Na Zachodzie znane są tylko dwie rozprawy medyczne powstałe w XII wieku i obydwie zostały napisane właśnie przez św. Hildegardę z Bingen (w latach 1151–1158). Szczegółowy opis kosmosu znajduje dokładne odbicie w ciele człowieka, który zajmuje miejsce pośrodku wszechświata; w szczególności zjawiska atmosferyczne mogą wywierać bezpośredni wpływ na mózg i krew. Medyczne zainteresowania Hildegardy wynikały między innymi z tego, że jako matka i nauczycielka (mater et magistra) mniszek z klasztoru czuła się też w obowiązku otaczać je opieką zdrowotną.
Św. Hildegarda o związku między ciałem a duchem
Zdrowie jest uwarunkowane czterema elementami – suchym, wilgotnym, chłodnym i ciepłym – oraz ich wzajemnym oddziaływaniem z czterema płynami ustrojowymi (humores): śluzem (flegmą), krwią, żółtą żółcią i czarną żółcią. Niedomagania cielesne natychmiast odbijają się na równowadze duchowej. Hildegardę można uznać za prekursorkę medycyny środowiskowej, ponieważ jasno rozróżniała wielorakie związki między chorobami a otoczeniem człowieka. Znała bardzo dużo gatunków roślin leczniczych i minerałów, a z wielu jej receptur korzysta się po dziś dzień, zwłaszcza w krajach Europy Zachodniej i w USA.
Istnieje ścisły związek między ciałem a duchem, przez co trudno rozpatrywać je z osobna; z tego też wynika praktyczna niemożliwość leczenia ciała z pominięciem duszy bez szkodliwych reperkusji. Pisząc o roślinach i ich wpływie na ludzkie zdrowie, św. Hildegarda często porusza problem leczenia melancholii, wytwarzającej złe humory, które zakłócają przemianę materii i prowadzą do depresji.
Według Hildegardy równowagę zdrowotną pozwala odnajdować reżim żywieniowy, czyli post, ale nie całkowity, ponieważ można spożywać zupy jarzynowe, soki z owoców i różne napary ziołowe. Taka dieta rozluźnia ciało i pozwala mu okresowo pozbywać się nadmiaru, dzięki czemu przywraca równowagę.
Wśród zalecanych przez mniszkę artykułów spożywczych pierwsze miejsce zajmuje orkisz – zboże mało popularne, lecz jej zdaniem najlepsze. Kasztan jadalny został scharakteryzowany jako pożyteczny środek na wszelkie tkwiące w człowieku słabości; zaleca się często spożywać jego owoce, zarówno świeże w sezonie, jak i przerobione na mączkę. Bardzo zdrowym warzywem jest koper włoski, który – jak pisze Hildegarda – daje człowiekowi pogodę ducha, rumianą cerę, przyjemny zapach ciała i dobre trawienie[1].
Czytaj także:
Zdrowie i choroba. Św. Hildegarda podpowiada, jak zachować równowagę
Św. Hildegarda: Dusza jest dla ciała jak sok dla drzewa
Medycyna świętej Hildegardy, nieporównywalna z żadną inną, otwiera niezliczone możliwości oddziaływania na temperament człowieka. W trakcie codziennych posiłków można spożywać pokarmy „wesołe”, takie jak zboża i koper włoski, i łącząc je z preparatami opisanymi przez Hildegardę, stopniowo odstawić leki psychotropowe.
Oto niektóre perspektywy medycyny ludowej, które zdają się całkowicie nieznane medycynie tradycyjnej. Który lekarz zastanawia się nad tym, czy pacjent choruje z powodu swojej kłótliwości, zazdrości lub innych ujemnych cech?[2]
Bóg dopomaga człowiekowi nie przez to, że usuwa chorobę lub śmierć, ale dając mu możliwość wewnętrznej przemiany. Dzięki nawróceniu człowiek zmienia swój styl życia, zyskując równowagę i radość, a porzucając dawne patologiczne postępowanie, związane ze światem materii. Wyzbycie się wad automatycznie prowadzi do uruchomienia pozytywnych mocy ukrytych w każdej duszy i zapoczątkowuje proces zdrowienia.
Niemiecka benedyktynka proponuje ponad dwa tysiące sposobów leczenia. Na jedno schorzenie podaje różne środki zaradcze w zależności od charakterystyki człowieka i pory roku. Niezmiennie zaleca zdrowy sposób żywienia i uregulowany tryb zachowania w ciągu doby, roku i całego życia. Ponadto ta medycyna, którą wykłada, ma charakter podmiotowy, zindywidualizowany – te same lekarstwa nie mogą być odpowiednie dla wszystkich, lecz każdy powinien być zdiagnozowany oddzielnie i otrzymać leki dostosowane do jego natury.
*Fragment książki Cristina Siccardi, Święta Hildegarda z Bingen. Życie i duchowość, eSPe 2020
**Tytuł, lead, skróty pochodzą od redakcji Aleteia.pl
Czytaj także:
Kwarantanna – sposoby świętej Hildegardy na zdrowe żywienie
Czytaj także:
Co święta Hildegarda mówi o rozwoju osobistym?
[1] M. Stanzione, Ildegarda di Bingen. Tra visioni celesti e ricette della salute, Gribaudi, Milano 2012.
[2] Tamże.
Dziś świętujemy...