Bobki wawrzynu
Najciekawsza jest historia Wawrzyńca, który przywędrował do nas przez Czechy. Łacińska nazwa wawrzynu – „laurus”, zapisywana jako: „lavrvs”, przeszła w czeskim w „lavr”, a potem w „lavřin”. Już na gruncie polszczyzny powstał z tego „ławrzyn”, a potem „wawrzyn”. Stąd wziął się Wawrzyniec, który w innych językach brzmi nie mniej zaskakująco, np. po rosyjsku: Ławrientij, a w językach skandynawskich: Lars.
Na marginesie: na liście laurowe mówi się niekiedy również: „bobkowe”. To również przyszło do nas z łaciny przez język naszych południowych sąsiadów. „Bacca laurea” to owoce wawrzynu, po czesku „bobki”. Uczeni, którzy w XIII wieku otrzymali najniższy stopień naukowy, dostawali wieniec z liści i owoców lauru i byli odtąd „bacca larea coronatus”, stąd wyrazy: „bakaraureat” i pochodzący od niego „bakałarz”.
Helga, czyli Olga
Nie mniej zdumiewającą wędrówkę odbyło imię Izabela, które powstało w średniowieczu, zapewne w Prowansji, a upowszechniło się w Hiszpanii, jako przekształcenie imienia Elżbieta. Szczepan to staropolska wersja greckiego Stephanosa (później pod wpływem kontaktów z Węgrami upowszechniło się również druga wersja – Stefan). Jak to się stało, że to imię tak daleko odeszło od pierwowzoru? W średniowiecznej polszczyźnie zbitka głosek „st” przechodziła w zbitkę „szcz”, która dla naszych przodków była łatwiejsza do wymówienia. A ponieważ mało kto umiał wtedy pisać, upowszechniła się wersja „Szczepan”.
Luiza to francuska Ludwika, Żaneta – francuska Janina, a Ilona – węgierska Helena (imię popularnej polskiej piosenkarki greckiego pochodzenia: Eleni to także polski zapis greckiej wymowy z niemym „h”). Jacek był dawniej łacińskim Hiacyntem. Ciekawe, że pierwsza spolszczona forma Hiacynta to Jacenty, dzisiaj kojarzona jedynie jako żartobliwa (łacińska końcówka „-us” przechodziła w wielu imionach w „-y”, np. Ignatius – Ignacy). Natomiast takie arcysłowiańskie – jak by się mogło wydawać – imiona jak Olga i Jadwiga to pamiątka… podbojów wikingów w Europie wschodniej. Olga była dawniej Helgą, a Jadwiga – Hedwigą. Np. królowa Jadwiga Andegaweńska była w dokumentach formalnie nazywana „Hedvigis Dei gracia regina Polonie” („Hedwiga, z Bożej łaski królowa Polski”).
Ignacy zażega ogień
Niektóre imiona to dowód erudycji i pomysłowości ich twórców, bo powstały jako tłumaczenia imion obcojęzycznych. Np. przykład Sylwester został Lasotą (łac. „silva” – las), Feliks – Szczęsnym (łac. „felix” – szczęśliwy), Ignacy – Żegotą (łac. „ignis” – ogień, a „żgać” znaczyło dawniej palić), Angela – Anielą (łac. „Angelus” – anioł), a Zuzanna – Lilianną (hebrajskie „szoszana” oznacza lilię).
Mamy też w kalendarzu imiona, które były dawniej zdrobnieniami, a dzisiaj funkcjonują jako osobne imiona, np. Anita i Aneta – od Anny, Kinga – od Kunegundy, Julita od Julii, Martyna od Marty, czy Ewelina od Ewy, a Nadia od Nadzieżdy. Od Jadwigi powstały: Jaga, Jagoda i Iga. Natomiast Leszek, wbrew pozorom, nie jest zdrobnieniem od Lecha. Pokrewieństwo jest odwrotne – Leszek, który jeszcze do XIII wieku zapisywany był jako Lestek (co Gall Anonim wywodził od wyrazu „sprytny), stał się źródłem imienia Lech. W XIX wieku dodatkowo wymyślono na wzór imion słowiańskich imię Lesław.
Mieszko czy Mieczysław?
Imię Mieczysław powstało na skutek nieporozumienia. Jan Długosz próbował wyprowadzić imię księcia Polan Mieszka I (w kronikach zapisywanego po łacinie jako „Mesco”) od formy „Miećsław” (w łacińskiej kronice: „Myeczslav”), co miało oznaczać: „mający posiadać sławę”. Formę „Mieczysław” („Miecislao”) zaproponował w XVI wieku historyk Marcin Kromer, podając wyjaśnienie: „ten, co sobie mieczem sławę zdobędzie”. Forma Kromera zyskała taką popularność, że w XIX wieku pierwszego historycznego władcę Polski nazywano w literaturze Mieczysławem, a w XX wieku imiona Mieczysław i Mieczysława chętnie nadawano dzieciom.
Kilka ciekawych nieporozumień jest związanych w imieniem Magdalena. Maria Magdalena, wspominana w Ewangelii, była w istocie Marią z miejscowości Magdala nad Jeziorem Tyberiadzkim (obecnie Migdal – od czego pochodzi nazwa „migdał”). XX-wieczna piosenkarka i aktorka Marlena Dietrich miała na imię Maria Magdalena i stworzyła swój sceniczny pseudonim z połączenia tych dwu imion. Co ciekawe, w ZSRR imię Marlena błędnie uważano za pochodzące od nazwisk Marksa i Lenina.
Czytaj także:
Regina, Sabina, Honorata – 11 zapomnianych imion dla dziewczynki
Czytaj także:
Imiona męskie, które noszą w sobie pieczęć Boga. Może nazwiesz tak swojego syna?
Dziś świętujemy...