Ten były przewodniczący Konferencji Eklezjalnej Amazonii uważany był za jednego z wielkich elektorów papieża Franciszka i jego przyjaciela. Zmarł w wyniku powikłań po przebytym COVID-19.
Przyszły kardynał urodził się 8 sierpnia 1934 r. w Montenegro (archidiecezja Porto Alegre na południu Brazylii) w rodzinie niemieckich emigrantów. 1 lutego 1952 r. młody Claudio wstąpił do Zakonu Braci Mniejszych (OFM), odbywając formację w seminarium i kolegiach. 3 sierpnia 1958 r. przyjął święcenia kapłańskie. Rok później wyjechał na dalsze studia na papieskim Ateneum Antonianum w Rzymie.
Biskup konspirator…
Po powrocie do kraju o. Hummes wykładał teologię i filozofię na uczelniach, pracował też duszpastersko. 22 marca 1975 r. Paweł VI mianował 40-letniego wówczas zakonnika biskupem koadiutorem diecezji Santo André.
Stolica jego diecezji – wielki ośrodek przemysłowy, położony w regionie metropolitalnym São Paulo – była wówczas areną dużych napięć społecznych i politycznych pomiędzy robotnikami a zarządami zakładów pracy i wojskową juntą.
Młody biskup, który jako swe motto przyjął ewangeliczne słowa: „Wszyscy jesteście braćmi”, szybko zaangażował się w pomoc wiernym. Współtworzył związki zawodowe hutników i popierał ich strajki. Zezwolił też na organizowanie w kościołach tajnych spotkań niezależnych związkowców i ukrywał ich przywódców, prześladowanych przez juntę. Jednym z nich był Luiz Inácio Lula da Silva, późniejszy prezydent Brazylii.
W episkopacie swego kraju bp Hummes odpowiadał za duszpasterstwo świata pracy. Jednocześnie, był on stanowczym przeciwnikiem teologii wyzwolenia, broniąc przy tym niezmordowanie ubogich i praw człowieka.
…i organizator
29 maja 1996 r. Jan Paweł II powołał bp. Hummesa na arcybiskupa metropolitę Fortalezy. Po niespełna 2 latach – 15 kwietnia 1998 – przeniósł zaś 63-letniego wówczas hierarchę na stolicę metropolitalną São Paulo. Na konsystorzu z 21 lutego 2001 r. papież Polak włączył franciszkanina w skład Kolegium Kardynalskiego.
Jako hierarcha, kard. Hummes uczestniczył w wielu ważnych wydarzeniach kościelnych, m.in. w szeregu zgromadzeń Synodu Biskupów i konferencjach ogólnych episkopatu Ameryki Łacińskiej. Był także jednym z organizatorów II Światowego Spotkania Rodzin z Ojcem Świętym, które odbyło się w październiku 1997 r. w Rio de Janeiro.
W lutym 2002 r., na prośbę Jana Pawła II, kard. Hummes głosił nauki rekolekcyjne dla papieża i Kurii Rzymskiej. Wziął udział w konklawe w kwietniu 2005 r., które wybrało Benedykta XVI oraz w marcu 2013 r., gdy wybrano Franciszka.
31 października 2006 Benedykt XVI mianował kard. Hummesa prefektem Kongregacji ds. Duchowieństwa, w związku z czym ustąpił on z urzędu arcybiskupa São Paulo. Po ustąpieniu ze stanowiska duchowny powrócił do São Paulo, gdzie – mimo wieku – był jednym z wikariuszy generalnych. W 2019 franciszkanin był też relatorem generalnym Synodu Biskupów dla regionu Amazonii.
Po śmierci kard. Claudio Hummesa Kolegium Kardynalskie liczy 207 członków, w tym 116 elektorów, uprawionych do udziału w ewentualnym konklawe.
Jak Bergoglio stał się Franciszkiem?
Szerzej o nazwisku kard. Hummesa usłyszeliśmy za sprawą jego przyjaciela, papieża Franciszka. To właśnie brazylijski franciszkanin zainspirować miał obecnego Ojca Świętego do przybrania imienia Franciszek.
“Kiedy liczba głosów dochodziła do dwóch trzecich i zaczęło się robić niebezpiecznie, kard. Hummes objął mnie, ucałował i powiedział: Nie zapomnij o ubogich. I wtedy natychmiast pomyślałem o Franciszku z Asyżu” – opowiadał obecny papież.
Natychmiast po wyborze na Stolicę Piotrową kard. Bergoglio zaproponował kard. Hummesowi, aby ten wyszedł z nim na balkon do ludzi oczekujących na placu św. Piotra.
„Kiedy zaczęto organizować procesję z Kaplicy Sykstyńskiej na balkon nad placem, Franciszek wezwał kard. Valliniego, który pełnił funkcję biskupa Rzymu, wikariusza miasta, i wezwał także mnie. Powiedział: Cláudio, chodź i bądź teraz ze mną. Powiedział też nieformalnie: Poszukaj swojej czapki. Poszedłem po czapkę i byłem bardzo szczęśliwy… (…) To był osobisty gest z jego strony, bardzo spontaniczny, bardzo prosty” – wspominał ten dzień duchowny.
Warto dodać, że kard. Claudio Hummes był jednym z inicjatorów reform w rzymskiej kurii. Wskazywał on na postępującą degradację instytucjonalną Kościoła oraz konieczność poszukiwania nowych form ewangelizacji.
Dziś świętujemy...