Kiedy byłem nastolatkiem, pracowałem na farmie dyń. Starsi farmerzy, którzy odziedziczyli ziemię po swoim ojcu, cieszyli się z godzin spędzanych na siedzeniu w cieniu stodoły. W milczeniu obserwowali chmury przesuwające się nad bruzdowatymi polami. Nuda wcale im nie przeszkadzała. Ale ja, w nieprzyjemnym upale rozlewiska Missisipi, stawałem się nerwowy. Byłem niespokojny tak bardzo, że szukałem jakiegokolwiek zajęcia, byle tylko móc wypełnić czas.
Przez następne dwa lata uczyłem się od tych cichych mężczyzn, którzy spędzili całe życie na dostosowywaniu się do powolnych, nieubłaganych rytmów ziemi. Wiem, że to brzmi śmiesznie, ale od tamtej pory, przez całe moje dorosłe życie, celowo szukam chwil nudy. Stoję w miejscu i patrzę przez minutę na niebo. Albo siedzę z kubkiem kawy na werandzie o poranku. Czekam w kolejce do kasy w sklepie, z telefonem schowanym w kieszeni, i po prostu zwracam uwagę na to, co dzieje się wokół mnie – na nudne sprawy życia codziennego. Płaczące dziecko, drobne rozmowy kasjerów, samotny facet kupujący mrożoną pizzę. A wszystko to przerywane brzęczeniem kasy. Czasami odnajduję w tych chwilach wielkie piękno. A czasami czuję duchowy ból.
Nuda – objaw choroby
Z mojego doświadczenia wynika, że nuda często jest właśnie taka – nudna. W zasadzie postrzegam ją jako objaw choroby. To znak, że moje życie jest zbyt wygodne. Że przestałem walczyć o to, by żyć każdą chwilą w pełni. Zamiast tego popadłem w samozadowolenie. W tym sensie nuda jest systemem wczesnego ostrzegania, który mówi nam, że powinniśmy odnowić nasze życie wewnętrzne, włożyć więcej wysiłku, nie zadowalać się przeciętnością.
Wydaje mi się, że nuda jest luksusem ery nowożytnej. W mniej zaawansowanych technologicznie czasach ludzkość była zajęta próbą przetrwania, polowaniem, zbieraniem drewna na opał i budowaniem schronień. Nuda była mniejszym problemem. Nasze znudzenie jest skutkiem ubocznym współczesnego odłączenia od otaczającego nas świata. Nie czerpiemy już przyjemności ze słuchania śpiewu ptaków i nie odczuwamy satysfakcji z wzięcia głębokiego oddechu.
Chcesz żyć głęboko? Zaakceptuj nudę
Niedawno przeczytałem Bladego króla, niedokończoną powieść Davida Fostera Wallace’a. Cała ta powieść jest o nudzie. A konkretnie – o wewnętrznych działaniach Izby Rozliczeń Skarbowych, co stanowi najnudniejszy temat, jaki przychodzi mi do głowy. O dziwo, uważam tę powieść za wciągającą.
W przedmowie Wallace pisze:
Być może nuda wiąże się z bólem psychicznym, ponieważ coś, co jest nudne lub nieprzejrzyste, nie zapewnia wystarczającej stymulacji, by odwrócić uwagę ludzi od innego, głębszego rodzaju bólu, który zawsze istnieje… Ten terror ciszy, w której nie ma nic interesującego do zrobienia.
Wallace uważa, że to dążenie do uniknięcia nudy powstrzymuje nas przed wykonaniem pracy, jaką jest zrozumienie, dlaczego życie może być tak słodko-gorzkie, pełne zarówno radości, jak i smutku. Bycie istotą ludzką obejmuje oba te elementy. Kiedy odrzucamy nudę, próbujemy uniknąć smutku – a co za tym idzie, tracimy radość, ponieważ szukamy płytkich rozrywek i bezsensownych rozpraszaczy. Aby żyć głęboko, musimy akceptować to, co przynosi nam życie: dobro i zło, ekscytację i nudę.
Jest wiele artykułów o tym, że powinniśmy pozwolić naszym dzieciom się nudzić. To pomaga rozwijać kreatywność, samokontrolę i tożsamość. Wierzę, że dotyczy to tak samo dorosłych, jak i dzieci. Nuda nie jest stanem umysłu, którego aktywnie poszukujemy. A może powinniśmy to robić, przynajmniej w małych dawkach. Może się bowiem okazać, że to, co się nam w tych chwilach objawi, będzie o wiele większe, o wiele bardziej rozległe, niż kiedykolwiek przypuszczaliśmy.
Dziś świętujemy...