Spacer po Cmentarzu Powązkowskim może zająć cały dzień, jeśli nie więcej. I to wcale nie posuwistym tempem konesera sztuki nagrobkowej, ale w rytmie dziarskiego marszu. W końcu Powązki składają się nie z jednej, a z sześciu nekropolii różnych wyznań.
Cmentarz Powązkowski
Obecnie Cmentarz Powązkowski leży na terenie Warszawy. Jak przystało na wiekową nekropolię – nie na obrzeżach, ale na terenie Woli i Żoliborza. Kiedy jednak powstawał w 1790 r. z projektu królewskiego architekta, Dominika Merliniego, o usytuowaniu właśnie w tym miejscu zadecydowało położenie poza granicami miasta, przy wsi Powązki. Ziemie pod nowy cmentarz miasto otrzymało od rodziny Szymanowskich. Co ciekawe, było to niewielkie 2,6 hektarów w porównaniu z obecnymi 43 hektarami powierzchni!
Powązki nie bez perturbacji, ale przetrwały próbę czasu. Najcięższym okresem okazał się dla nich rok 1944, kiedy podczas Powstania Warszawskiego stacjonowały tam niemieckie wojska artyleryjskie.
Trzydzieści lat później restauracją nagrobków zajął się Komitet Opieki nad Starymi Powązkami, zawiązany dzięki pisarzowi Jerzemu Waldorffowi. W 1965 r. Cmentarz Powązkowski został wpisany na rejestr zabytków, a w roku 2014 – uznany za Pomnik Historii.
Czytaj także:
Polskie cmentarze to ewenement na skalę światową [zdjęcia]
Nie tylko groby rzymskokatolickie
Bardzo lubię tę dostojną przestrzeń, pełną znaków czasu, historii i kultury. Jako osobie wychowanej w Warszawie, Powązki zawsze kojarzyły mi się z ogromną powagą i obchodami rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego. Dopiero z czasem, słuchając historii i przemierzając kolejne alejki tego najstarszego warszawskiego cmentarza, odkryłam, że Powązki to nie tylko ta część wojskowa, na którą przyjeżdżają wycieczki szkolne i zagraniczne.
Powązki to właściwie zespół cmentarzy, czyli także część cywilna, żydowska, ewangelicko-augsburska, ewangelicko-reformowana i… co być może jest zaskakujące nawet dla wielu warszawiaków – muzułmańska, która dodatkowo dzieli się na muzułmańską kaukaską i muzułmańską tatarską.
Zaplanowanie sześciu nekropoli różnych wyznań w nieodległej lokalizacji stało się pomnikiem tolerancji i wielokulturowości Warszawy, jej ducha z ostatnich 200 lat, kiedy stolica Polski gromadziła jeszcze wiele grup etnicznych i wyznaniowych. Choć dziś trudno jest mówić o tej różnorodności jako panującej rzeczywistości, to jednak istnienie Zespołu Cmentarzy Wyznaniowych na Powązkach o tym przypomina.
Czytaj także:
15 najpiękniejszych cmentarzy na świecie [zdjęcia]
Stare Powązki polskim Père-Lachaise
Powązki są niezwykle ważnym punktem na mapie historycznej i artystycznej Warszawy. Tutaj nagrobki to samoistne dzieła sztuki, a pochówek przyznawany jest tylko wybranym. Na tzw. Powązkach Wojskowych leżą zasłużeni działacze, artyści, uczeni czy żołnierze, a także politycy.
Wśród tablic pamiątkowych znajdziemy takie nazwiska jak: Hanka Bielicka, Maria Dąbrowska, Zbigniew Herbert, Marek Hłasko, Gustaw Holoubek, Paweł Jasienica, Kalina Jędrusik, Krzysztof Kieślowski, Hugo Kołłątaj, Bolesław Leśmian, Stanisław Moniuszko, Czesław Niemen, Jan Nowak-Jeziorański, Hanka Ordonówna, Agnieszka Osiecka, Jan Parandowski, Bolesław Prus, Władysław Reymont, Irena Sendler, Leopold Staff, Melchior Wańkowicz, Jerzy Wasowski, Stefan Wiechecki „Wiech” i wiele innych.
Więcej informacji o zabytkach na Powązkach znajdziesz tutaj.
*Źródła: Zabytki.um.warszawa i Przewodnik.wola.waw
Czytaj także:
Największa nekropolia w Polsce? I miejsce na randkę. Zobacz ten cmentarz!
Dziś świętujemy...