„Może nie jestem dobrym rodzicem?”, „co robię źle?”, „jak mam reagować na takie zachowanie?” – takie i wiele innych pytań słyszałam od tych, którzy w swoim rodzicielstwie byli bezradni, zdenerwowani, zmartwieni, wystraszeni, zmęczeni albo zdezorientowani.
Może też miewasz podobne wątpliwości albo zastanawiasz się jakim jesteś rodzicem. Proponuję przyjrzeć się trzem podstawowym stylom wychowania: autokratycznemu, liberalnemu i demokratycznemu. To, w jaki sposób wychowujesz dzieci, zależy m.in. od wzorców wyniesionych z domu rodzinnego oraz niezaspokojonych potrzeb, które utrudniają dorosłym być dojrzałymi ludźmi.
Dlaczego warto zobaczyć, jakie sposoby zachowania preferujesz najczęściej? Dlatego, aby określić twój dominujący styl wychowawczy, ponieważ tylko jeden z nich sprzyja właściwemu rozwojowi dziecka oraz waszej dobrej relacji. Ta mała autodiagnoza może być punktem wyjścia do dalszego budowania więzi albo stać się impulsem do dobrej zmiany.
Styl autokratyczny
Jeśli w twojej relacji z dzieckiem zauważasz pewien dystans i formalność, trudności z bezpośrednim okazywaniem swoich uczuć, ciepła i troski, to może oznaczać, że w wychowaniu dominuje styl autokratyczny. Wówczas miłość rodzicielska często jest wyrażana poprzez dbałość o przestrzeganie norm i zasad oraz stawianie dużych wymagań, stosowanie kar.
W takim sposobie wychowania rodzice nie pokazują własnych słabości, a także trudno im przyjmować niepowodzenia i błędy dzieci. Autokratyczny rodzic nie potrafi zaakceptować indywidualnych potrzeb i zainteresowań dziecka, nie bierze ich pod uwagę, lecz sam wyznacza to, co jest słuszne.
Takie podejście jest dalekie od dialogu i prawdziwego spotkania oraz niesie ze sobą wiele konsekwencji utrudniających dobrą relację z dzieckiem.
Styl liberalny
Dajesz dziecku dużo swobody, masz trudności, aby stawiać mu granice i ich przestrzegać? Prawdopodobnie oznacza to, że jesteś liberalnym rodzicem. Wówczas twoja niekonsekwencja, zmienność zasad oraz brak stałej kontroli nad dzieckiem sprawia, że traci ono poczucie bezpieczeństwa i nie jest świadome tego, co jest dobre, a co złe.
Jeśli w twoim podejściu dominuje liberalny styl, wtedy często ulegasz dziecku, spełniasz jego wszystkie oczekiwania, bezkrytycznie akceptujesz każde zachowanie, a także pozwalasz mu na samodzielne i swobodne podejmowanie wszystkich decyzji. Raczej nie stosujesz kar.
Taki styl oznacza brak właściwego zainteresowania dzieckiem, zaniedbywanie jego prawdziwych potrzeb, a także wpływa niekorzystnie na rozwój dobrej relacji rodzicielskiej.
Styl demokratyczny
Jeśli traktujesz dziecko jak pełnoprawnego członka rodziny, który ma swoje zdanie, bierze udział w codziennym organizowaniu życia domowego, posiadając swoje prawa i obowiązki, to oznacza, że preferujesz demokratyczny styl wychowania. Nie stosujesz kar, ponieważ uważasz, że konsekwencje trudnych zachowań są wystarczającą nauką dla twoich dzieci.
Wykorzystujesz różne okazje do dialogu ze swoim dzieckiem, wzmacniasz je i motywujesz poprzez pochwałę, wspólne pokonywanie trudności, a także współpracę w codziennych obowiązkach. Przyjmujesz niepowodzenia dziecka, jesteś w stanie przyznać się do własnych błędów i słabości. Stawiasz wymagania, uczysz dziecko wzajemnego przestrzegania granic oraz obowiązujących zasad, ale robisz to z szacunkiem i życzliwością, zawsze uwzględniając jego możliwości.
Demokratyczny styl wychowania jako jedyny wspiera właściwy rozwój i niesie ze sobą wiele korzyści dla dobrej, szczerej relacji dziecka i rodzica. Warto więc utwierdzać się w rodzicielstwie opartym na dialogu, szacunku, zaufaniu i trosce.
Styl wychowawczy wpływa na jakość rodzinnych więzi. Skrajne podejścia łączy brak spotkania między rodzicem i dzieckiem. W autokratycznym dominuje strach i zbyt duża dyscyplina, a w liberalnym nadmierna wolność, która ostatecznie jest brakiem prawdziwego zainteresowania dzieckiem i może prowadzić do zaniedbania emocjonalnego.
Styl demokratyczny to uważne bycie przy dziecku, spotkanie z jego potrzebami i możliwościami, korzystanie z zasad i dyscypliny, a także umiejętność dania mu wystarczająco dużo swobody. To w pewnym sensie „inwestycja” w budowanie dobrych relacji, która mogą przynieść takie owoce jak: umiejętność dialogu, współodpowiedzialność za powierzone obowiązki i tworzenie rodzinnych zasad, poczucie akceptacji i bycia kochanym pomimo zdarzających się błędów.
Czasem może być ci trudno jednoznacznie przypisać swoje podejście wychowawcze do powyższych charakterystyk. Być może jesteś w stanie zarówno podjąć dialog z dzieckiem, a także narzucać mu własne zdanie lub też, w myśl stylu liberalnego, pozostawiać zupełną swobodę w podejmowaniu decyzji, wypowiadaniu się itp. Warto jednak coraz bardziej określać swój styl wychowania i rozwijać rodzicielstwo w stronę stylu demokratycznego, który najkorzystniej wpływa na dobry rozwój młodego pokolenia.
Czytaj także:
Biblijne wskazówki wychowawcze – jak zastosować je w dzisiejszych czasach?
Czytaj także:
Wychowanie – co ma wspólnego z dążeniem do ideału?
Czytaj także:
Wiesz, jaki jest klucz do wychowania dziecka?
Dziś świętujemy...