Na początek zrób krótki test. Z każdej pary zdań wybierz to, które lepiej cię opisuje.
1. O tym, czy ktoś odniesie sukces decyduje:
a) własna, ciężka praca.
b) przede wszystkim szczęście, choć własna praca też jest potrzebna.
2. Zdrowe odżywianie jest:
a) konieczne, ponieważ to jak się odżywiam wpływa na mój stan zdrowia, samopoczucie, długość życia.
b) może i potrzebne, ale nie ma aż takiego znaczenia. To, czy będę zdrowy zależy od wielu czynników, na które nie mam wpływu.
3. Prowadziłeś samochód i miałeś wypadek. Co myślisz?
a) Powinienem był jechać wolniej i bardziej uważać.
b) I znowu mam pecha. To jakieś feralne miejsce.
Jeżeli w większości wybrałeś odpowiedzi a to raczej jesteś osobą o wewnętrznym poczuciu umiejscowienia kontroli. Wybranie większości odpowiedzi b sugeruje, że masz zewnętrzne poczucie umiejscowienia kontroli.
Poczucie kontroli to względnie trwała cecha osobowości
Poczucie umiejscowienia kontroli wpływa na to, jak interpretujesz zdarzenia, które cię spotykają. Najogólniej mówiąc, osoby o wewnętrznym poczuciu umiejscowienia kontroli wierzą, że same kierują swoim życiem. Mają one przekonanie, że ich wysiłki, praca, zaangażowanie w konkretny sposób kształtują ich codzienność i przyszłość.
Osoby z zewnętrznym poczuciem umiejscowienia kontroli są przekonane, że ich życiem kierują czynniki, które są niezależne od ich świadomego i zamierzonego działania. Mogą to być los, przeznaczenie, klątwa, szczęście.
Jak kształtuje się poczucie umiejscowienia kontroli?
To, czy ktoś ma wewnętrzne czy zewnętrzne poczucie umiejscowienia kontroli ma swoje korzenie w dzieciństwie. Jeżeli rodzice pozwalają dziecku na samodzielność, podejmowanie decyzji, a jednocześnie chwalą go, okazują miłość i ochraniają, to z dużym prawdopodobieństwem pomogą dziecku ukształtować wewnętrzne poczucie umiejscowienia kontroli. Takie dziecko uczy się kontroli nad własnym losem, a także doświadcza pozytywnych i negatywnych konsekwencji swoich działań. Dzięki temu wyrasta na dorosłego, który charakteryzuje się m.in.:
- aktywną i proaktywną postawą,
- niezależnością poglądów, własnym zdaniem,
- gotowością do podejmowania decyzji i brania za nie odpowiedzialności.
Jeżeli jednak dziecko doświadcza dużej kontroli ze strony rodziców, którzy oczekują od niego podporządkowania się i dostosowania do ich oczekiwań, to z większym prawdopodobieństwem wyrośnie na osobę o zewnętrznym poczuciu umiejscowienia kontroli. Dzieje się tak szczególnie wtedy, gdy rodzice mają zmienne wymagania i nieprzewidywalne zachowania.
Funkcjonując w takich warunkach przez dłuższy czas, dziecko uczy się, że mimo swoich starań, wkładania wysiłku i cierpliwości nie osiąga zamierzonych rezultatów. W efekcie przestaje wierzyć we własne siły, a siłę sprawczą przypisuje zewnętrznym czynnikom czy tzw. sile wyższej. Jako dorosły będzie m.in.:
- podporządkowywał się innym,
- zachowywał biernie,
- miał trudność z samodzielnym podejmowaniem decyzji oraz braniem za nie odpowiedzialności.
Czy da się to zmienić?
Poczucie umiejscowienia kontroli jest względnie stałą cechą osobowości, a to oznacza, że możne ono ulec zmianie i można nad nim pracować. Zmiana poczucia umiejscowienia kontroli z zewnętrznego na wewnętrzne nie jest łatwa, ale możliwa. W takiej sytuacji najlepiej skorzystać ze wsparcia doświadczonego terapeuty.
Czytaj także:
Szukasz motywacji i energii do dobrego życia? Precyzyjnie nakreśl swój „krąg wpływu”
Czytaj także:
Obrazić się czy wybaczyć? Ocenić czy próbować zrozumieć? Wybór należy do Ciebie
Czytaj także:
Czy wiara i terapia się wykluczają?
Dziś świętujemy...