Tradycja krzyży procesyjnych sięga pierwszych wieków chrześcijaństwa. Jednym z najbardziej znanych jest krzyż Lotara, przechowywany w katedrze w Akwizgranie.
Podniesiony do góry i niesiony w procesji przed księdzem podczas uroczystości religijnych, przede wszystkim na początku mszy, duży krzyż wskazuje wszystkim, że to Chrystus otwiera drogę. Na tym krzyżu zawsze zresztą znajduje się postać Chrystusa, bo to On jest głową swojego ludu. Jako dobry pasterz wyznacza kierunek marszu.
Krzyż podniesiony wysoko
Krucyferariusz niesie krzyż podniesiony wysoko, żeby wszyscy mogli go widzieć. Jeśli liczba posługujących przy ołtarzu pozwala na to, inny ministrant, turyferariusz, niesie przed krzyżem kadzielnicę w celu oczyszczenia kościoła. Ceroferariusze, niosący zapalone świece, idą zaraz za krzyżem, pokazując przez to zgromadzeniu, że Chrystus jest światłością świata.
Po dojściu do ołtarza krzyż stawia się najczęściej w prezbiterium na specjalnie przewidzianej w tym celu podstawce czy stojaku. Na zakończenie celebracji, podczas procesji, krzyż znajduje się na pierwszym miejscu, bo już nie trzeba oczyszczać kościoła.
Od krzyża w procesji do krzyża na stałe
Dużego krzyża można używać nie tylko w procesji mszalnej, ale także w innych procesjach. Pierwszymi krzyżami używanymi w kościołach były wyłącznie krzyże procesyjne, zwane stacyjnymi. Z pewnością sięgały one już pierwszych wieków, kiedy chrześcijanie uznali krzyż za znak swojego Zbawienia.
Niektóre krzyże można było odczepić od drzewca, żeby je postawić na ołtarzu. Później, w średniowieczu, zaczęły się pojawiać krzyże nieprzenośne, zamocowane na ołtarzach na stałe.
Wspaniałość krzyży procesyjnych zmieniała się zależnie od epok i zamożności tych, którzy je zamawiali. Ozdobę niektórych krzyży stanowiły drogie kamienie i kamee, ozdobą innych były misterne ornamenty złotnicze.
Jednym z najbardziej znanych jest krzyż Lotara, przechowywany w katedrze w Akwizgranie. Ozdobą tego krzyża, wykonanego przez złotników około 1000 roku, jest kamea rzymskiego cesarza Augusta I. W ten sposób krzyż uwierzytelnił władzę cesarską. Umieszczona poniżej pieczęć z kwarcu przedstawia Lotara i łaciński napis: „Chryste, przyjdź z pomocą królowi Lotarowi”.
Dziś świętujemy...
