Aleteia logoAleteia logoAleteia
wtorek 19/03/2024 |
Św. Józefa
Aleteia logo
Pod lupą
separateurCreated with Sketch.

Choroba psychiczna. Dla medycyny wciąż tajemnica, dla nas wciąż tabu

CHOROBA PSYCHICZNA

Shutterstock

Błażej Kmieciak - 10.10.17

„Bardzo łatwo znaleźć się poza kręgiem ludzi normalnych” – mówił prof. Antoni Kępiński, jeden z najwybitniejszych polskich psychiatrów.
Wielki Post to czas modlitwy i ofiary.
Pomóż nam, abyśmy mogli służyć Ci
w tym szczególnym okresie
Wesprzyj nas

15 września obchodzony jest Dzień Solidarności z Osobami Chorymi na Schizofrenię. W tym kontekście poniższe słowa nabierają szczególnego znaczenia:

Po wielu latach pracy psychiatra czasem nabiera przekonania, z którym się na ogół nie zgadza, że ci, którzy są jego pacjentami, są w jakimś sensie lepsi i głębsi od tych, którzy nie są uważani za innych. Wyraziła tę myśl (…) jedna z pielęgniarek: „Do nas trafiają ci, którzy więcej czują i widzą”.

Wypowiedziane zostały przez prof. Antoniego Kępińskiego, z całą pewnością jednego z najwybitniejszych polskich psychiatrów.

Choroba psychiczna to straszne doświadczenie

Kępiński był człowiekiem o niezwykłym życiorysie oraz osobowości. Podczas II wojny światowej trafił do obozu koncentracyjnego. Część źródeł wskazuje, iż pobyt ten mógł wiązać się dla niego z doświadczeniem stanów chorobowych, które następnie diagnozował u swoich pacjentów. Sam profesor po latach stwierdził:

Zarówno przebywanie w obozie koncentracyjnym, jak schizofrenia są przeżyciami przekraczającymi granice ludzkiej wytrzymałości i dlatego ślad, jaki po sobie zostawiają, może być podobny.

Wskazując na sytuację, jaką jest pobyt w obozie koncentracyjnym, jesteśmy w stanie wyobrazić sobie ogrom doświadczanego tam zła. W wypadku choroby psychicznej przychodzi nam to o wiele trudniej.

Film o chorobie psychicznej

Pewnego dnia poszedłem z żoną do kina. Nie sprawdziłem wcześniej dokładnie treści filmu – wiedziałem tylko, że miał dotyczyć małżeńskiej miłości, która pokonuje trudy. Była to historia geniusza, nauczyciela akademickiego, który zakochał się w pięknej studentce. W tym samym czasie jego talent odkryły tajne służby. Akcja rozwijała się dość wolno, aż do momentu, gdy uświadomiliśmy sobie, że wiele z działań głównego bohatera to omamy wzrokowe oraz słuchowe, co próbuje mu uzmysłowić jego wierny przyjaciel. Jest to oczywiście krótki opis filmu „Piękny umysł”, który na stałe wszedł już do kanonu produkcji traktujących o chorobie psychicznej.

Film ten okazał się także doskonałym materiałem pomocnym w zrozumieniu, czym jest choroba psychiczna. Dzięki niemu widz może stać się „uczestnikiem choroby głównego bohatera”. Nie jest w stanie na początku odróżnić, co jest prawdą, a co fałszem. Nie wie, który człowiek jest prawdziwy, a który urojony. Może doświadczać lęków bliskich głównej postaci. Największy dramat głównego bohatera polega na tym, że tego wszystkiego, czego tak intensywnie doświadcza i co dla niego jest tak ważne, po prostu nie ma, ta rzeczywistość nie istnieje, a uznanie swojej choroby musi oznaczać jednocześnie zanegowanie tej wytworzonej przez chorobę rzeczywistości.

Choroba psychiczna – definicja

Chcąc dowiedzieć się, czym choroba psychiczna jest, a czym nie jest, natrafić można na wiele pytań i wątpliwości. Prof. Stanisław Pużyński zwracał uwagę, że termin ten przez wieki zarezerwowany był dla wszelkiego rodzaju inności i odmienności, a nawet dla zachowań, które określić można mianem niemoralnych.

