20 marca br. światową premierę miała książka „Bóg jest młody”. To wywiad z papieżem Franciszkiem. Tym razem następca św. Piotra odpowiada na pytania 32-letniego Thomasa Leonciniego, włoskiego dziennikarza, znanego polskiemu czytelnikowi z wywiadu z Zygmuntem Baumanem.
Nie bez powodu publikacja zbiegła się z trwającym w Rzymie przedsynodalnym spotkaniem młodzieży z całego świata i Światowym Dniem Młodzieży obchodzonym w Niedzielę Palmową. Rozmowa z Franciszkiem dotyczy młodych. Jednak nie tylko oni są adresatami książki.
Czytaj także:
Co papież Franciszek myśli o kobietach? Dyskusja wokół głośnej książki
Wyjątkowo niebezpieczna dolegliwość władzy
W pierwszych zdaniach wywiadu papież wygłasza zaskakujące spostrzeżenia. Mówi, że młodość i starość nie istnieją. Istnieją natomiast ludzie młodzi i starzy. Niektórzy obserwatorzy pontyfikatu aktualnego papieża zwracali już wcześniej uwagę na swoisty sojusz, jaki proponuje on dwóm pokoleniom – młodym i starym. W najnowszym papieskim wywiadzie znalazło się precyzyjne wyjaśnienie, jakie jest źródło tej propozycji i jakie pożytki może przynieść wprowadzenie jej w życie.
Papież przywołuje cytat z biblijnej Księgi Joela: „Starcy wasi będą mieć sny, a młodzieńcy wasi będą mieć widzenia” (Jl 3, 1). I od razu zwraca uwagę, że współczesne społeczeństwo jednych i drugich wyrzuca poza nawias, odrzuca zarówno młodych, jak i starych.
Ratunkiem dla starych jest przekazanie pamięci młodym, to czyni z osób starszych prawdziwych marzycieli o przyszłości. Ratunkiem dla młodych jest z kolei przyjęcie tej nauki, tych marzeń i snów i poniesienie ich w widzeniach.
Według papieża starzy marzyciele i młodzi prorocy są ratunkiem dla współczesnego wykorzenionego społeczeństwa. „Dwa pokolenia wykluczonych mogą uratować wszystkich” – twierdzi Franciszek i natychmiast dodaje, że wszystko to łączy się z tym, co nazywa on rewolucją czułości.
Bardzo ostre słowa padają w tej rozmowie pod adresem rządzących całego świata. Tym razem do nich Franciszek odnosi listę piętnastu najgroźniejszych chorób, którą przedstawił w 2014 roku w tradycyjnym przemówieniu z okazji Bożego Narodzenia do papieskich współpracowników w Kurii Rzymskiej. Przy czym jako wyjątkowo niebezpieczną dolegliwość wskazuje niezdolność do poczucia winy.
Broń atomowa powinna być zniszczona
Nie brak w tej rozmowie bardzo radykalnych stwierdzeń, na przykład, że broń atomowa powinna być natychmiast zniszczona. Zastanawiające jest jednak, w jakim kontekście Franciszek umieszcza ten postulat. Odwołując się do wybitnego teologa Romano Guardiniego (zmarłego w 1968 r.), papież mówi o dwóch podejściach do kultury.
Pierwsze, „dobre”, zostawił ludziom Stwórca. Powierzył ludzkości wielką odpowiedzialność: uprawiać kulturę i dbać o nią, tak jakby była ziemią.
Druga forma to brak kultury: cechuje człowieka, który nie szanuje związku z ziemią, ze stworzeniem, z osobą ludzką, nie dba o nie. „Dotarcie do energii atomowej nie jest samo w sobie złe, ale jej użycie może powodować brak kultury, niszczyć” – wyjaśnia Franciszek.
W tej samej części książki, poświęconej dzisiejszemu światu, następca św. Piotra zwraca uwagę, że współczesny człowiek nie został wychowany do właściwego używania siły, ponieważ postęp technologiczny nie szedł w parze z proporcjonalnym rozwojem odpowiedzialności, wartości i sumienia.
Czytaj także:
10 ulubionych książek papieża Franciszka. Znasz je?
Dobry wychowawca codziennie się uczy
Postulowana przez Franciszka ścisła relacja młodych ze starymi nie oznacza lekceważenia ani pomijania dorosłych. Papież m.in. podpowiada, jak być w XXI wieku dobrym wychowawcą. Według niego dobry wychowawca zadaje sobie codziennie pytanie: „Czy mam dziś serce wystarczająco otwarte na przyjęcie tego, co niespodziewane?”. Wychowywanie nie jest tylko tłumaczeniem teorii, ale przede wszystkim wchodzeniem w dialog z dzieckiem lub młodym człowiekiem.
Franciszek jest przekonany, że dobry wychowawca każdego dnia chce się czegoś nauczyć od swoich dzieci, ponieważ nie ma wychowania jednokierunkowego, jest tylko dwukierunkowe.
Ja nauczam ciebie, ale gdy to robię, ty też uczysz mnie czegoś, być może nawet przydatniejszego od tego, czego ja uczę ciebie. Jeśli ja jako wychowawca uczę cię teorii, ty, mój słuchacz, uczysz mnie, jak to odbierasz w praktyce i indywidualnie interpretujesz, jak niesiesz to dalej światu, przepuszczając przez filtr swojej osobowości i uprzednich doświadczeń.
Co ważne, według Franciszka wszyscy mamy coś, czego możemy uczyć innych, ale też wszyscy możemy się jeszcze wiele nauczyć od innych. Ta zasada obowiązuje niezależnie od wieku.
Bóg jest młody
Tak się złożyło, że na polskim rynku księgarskim w ciągu zaledwie trzech miesięcy ukazały się dwie bardzo ważne książki – rozmowy z papieżem Franciszkiem. Są to wywiady różne, przeprowadzone – przynajmniej częściowo – z myślą o innych adresatach, skoncentrowane wokół innych tematów.
Trudno jednak wskazywać, że jeden z nich jest przez to ważniejszy, a drugi mniej istotny. Obydwa niosą bardzo ważne treści i żaden nie powinien przejść bez echa, ani znaleźć się w cieniu drugiego.
Tytuł najnowszego wywiadu z Franciszkiem brzmi intrygująco. Jak to możliwe, aby odwieczny Bóg był młody? A jednak nie ma tu żadnego nadużycia. „Bóg jest wieczny, czas Go nie dotyczy, ale jest zdolny odnawiać, wciąż się odmładzać i odmładzać wszystko” – wyjaśnia papież. Nie ma w tym żadnej kokieterii czy grania pod publiczkę. Jest głęboka wiara i zaufanie.
Czytaj także:
Młodzi zapytali papieża o jego opinię na temat tatuaży. Franciszek odpowiedział
Papież Franciszek, „Bóg jest młody”, Wydawnictwo ZNAK, Kraków 2018.
Dziś świętujemy...