – wydawało mi się, że cały czas mówię. Kupuję potrzebne rzeczy, gotuję, piorę. Przecież nie dla siebie.
A jednak nastolatki mówią:
Potrzebuję ciebie, mamo, tato. Potrzebuję ciebie prawdziwego, obecnego, nie – pouczającego na każdym kroku, ale jako mądrego przewodnika.
Gdy tego zabraknie, w dzieciach zostaje dramatyczne przeżycie osamotnienia i alienacji ze świata zajętych dorosłych. Ów metaforyczny opuszczony dom z teledysku, gdzie „samodzielne” dziecko tak naprawdę jest samo jak palec i szaleńczym tańcem stara się zwrócić na siebie uwagę kogokolwiek. Żeby udowodnić sobie, że jest kimś ważnym i wartościowym.
Z tego „pustego domu” – braku relacji z rodzicami – pozostaje na dorosłe życie bolesna pustka wewnętrzna. Dlatego tak bardzo potrzeba budować mosty z dorastającymi dziećmi: wychodząc od słuchania, uczyć się tego, kim są. I dawać znać, że zawsze mogą przyjść do nas ze swoimi małymi-dużymi zmartwieniami.
Czytaj także:
Życie online – polskie nastolatki w sieci
*Sia, Chandelier
Dziś świętujemy...