Wspomniany już Kępiński dodawał, że „bardzo łatwo znaleźć się poza kręgiem ludzi normalnych”. W innym miejscu stwierdził:

Gdy jakiś człowiek narusza swoim zachowaniem… hierarchię prawdopodobieństwa, gdy jego wyraz twarzy, modulacja głosu, treść wypowiedzi, czyny itd. są całkowicie niezgodne z naszym oczekiwaniem, wówczas zostaje on zakwalifikowany jako „dziwny”, „inny”, czyli nienormalny (polskie „wariat” od „varius”, francuskie „alien” od „alienus”).




Czytaj także:
Wyrzuć chore słowa. Włącz zdrowe myślenie

Jakie są objawy choroby psychicznej?

Filozoficzne refleksje krakowskiego psychiatry znajdują swoje odzwierciedlenie w wiedzy klinicznej. Chcąc bowiem zdefiniować, czym jest choroba psychiczna, trzeba zwrócić uwagę na specyficzne zachowanie. Muszą towarzyszyć mu objawy pozytywne lub/i negatywne.

W pierwszym rzędzie będą nimi omamy (halucynacje) oraz urojenia (fałszywe sądy). Z drugiej strony mogą to być nagłe: zmiany w zachowaniu, doświadczenie silnego lęku, problemy w funkcjonowaniu społecznym oraz intelektualnym.

W mediach często spotkać się można z informacją sugerującą, że pacjenci szpitali psychiatrycznych są niejako z założenia niebezpieczni. Nie jest to jednak prawda. Agresja lub autoagresja pojawia się w tej grupie osób jedynie w wypadku doświadczania specyficznych objawów, np. urojeń nakazujących określone postępowanie. Czasem zachowania te wiążą się z pojawieniem się nieprawdziwych obrazów, np. wywołujących lęk.




Czytaj także:
Tajemnica Vivien Leigh. Gwiazda „Przeminęło z wiatrem” zmagała się z chorobą dwubiegunową

Chory psychicznie czy zaburzony psychicznie?

Przywołany już powyżej Stanisław Pużyński w ostatniej swojej książce pt. „Dylematy współczesnej psychiatrii” zwrócił uwagę, że zwrot „choroba psychiczna” w zasadzie nie jest już aktualny w medycynie. Używają go prawnicy, np. dla określenia, czy osoba podejrzana o przestępstwo rozumiała, co zrobiła. Lekarze nie dostrzegą jednak w żadnej klasyfikacji chorób tego terminu.

W Polsce zwraca się uwagę, że postawienie diagnozy sugerującej istnienie choroby psychicznej wymaga dostrzeżenia, że w zachowaniu pacjenta pojawiają się charakterystyczne dla psychozy wspomniane objawy pozytywne lub negatywne. W grupie tej pojawi się zatem: schizofrenia, głęboka depresja oraz zaburzenia maniakalno-depresyjne. Chorą psychicznie nie jest już jednak osoba doświadczająca anoreksji, stanów lękowych lub nerwicy natręctw. Ma ona zaburzenia psychiczne.




Czytaj także:
Masz depresję? Zjedz czekoladę! 6 mitów o chorobach psychicznych

Skąd się bierze schizofrenia?

Podział ten jest ważny. Co jednak interesujące, nadal nie wyjaśnia, czym choroba psychiczna jest. Współcześni psychiatrzy nie znają jednej odpowiedzi na pytanie: Skąd się bierze np. schizofrenia? Pojawiają się coraz lepsze leki, nie są one jednak traktowane w terapii jako pewnik. Kępiński uczył swoich studentów, że doskonałym lekiem może być pastylka, ale i sam lekarz.

Doświadczyła tego pół wieku temu Marie Balter. W książce „Dziecko niczyje” opisała swój dwudziestoletni pobyt w szpitalu psychiatrycznym. W szokujących wspomnieniach opowiada o diagnozach, jakie były stawiane. Miała depresję, nerwicę lękową i zaburzenia psychotyczne. Okazało się, iż najgorsze stany wywołane były… błędnym dopasowaniem leków. Kobieta po opuszczeniu murów szpitala ukończyła psychologię na Uniwersytecie Harvarda. Powróciła następnie do szpitala, w którym przebywała przez dwie dekady, i została wicedyrektorem ds. relacji z pacjentami. Przez kolejne lata głośno upominała się o godność tych, którzy widzą i słyszą więcej, a przez to więcej cierpią.




Czytaj także:
Córka diakona popełniła samobójstwo. „Była pięknym dzieckiem Bożym”

Tags:
chorobacierpienie
Modlitwa dnia
Dziś świętujemy...





Top 10
Zobacz więcej
Newsletter
Aleteia codziennie w Twojej skrzynce e-mail