Sprawą Tomasza Komendy żyła cała Polska. I to nie raz. Najpierw, kiedy młody chłopak trafił za kratki pod zarzutem popełnienia brutalnego mordu. A później, kiedy wyszedł na wolność przed końcem wyroku, bo – jak się okazało – przesiedział w celi 18 lat niesłusznie. Jak to w ogóle mogło się stać? Próbę udzielenia odpowiedzi na to pytanie podejmowało wielu – dziennikarzy, specjalistów. Poruszający dramat sensacyjny „25 lat niewinności. Sprawa Tomka Komendy” to filmową odpowiedź w reżyserii Jana Holoubka.
Film o sprawie Tomasza Komendy
Według badań Wirtualnej Polski o sprawie niesłusznie osadzonego w więzieniu Komendy usłyszało 89 proc. Polaków. Powstało o niej wiele przejmujących materiałów, m.in. głośny, wyróżniony nagrodą MediaTory reportaż TVN Grzegorza Głuszaka. Do dziś przypadek niesłusznie skazanego mężczyzny to jedna z najbardziej niechlubnych kart w dziejach polskiego sądownictwa.
Tym razem na tapet wziął ją Holoubek, zdobywca Grand Prix festiwalu „Młodzi i Film”, autor głośnego serialu „Rojst”. Obsadę aktorską „25 lat niewinności” tworzą wybitni polscy aktorzy, m.in.: Agata Kulesza, Jan Frycz, Andrzej Konopka, Magdalena Różczka i Dariusz Chojnacki. W roli głównej zobaczymy Piotra Trojana („Chce się żyć”, „Pułapka”) i – co trzeba podkreślić – jest to kreacja niezwykła. Nie tylko ze względu na spore fizyczne podobieństwo aktora do Komendy, ale przede wszystkim na niesamowity realizm i dramatyzm, z jakim aktor wcielił się w postać bohatera. O pracy nad rolą mówił:
Lektura scenariusza wywołała we mnie ogromną złość i bezradność. Dlaczego nikt nic wtedy nie zrobił? Dlaczego w ogóle to wszystko się wydarzyło? Z kolei finał to wielkie wzruszenie, niezmienne przy każdej kolejnej wersji tekstu. Jestem przekonany, że widzowie podzielą te emocje.
„25 lat niewinności”. Siła rodziny
Sprawa Komendy jest dobrze znana, ale tym, co stanowi wielką wartość filmu Holoubka – i co trzeba podkreślić – jest wyeksponowanie siły rodziny, a przede wszystkim matki, dzięki której – co do tego nie mam wątpliwości – Komenda w ogóle przetrwał przez te wszystkie lata w więzieniu.
Film zresztą wiernie oddaje realia polskich więzień, przed czym muszę przestrzec co wrażliwszych widzów. Podczas kilku scen walczyłam sama ze sobą, czy nie wyjść z kinowej sali, bo patrzenie na sceny okrucieństwa, bicia, poniżania Komendy było wprost nie do zniesienia. Holoubek bez ogródek pokazuje, jak system więziennictwa, który przecież ma resocjalizować w wielu przypadkach jest po prostu równią pochyłą prowadzącą na samo dno.
„25 lat niewinności” opowiada o niezłomności ludzkiego ducha, ale przede wszystkim o wytrwałości i sile, jaką bohaterowi dała rodzina, a zwłaszcza matka, która nie przestawała wierzyć i mieć nadzieję, nawet wbrew nadziei. Teresa (w tej roli znakomita Agata Kulesza) wierzyła do końca – synowi i w niego samego. Nawet kiedy on sam stracił już wszelką nadzieję i targnął się na swoje życie. Przejmujące do żywego są sceny, w których odwiedza go w więzieniu albo po podjętej przez chłopaka próbie samobójczej rozpaczliwie krzyczy pod oknami jego celi.
Czytaj także:
Na „pierwszy obiad na wolności” były gołąbki. Tomasz Komenda zwolniony po 18 latach
Komenda: Czuję, jakbym urodził się po raz drugi
Film Holoubka pokazuje nieznane wątki i rzuca nowe światło na wydarzenia, które doprowadziły do uniewinnienia Komendy. Chodzi przede wszystkim o ukazanie roli (i niezłomności!) funkcjonariusza CBŚP Remigiusza Korejwo. Holoubek tak to tłumaczył:
To, że Tomek Komenda odsiedział 18 lat za zbrodnię, której nie popełnił, wiedzą niemal wszyscy. Natomiast mało kto wie o kulisach sprawy i trójce bohaterów, którzy ryzykując niemal wszystko, wyciągnęli go z więziennego piekła. Historia Tomka w szerszym kontekście uczy, że choćbyśmy popadli w największe życiowe tarapaty, sytuację wydawać by się mogło absolutnie bez wyjścia, zawsze istnieje możliwość, że pojawi się ktoś, kto wyciągnie do nas dłoń. Chciałbym, żeby nasz film dał nadzieję wszystkim tym, którzy myślą, że nie ma dla nich już szans.
Film powstał przy pełnym wsparciu Komendy i jego rodziny. Bohater tak mówił o swoim zaangażowaniu w produkcję:
Zgodziłem się na ten film, bo darzę dużym zaufaniem jego twórców. Wiem, że nie zrobią niczego przeciwko mnie i że w filmie pokażą całą prawdę – od pierwszej do ostatniej minuty. Zero fałszu. Chcę, aby ludzie zobaczyli, co tak naprawdę się ze mną działo. Ku przestrodze. Bo ta historia mogła przydarzyć się każdemu, a że padło akurat na mnie, to cóż… Żyję dalej, z podniesioną głową. Jestem wolny. Czuję, jakbym urodził się po raz drugi.
Happy end
Film Holoubka już został doceniony przez widzów. Miał festiwalową premierę podczas 39. Koszalińskiego Festiwalu Debiutów Filmowych Młodzi i Film, gdzie został nagrodzony pięcioma statuetkami – w tym za najlepszą reżyserię, najlepszą rolę męską, najlepszy scenariusz, najlepsze zdjęcia. Otrzymał także Nagrodę Publiczności.
Zaś premierowy pokaz filmu (10 września) był pełen wzruszeń. Najważniejszymi gośćmi premiery byli Tomasz Komenda z rodziną, przede wszystkim matką Teresą Klemańską. Bohater obrazu Holoubka, przywitany gromkimi brawami przez publiczność, podziękował bliskim za obecność, wsparcie i wytrwałość. Zwrócił się do Remigiusza Korejwo.
Komenda przekazał radosną informację, że za trzy miesiące zostanie ojcem, zaś obecną na sali partnerkę zapytał, czy zostanie jego żoną. Po tym, jak przyjęła ona jego oświadczyny, Komenda powiedział: „Wygrałem nowe życie”.
*Film „25 lat niewinności. Sprawa Tomka Komendy” w kinach od 18 września. Korzystałam z materiałów dystrybutora Kino Świat
Czytaj także:
Tomasz Komenda ostatecznie uniewinniony
Czytaj także:
Papież przyjął Tomasza Komendę i jego rodziców. „Poruszony wysłuchał tej historii”
Dziś świętujemy...