Papież Pius XI wyraził w swoim testamencie wolę bycia pochowanym jak najbliżej miejsca, w którym według tradycji spoczywały w Rzymie doczesne szczątki św. Piotra. Chcąc uszanować ostatnią wolę swojego poprzednika, Pius XII zlecił prace archeologiczne pod posadzką watykańskiej bazyliki. Gestem tym wyraził jednocześnie zaufanie i do archeologii, i do niezliczonych pokoleń chrześcijan, którzy uważali ten właśnie kościół za miejsce pochówku apostoła.
Po wykopaliskach oraz dogłębnych badaniach historyków, archeologów i architektów, Pius XII zakończył jubileuszowy rok 1950 następującymi słowami:
Prace i badania przeprowadzone w bazylice dały nam ostatecznie pozytywną odpowiedź: tak, odnaleźliśmy miejsce spoczynku Księcia Apostołów!
Od Cyrku Nerona do Bazyliki św. Piotra
Po pożarze Wiecznego Miasta w roku 64, cesarz Neron rozpoczął kolejne prześladowania chrześcijan. To wówczas, wedle tradycji, św. Piotr został ukrzyżowany na odwróconym krzyżu. Miejscem kaźni był cyrk (owalna budowla wykorzystywana do wyścigów i innych widowisk publicznych) na Wzgórzu Watykańskim. Ciało św. Piotra zostało złożone na znajdującej się na tym samym wzgórzu nekropolii pogańskiej, w grobie pod niewielkim daszkiem. Bardzo szybko, w miarę rozrastania się cmentarza w stronę Tybru, miejsce pochówku św. Piotra stało się miejscem pielgrzymek chrześcijan, odbywanych z początku potajemnie.
W IV stuleciu cesarz Konstantyn zezwolił na wyznawanie wiary w Chrystusa i zadecydował o budowie bazyliki upamiętniającej św. Piotra. Ołtarz nowego kościoła stanąć miał na miejscu grobu apostoła. Konstantyn rozkazał postawić nad miejscem spoczynku pierwszego papieża pomnik o wysokości trzech metrów, z marmuru i porfiru. Jedna z kolumn monumentu i część muru przetrwały do naszych czasów. Kiedy zbudowano obecną, wspaniałą bazylikę, ołtarz papieski umieszczony został nad grobem świętego.
Czytaj także:
Co 41-metrowy pogański obelisk robi na placu św. Piotra?
Relikwie św. Piotra
W 1941 r. niedaleko grobu, blisko jednej ze ścian pomnika wybudowanego za czasów Konstantyna, odkryto w małej płaskiej wnęce (zwanej loculus) skrzyneczkę z kośćmi. Dziesięć lat później, podczas kolejnej serii wykopalisk rozpoczętych w 1952 roku, a zakończonych w 1958 roku, włoska archeolog Margherita Guarducci odkryła napis w języku greckim oznajmujący: „Piotr jest tutaj” na fragmencie tej samej ściany.
Skrzyneczkę i jej zawartość poddano badaniom laboratoryjnym. Wykazały one, że kości należały do postawnego mężczyzny, w zaawansowanym wieku, cierpiącego na artretyzm, który był częstą dolegliwością rybaków. Kości owinięte były pierwotnie w purpurowe sukno przetykane złotą nicią, co niewątpliwie świadczyło o czci, jaką otoczony był zmarły. Przypuszczalne szczątki apostoła zostały przeniesione z grobu do pobliskiej niszy; najprawdopodobniej uczynili to chrześcijanie z obawy przed ich zbezczeszczeniem. Szczątki datowano na pierwszy wiek naszej ery.
26 czerwca 1968 roku, Ojciec Święty Paweł VI ogłosił:
Szczątki św. Piotra zidentyfikowano w sposób, który uważamy za przekonujący.
Większość relikwii została złożona z powrotem w niszy, za wyjątkiem tej ich części, która przeznaczona została do prywatnej kaplicy Ojca Świętego.
Czytaj także:
Czy to relikwie św. Piotra? Odkrycie w jednym z rzymskich kościołów
Zwiedzanie podziemi
Do podziemi bazyliki (zwanych przez Włochów Scavi) można dostać się wejściem położonym tuż przy zakrystii kościoła. Nieopodal wejścia można na ziemi odnaleźć kwadrat pokazujący, w którym miejscu stał obelisk, wyznaczający niegdyś centrum cyrku Nerona.
Zwiedzający schodzą wąskimi schodami na poziom pogańskiej nekropolii, gdzie przechodzą wśród mauzoleów wielu rzymskich rodów. W dalszej części podziemi znajdują się relikwie apostoła. Szczątki pierwszego papieża umieszczone są dokładnie pod ołtarzem–konfesją św. Piotra ze wspaniałym baldachimem dłuta Berniniego, pod kopułą autorstwa Michała Anioła, w niszy wydrążonej w kamiennej ścianie.
Czytaj także:
Polka, której nagrobek znajduje się w Bazylice św. Piotra
Chęć zwiedzania podziemi bazyliki należy wcześniej zgłosić. Na oficjalnej stronie Watykanu można odbyć po nich wirtualny spacer.
Dziś świętujemy...