Każdy z nas, chodzących na mszę świętą niedzielną, wysłuchuje homilii. Warto się więc zapoznać z 16 „Wskazaniami Konferencji Episkopatu Polski dotyczącymi homilii mszalnej”. Oto one w skrócie:
Czytaj także:
„Zaczynam w południe dnia poprzedzającego”. Przepis Franciszka na przygotowanie dobrego kazania
- Homilia jest obowiązkowa podczas każdej mszy niedzielnej lub świątecznej, odprawianej z udziałem wiernych. Zasada ta odnosi się też do mszy z niedzieli lub święta, odprawianej „poprzedniego dnia wieczorem”. Zaznaczmy tu, że homilię niedzielną albo świąteczną można opuścić z „poważnej przyczyny”.
- Homilia mszalna jest obowiązkiem również wtedy, gdy w trakcie mszy celebrowane są inne sakramenty (np. bierzmowanie) albo niektóre sakramentalia.
- Nie powinno się pozbawiać homilii uczestników mszy pogrzebowej. Homilia taka nie może być mową pochwalną, choć „może… uwzględnić okoliczności życia i śmierci zmarłego”.
- Nauki rekolekcyjne i misyjne głoszone podczas mszy mają być homiliami. Każda homilia „powinna unikać wrażenia, że jest jakąś konferencją lub wykładem”.
- Listy pasterskie prezentowane w miejsce homilii mają spełniać jej wymogi, czyli też być komentarzami do tekstów mszalnych. Listy powinny być odczytywane przez osobę wyświęconą: biskupa, prezbitera lub diakona. Jeżeli chodzi o komunikaty Episkopatu lub biskupa, to nie zastępują one homilii.
- Jeżeli bezpośrednio po mszy niedzielnej lub przed nią odbywa się adoracja eucharystyczna, homilia mszalna i tak musi być.
- Homilia różni się od kazania. Dlatego podczas Gorzkich Żali odprawianych przed niedzielną mszą lub po niej można nie wygłaszać kazania pasyjnego, ale nie wolno rezygnować z homilii. Tak samo homilia musi być w czasie mszy świętej nawet wtedy, kiedy mszę tą poprzedza nabożeństwo (np. majowe) z kazaniem lub rozważaniem.
- W razie koncelebry homilię z zasady wygłasza główny celebrans. Tylko „w szczególnych przypadkach” może to zrobić kapłan koncelebrujący, diakon, biskup, ewentualnie ksiądz, który nie koncelebruje, ale też bierze udział w obrzędach mszalnych. Omawiane wskazanie dopuszcza (choć nie wprost) również sytuację, gdy homilię wygłasza kapłan lub diakon nie biorący udziału w całej mszy. Jednak niewłaściwym jest, gdy dzieje się tak przez cały dzień świąteczny.
- Wyłącznym głosicielem homilii mszalnej jest osoba wyświęcona: biskup, prezbiter lub diakon.
- Homilia mszalna jest zarezerwowana dla księdza lub diakona katolickiego.
- Homilii nie należy oddzielać od wcześniej proklamowanej Ewangelii specjalnymi gestami (np. znakiem krzyża) czy pozdrowieniami (np. Niech będzie pochwalony Jezus Chrystus).
- „Należy (…) zadbać, aby w każdej diecezji byli odpowiednio przygotowani duszpasterze posługujący się (…) językiem migowym”. Kapłan nie znający tego języka, „powinien skorzystać z pomocy tłumacza”. W homilii takiej można „powściągliwie i roztropnie” korzystać także z pomocy multimedialnych.
- W homilii na mszach z udziałem dzieci głoszący może wejść w dialog z uczestnikami po to, aby łatwiej nawiązać z nimi żywy kontakt i skuteczniej przekazywać treści religijne. Aby osiągnąć ów cel, kapłanowi może pomóc inna dorosła osoba, co nie zwalnia go jednak z obowiązku głoszenia słowa podczas homilii. Zwłaszcza dlatego, że należy w niej brać pod uwagę obecność nie tylko dzieci, lecz także innych słuchaczy.
- W homilii głównym środkiem komunikacji musi być słowo. Dlatego też „zaleca się ostrożność duszpasterską w wykorzystywaniu narzędzi aktywizujących”, np. filmów, muzyki czy różnych rekwizytów.
- Świadectwa, informacje i przemówienia wygłaszane przez wiernych świeckich nie mogą zastępować homilii. Zasadniczo wypowiedzi takie powinny pojawiać się poza mszą świętą. Tylko z ważnego powodu mogą być podczas niej i to jedynie po odmówieniu przez celebransa modlitwy po komunii. W takich przypadkach miejscem przemówień świeckich nie powinna być ambona.
- Duszpasterze powinni przygotowywać wiernych do owocnego słuchania homilii. Również sami wierni powinni się do tego przygotowywać, szczególnie poprzez poznanie czytań mszalnych na dni świąteczne. Zaleca się również stałe powracanie do wysłuchanego słowa i jego wzajemne objaśnianie „w braterskim gronie wierzących”.
Czytaj także:
„Weźcie się do roboty”. Kazanie proboszcza, które spowodowało boom narodzin
Cytaty pochodzą ze Wskazań Konferencji Episkopatu Polski dotyczących homilii mszalnej przyjętych 14 października 2017 r.
Dziś świętujemy...