Jeszcze dziesięć lat temu o niepodległości autonomicznego regionu Katalonii nie mówiono na poważnie. Obawiano się raczej dążeń obdarzonych podobnymi uprawnieniami Basków. Tymczasem teraz to Barcelona może doprowadzić do upadku Hiszpanii, jaką znamy. Nie jest to niemożliwe – obecny hiszpański system polityczny, dla nas stabilny, ma dopiero czterdzieści lat i ukształtował się dopiero po śmierci generalissimusa Francisco Franco.
Czym jest Katalonia?
Katalonia – państwo pod tą nazwą nigdy nie istniało. Niemniej historia tego regionu jest bogata i kształtowała się niekoniecznie w bezpośrednich relacjach ze zjawiskiem politycznym, nazywanym obecnie Hiszpanią.
Gdy cały obszar Półwyspu Iberyjskiego zawojowali muzułmanie, to właśnie obszar obecnej Katalonii utrzymał związki z położonymi po drugiej stronie Pirenejów królestwami chrześcijańskimi. Te związki istnieją do dziś – zwłaszcza z rejonem Perpignan, który niemalże do późnego średniowiecza pozostawał często z terenami katalońskimi we wspólnym organizmie państwowym.
Ostatecznie ten obszar, wraz z odległymi o kilkadziesiąt kilometrów Balearami, stał się częścią Królestwa Aragonii – jednego z dwóch królestw (obok Kastylii), które ufundowały Hiszpanię i jej późniejszą kolonialną potęgę. Nigdy jednak ziemie obecnej autonomii katalońskiej nie stały się w pełni kastylijsko-hiszpańskimi. Zachowały przez stulecia odrębny ustrój (buntując się przeciwko monarchii w wiekach XVI i XVII), rozwijał się tam inny język i zwyczaje. Gospodarczo Barcelonie było bliżej do Neapolu czy Marsylii niż do Sewilli czy Kadyksu.
Różnice między Katalonią a resztą Hiszpanii
Hiszpania była krajem wielu odrębności regionalnych – od najmocniejszej baskońskiej (Baskowie mówią odrębnym od indoeuropejskich językiem i są potomkami pradawnej ludności Półwyspu Iberyjskiego), poprzez katalońską, aż do wielu innych regionów. Pod koniec XIX wieku, wraz z rozwojem nowoczesnych nacjonalizmów, niektóre z nich nabrały impetu. Katalonia stała się także jednym z najszybciej rozwijających się ekonomicznie części Hiszpanii. Jest nim zresztą do dzisiaj. Ten fakt pomógł w budowaniu różnic pomiędzy Katalonią a resztą Hiszpanii.
Momentem ostatecznego uformowania się różnic pomiędzy Katalonią a Hiszpanią stała się niespokojna dekada sprzed osiemdziesięciu lat. Po upadku monarchii (w 1931 roku) nowo powstała Republika uznała regionalne różnice. Katalończycy i Baskowie otrzymali autonomię (choć paraautonomiczne instytucje powstawały na tym terenie już wcześniej, korzystając z liberalniejszych okresów w życiu monarchii).
Czytaj także:
“Deklaracja Schumana 2017” o powrocie Europy do chrześcijańskich korzeni
Autonomia Katalonii
Mimo prób, w roku 1932 nie powstaje niepodległe państwo katalońskie, ale autonomiczny region kierowany przez Generalność Katalońską. Po dwóch latach jej szef proklamuje niepodległość. Autonomia zostaje zawieszona przez władze centralne. Czyż nie przypomina nam to niektórych dzisiejszych problemów?
Gdy cała Hiszpania pogrąża się w odmętach krwawej Wojny Domowej, władze w Madrycie zgadzają się na przywrócenie autonomii. Katalonia jest wtedy obok Madrytu najbardziej lewicowym kawałkiem Republiki. Tutaj mają miejsce najostrzejsze czystki. Tutaj rezyduje też rząd republiki. Barcelona pada dopiero wiosną 1939 roku. Premiera autonomicznej Katalonii, Companysa, Gestapo przekazuje potem frankistom. Zostaje rozstrzelany w Barcelonie.
Prześladowania Katalończyków za rządów Franco
Generalissimus Francisco Franco nie ma zamiaru respektować katalońskiej odrębności. Autonomię znosi, a używania języka katalońskiego zakazuje. Nadchodzi okrutne trzydzieści lat, kiedy Hiszpania oferuje Katalończykom prześladowania. Jednym z odpowiedzialnych za nie jest późniejszy szef MKOL Juan Antonio Saramanch. Mieszkańcom regionu pozostaje bogacenie się i popieranie FC Barcelony w rozgrywkach z Realem Madryt.
Czytaj także:
Dlaczego tak trudno nam się dyskutuje o polityce? Nowe badania dają odpowiedź
Barcelona – symbol nowej Hiszpanii
Gdy Franco umiera, a na tron wstępuje Juan Carlos de Bourbon, rozpoczyna się liberalizacja systemu. Jednym z jej najważniejszych elementów jest odwrócenie decyzji Franco. Katalonia dostaje autonomię i jest to coraz pełniejsza autonomia wewnętrzna. Katalonia rządzona jest wyłącznie przez siły lokalne, kataloński wypiera hiszpański, a jednocześnie symbolem nowej Hiszpanii jest zamożna i światowa Barcelona. To tutaj odbywają się Igrzyska Olimpijskie w 1992 roku. Flagi Hiszpanii i Katalonii powiewają na nich wspólnie, a Katalończycy oklaskują następcę Franco oraz swojego byłego prześladowcę Samarancha.
I tak by pewnie pozostało, gdyby nie osłabienie Hiszpanii. Kolejne kryzysy rządowe, kryzys bankowy, upadek autorytetu monarchii i abdykacja Juana Carlosa w niesławie – te czynniki przesłoniły sukces i obudziły stare podziały.
Czytaj także:
Referendum w Katalonii: starcia z policją. Kościół apeluje o dialog
Dziś świętujemy...