4 kompetencje
Światowe forum ekonomiczne regularnie publikuje zestaw kompetencji, które ważne są dziś oraz takich, które zyskają na znaczeniu w najbliższych latach. Mowa tu przede wszystkim o tak zwanych „kompetencjach miękkich”, bo te o wiele trudniej przyswoić niż wiedzę metodologiczną i specjalistyczną, w której coraz mocniej wspierają nas maszyny. Można więc nieco pospierać się o to, które kompetencje są najważniejsze. Jednak w czołówce zawsze znajdzie się 4K, czyli:
• Krytyczne myślenie – W dobie fake newsów i postprawdy, krytycznego myślenia potrzeba nam jak nigdy wcześniej. Umiejętność „obierania” informacji z tego, co zamazuje obraz sprawy i docieranie do jej sedna, niezbędna jest nie tylko do czytania wiadomości w internecie. Bez nauczenia się krytycznego myślenia, nie mam szans z ilością informacji, jaką jesteśmy zalewani dosłownie w każdej chwili: w domu, szkole i pracy.
• Kreatywne myślenie – Coraz więcej rzeczy wykonują za nas maszyny. Wciąż jednak kreatywność jest częścią ludzkiej unikalności. To o nią w pierwszej kolejności pytają pracodawcy w ogłoszeniach o pracę. Zawody oparte na mechanicznym wykonywaniu powtarzalnych czynności odchodzą do lamusa. We wszystkich branżach na pierwszym miejscu jest tworzenie unikalnych rozwiązań, które powstają dzięki kreatywności.
• Kooperacja – Osoby pracujące w zespołach mają lepsze wyniki i większą satysfakcję z pracy. Właśnie dlatego zwrot przedsiębiorstw w stronę pracy zespołowej jest kierunkiem potężnym i nieodwracalnym. Szanse, jakie stwarza, są równocześnie wyzwaniem. Już sam układ szkolnych ławek świadczy o tym, że nasza kultura nie wychowuje do współpracy. Dlatego kooperacja przekuwająca różnorodność w synergię jest tak ważną kompetencją.
• Komunikacja – Zdolność do efektywnego porozumienia się z innymi ludźmi to nieodłączny komponent innych kompetencji. Rozwiązywanie konfliktów w zespole, budowanie relacji z bliskimi, prezentowanie efektów swoje pracy innym. W świecie, w którym technologia, dając wiele narzędzi komunikacji, skróciła czas wymiany informacji do minimum, wysokie kompetencje komunikacyjne stały się ważniejsze niż wcześniej.
2 umiejętności
Co zrobić, żeby nabywać tych kompetencji? Kluczowe będą dwie naturalne umiejętności, które najdynamiczniej rozwijają się w pierwszych latach życia. Są nimi ciekawość i samodzielność. Wielki wpływ na dorosłe życie ma to, czy w dzieciństwie te dwie umiejętności były wspierane, czy nie.
Ciekawość. Nie chodzi o to, żeby na siłę podtykać dziecku to, co uważamy za ważne. Wszak jest cienka granica między inspirowaniem a ukierunkowaniem na to, co dla nas istotne. Ciekawość rozwija się wtedy, gdy dajemy dziecku prawo do nieskrępowanej zabawy tym, czym chce i jak długo chce. Do odkrywania świata zgodnie z jego własnym rytmem i zgodnie z tym, co rozbudza jego ciekawość. Pisałem o tym ostatnio:
Czytaj także:
Prawdziwa szkoła zaczyna się… w wakacje! Chyba że rodzice w tym przeszkodzą 😉
Samodzielność. Rozwija się wtedy, gdy dajemy dziecku prawo do upadku i pomyłki. Naturalne przeciwności to najlepszy nauczyciel życia. A pęd małych dzieci (co szczególnie widać u dwulatków) do samodzielności jest ogromny. „Ja sam/a” to jedno z najważniejszych zdań, które pozwala się dziecku oddzielać od rodzica i uczyć życia. Małe potknięcia i porażki są bardzo ważne. To dzięki nim łatwiej unikniemy tych wielkich, albo je przetrwamy, gdyby jednak się urzeczywistniły.
Ciekawość i samodzielność są niezbędne do efektywnej nauki krytycznego i kreatywnego myślenia, a także do kooperacji i komunikacji. Jeśli najlepszą drogą do tych czterech kompetencji są te cztery umiejętności, to niewątpliwie najlepszym środowiskiem do ich doskonalenia jest środowisko naturalne.
1 miejsce
Najlepszym miejscem do rozwoju opisanych wyżej kompetencji i umiejętności jest łono natury. Las, pole, rzeka, jezioro, góra, łąka, bagna. To są miejsca, w których ciekawość dzieci godzinami nie jest zaspokojona. To są miejsca, które wspierają samodzielność na miarę możliwości każdego dziecka. To są miejsca, w których kilkoro dzieci w sposób zupełnie niezwykły potrafi się komunikować, współpracować, krytycznie oceniać rzeczywistość i realizować niezwykłe pomysły.
Dlaczego wystarczy wysłać dzieci do lasu i od razu: zbiorą jagody, ułożą bukiet, zbudują szałas, wejdą na drzewo, wykopią dół, przygotują podchody? Dlaczego w naturze ich samopoczucie będzie zupełnie inne niż w czterech ścianach? Dlaczego ich zmysły tak niezwykle dostrajają się do dźwięków, smaków, faktury i kolorów natury? Odpowiedź jest prosta.
To natura przez tysiące lat ukształtowała gatunek, jakim jesteśmy. Nie ma i nie może być lepszego miejsca do ćwiczenia naszych kluczowych umiejętności i kompetencji niż w jedności z przyrodą. Jeśli chcesz dla swojego dziecka wszystkiego, co najlepsze, to pójdźcie razem do lasu!
Inspiracją do tekstu było wystąpienie “Kompetencje w «lesie», czyli rzecz o tym, jak dobrze rozpocząć rozwój naszych dzieci” autorstwa Ewy Kaliszuk. Wygłoszono je podczas „Międzynarodowej Konferencji Naukowej. Edukacja Alternatywna. Las w Edukacji. Edukacja poprzez las”. Specjalne podziękowania za konsultację dla Kaspra Jakubowskiego z fundacji „Dzieci w naturę”.
Czytaj także:
Mieszkają w środku lasu i zarażają miłością do natury! “U nas nie ma nudy”
Czytaj także:
Jak bezbłędnie wybrać perfumy na prezent
Dziś świętujemy...