Co Polacy sądzą o rozwodach?

Autorką raportu jest prof. Dominika Maison, dziekan Wydziału Psychologii UW.

Zdaniem 71% Polaków, rozwód to porażka, a dla 70% to nawet „wirus trawiący polskie społeczeństwo”. Jednocześnie aż 88% z nas uważa, że miłość na całe życie jest możliwa.

Emocje przy rozwodzie

Jakie emocje towarzyszą rozwodowi? Najczęściej złość, gniew i stres (37%), poczucie porażki (30%), nienawiść (29%) i smutek (23%) oraz bezradność (21%), ale także np. samotność (16%) czy wstyd (10%). Radość pojawia się rzadko (2%).

Rozwód nie jest zatem obojętny dla samych małżonków. Przeciwnie, jest wyraźnym przejawem braku sukcesu w tak ważnej sprawie, w którą zainwestowali część swojego życia, a potwierdzili słowem i przyrzeczeniem. Rozwód oznacza nie tylko poczucie klęski, ale też trwałe konsekwencje w sferze psychologicznej i zdrowotnej.

Każdą rodzinę otacza krąg ludzi – krewnych, znajomych, przyjaciół – z którymi utrzymuje ona relacje społeczne. Rozwód nie tylko kończy relację między dwojgiem ludzi, ale często zrywa także wieloletnie więzi w ich gronie bliskich.

Czytaj także:
On zdradził, a ona się nie poddała. Potem wspólnie zawalczyli o swoje małżeństwo. Świadectwo

Rozwód a konsekwencje dla dzieci

Rozwód ma także wielorakie konsekwencje dla dzieci i to na kilku poziomach: emocjonalnym (poczucie bezradności, lęk o przyszłość, wstyd przed rówieśnikami), społecznym (osamotnienie i izolacja), psychologicznym (poczucie odrzucenia, obniżenie poczucia własnej wartości, problemy z nawiązywaniem relacji).

Zdaniem Marcina Perfuńskiego, twórcy bloga supertata.tv (choć jak sam zastrzega, nie czuje się superojcem, raczej chciałby takim być), z badań wynika, że wśród Polaków jest bardzo mała świadomość tego, co robić, gdy małżeństwo wchodzi na drogę kryzysu oraz co powinno się robić, by rozwodów było mniej. Zwycięża strategia uciekania od problemu, a nie szukania rozwiązania.

Według niego, kluczowym problemem jest brak odpowiedniej komunikacji międzymałżeńskiej i wewnątrzrodzinnej. Podstaw takich zachowań powinno się uczyć już dzieci w szkole po to, by te, gdy dorosną, umiały właściwie dochodzić do rozwiązania ewentualnych sytuacji kryzysowych.

Rozwód w 20 minut

Aż jedna trzecia rozwiedzionych par przyznaje, że ich małżeństwo można było uratować. Mamy więc do czynienia z dość powszechnym zjawiskiem pochopnych rozwodów.

Większość rozpraw rozwodowych w Polsce trwa ok. 20 minut. Adwokaci męża i żony odczytują oświadczenia obydwu stron, sędzia zatwierdza i do widzenia. Dwadzieścia minut na to, by zerwać relację, która trwała być może 20 lat – powiedział Marek Grabowski, prezes Fundacji Mamy i Taty.

Rozwodzący się uważają, że rozwód to prawdziwy koniec relacji między nimi, tymczasem nic bardziej mylnego. Pozostają do rozwiązania takie sprawy jak alimenty, opieka nad dziećmi i sposoby spędzania z nimi czasu (wakacje, święta), ich akceptacji „nowego” partnera byłego współmałżonka itd. Takie sprawy mogą się ciągnąć latami i zwykle nie pozostają bez wpływu na stan emocjonalny dzieci.

Czytaj także:
Ratowanie małżeństwa ze względu na dzieci. Czy warto dać sobie szansę?

Kampania „strategii odbudowy rodziny”

Fundacja Taty i Mamy uważa, że wprawdzie rozwód nie jest w Polsce tematem tabu, ale kłopoty małżeńskie już tak. Dlatego kilka miesięcy temu rozpoczęła kampanię dotyczącą „strategii odbudowy rodziny”. Na czym ona polega?

Zdaniem Fundacji, potrzebne są systemowe rozwiązania wspierające trwałość rodzin. „Twarde” metody to zmiany prawne, np. zmiana zasad separacji, która w tej odgrywa marginalną rolę i jest rzadko stosowana; wprowadzenie bezpłatnych mediacji i terapii dla małżonków przeżywających kryzysy w związku; rozpatrywanie projektów prawnych pod względem ich wpływu na rodzinę; zmiany w systemie orzekania rozwodów i ulgi podatkowe za staż małżeński.

Natomiast „miękkie” metody to m.in.: świeckie kursy przedmałżeńskie, kursy komunikacji interpersonalnej w szkołach, wsparcie dla organizacji pozarządowych kształtujących młodych mężczyzn (harcerstwo, organizacje sportowe, duszpasterstwa młodzieży) i organizacji prorodzinnych oraz szeroko pojęta promocja małżeństwa i rodziny.

Rozwody w Polsce

Według danych GUS (Rocznik Demograficzny 2016), liczba rozwodów w Polsce od 1980 r. systematycznie wzrasta. W tymże roku było ich 39 tys. 833, w 1990 – 42 tys. 436, w 2000 – 42 tys. 770, w 2010 – 61 tys. 300, a w 2015 – już 67 tys. 296.

Z tej ostatniej liczby rozwodów, 28 tys. 152 dotyczyło par bezdzietnych, 24 tys. 581 małżeństwa z 1 dzieckiem, 12 tys. 149 – z 2 dzieci, 1914 – z 3 dzieci, a 500 z czworgiem lub więcej potomstwa. Przeciętna liczba dzieci z rozwiedzionych małżeństw wyniosła 1,45.

Na tysiąc nowo zawartych małżeństw przypada 356 rozwodów. Trzykrotnie więcej Polaków rozwodzi się w miastach (48 tys. 896) niż na wsi (17 tys. 587).

Spośród ogólnej liczby rozwodów, 49 tys. 847 nastąpiło bez orzeczenia o winie, 11 tys. 643 z winy męża, 2413 z winy żony, a 3393 z winy obu stron.

Rozwód najczęściej dotyka małżeństwa ze stażem 5-9 lat (16 tys. 526) oraz do 4 lat (13 tys. 868), a także 10-14 lat (10 tys. 371). Następnie liczba rozwodów spada wraz z postępującym stażem, ale np. małżeństw rozwodzących się po 30 latach pożycia jest więcej niż w przedziale 25-29 lat (odpowiednio 6023 i 4739).

Badanie powstało w dniach 10-15 marca 2017 r. na 1000-osobowej grupie respondentów.

Czytaj także:
Mediacje rodzinne. Żeby rozwodów było mniej…