„Rozeznanie jest żmudne, ale niezbędne, aby żyć. Wymaga, bym znał siebie, bym wiedział, co jest dla mnie dobre tu i teraz. Przede wszystkim wymaga synowskiej relacji z Bogiem” – powiedział papież Franciszek rozpoczynając nowy cykl katechez. Wiernym zgromadzonym w auli Pawła VI papież pragnął wyjaśnić, co oznacza rozeznanie.
Cykl katechez na temat rozeznawania
Drodzy bracia i siostry, dzień dobry! Dzisiaj, po zakończeniu cyklu na temat starości, rozpoczynamy nowy cykl katechez, na temat rozeznawania. Rozeznawanie jest ważnym aktem, który dotyczy wszystkich, ponieważ decyzje są istotną częścią życia.
Trzeba rozeznać, jakiego dokonać wyboru. Wybieramy jedzenie, ubiór, kierunek studiów, pracę, relację. W tym wszystkim konkretnego kształtu nabiera projekt życia, a więc i nasza relacja z Bogiem.
W Ewangelii Jezus – za pomocą obrazów zaczerpniętych ze zwykłego życia – mówi o rozeznawaniu. Opisuje na przykład rybaków, który wybierają dobre ryby, a odrzucają złe; albo kupca, który potrafi pośród wielu pereł rozpoznać tę o największej wartości. Albo tego, kto orząc pole, natrafia na coś, co okazuje się skarbem (por. Mt 13,44-48).
Warunki dokonania dobrego wyboru
W świetle tych przykładów rozeznawanie przedstawia się jako aktywność inteligencji, doświadczenia, a także woli, aby uchwycić sprzyjającą chwilę: są to warunki dokonywania dobrego wyboru.
Trzeba inteligencji, doświadczenia, a także woli dokonania dobrego wyboru. Niezbędny jest też koszt, aby rozeznanie zaczęło działać. Aby jak najlepiej wykonywać swój zawód, rybak bierze pod uwagę trud, długie noce spędzone na morzu, a następnie fakt odrzucenia części połowu, godząc się na utratę zysku ze względu na tych, dla których jest on przeznaczony.
Handlarz pereł nie waha się sprzedać wszystkiego, aby kupić drogocenną perłę; podobnie czyni człowiek, który natknął się na skarb. Są to sytuacje niespodziewane, nieplanowane, w których kluczowe jest rozpoznanie wagi i pilności decyzji, jaką trzeba podjąć.
Każdy z nas musi podejmować decyzje. Nie ma nikogo, kto by podejmował decyzje za nas. W pewnym momencie jako wolne osoby dorosłe możemy poprosić o radę, pomyśleć, ale decyzja jest nasza.
Nie możesz powiedzieć: straciłem to, bo to mój mąż zdecydował, moja żona czy mój brat. Nie, to ty musisz decydować i każdy z nas musi podejmować decyzje. Z tego względu ważna jest umiejętność rozeznawania – aby dobrze decydować, ważna jest umiejętność rozeznawania.
Podjęcie dobrej decyzji prowadzi do radości
Ewangelia sugeruje jeszcze jeden ważny aspekt rozeznania: dotyczy on uczuć. Ten, kto znalazł skarb, nie odczuwa trudności w sprzedaniu wszystkiego, tak wielka jest jego radość (por. Mt 13,44). Termin użyty przez św. Mateusza Ewangelistę wskazuje na bardzo szczególną radość, której nie może dać żadna ludzka rzeczywistość.
Istotnie, powraca ona w kilku innych fragmentach Ewangelii, z których wszystkie odnoszą się do spotkania z Bogiem. Jest to radość magów, gdy po długiej i uciążliwej podróży ponownie widzą gwiazdę (por. Mt 2,10); jest to radość niewiast wracających od pustego grobu usłyszawszy od anioła zapowiedź zmartwychwstania (por. Mt 28,8). Jest to radość tych, którzy znaleźli Pana.
Podjęcie dobrej decyzji, słusznej decyzji zawsze prowadzi cię do tej radości ostatecznej. Być może w trakcie procesu trzeba trochę wycierpieć niepewności, różnych myśli, poszukiwania, ale w końcu słuszna decyzja wynagradza cię radością.
W słusznej decyzji wola Boga spotyka się z naszą wolą
Na sądzie ostatecznym Bóg dokona rozeznania wobec nas. Obrazy rolnika, rybaka i kupca są przykładami tego, co dzieje się w Królestwie Niebieskim, Królestwie, które przejawia się w zwykłych czynnościach życiowych, wymagających od nas zajęcia stanowiska.
Dlatego tak ważna jest umiejętność rozeznania: wielkie wybory mogą rodzić się z okoliczności, które na pierwszy rzut oka wydają się drugorzędne, ale okazują się decydujące.
Pomyślmy o pierwszym spotkaniu Andrzeja i Jana z Jezusem, spotkaniu, które rodzi się z prostego pytania: „Rabbi, gdzie mieszkasz?”. „Chodźcie, a zobaczycie” (por. J 1,38-39). Bardzo krótka wymiana słów, ale to początek zmiany, która krok po kroku naznaczy całe życie.
Po latach Ewangelista nadal będzie wspominał to spotkanie, które zmieniło go na zawsze. Będzie też pamiętał godzinę: „Było to około godziny dziesiątej” (w. 39). To godzina, w której czas i wieczność spotkały się w jego życiu. W dobrej, słusznej decyzji wola Boga spotyka się z naszą wolą, spotyka się droga aktualna z wieczną. Podjęcie słusznej decyzji po solidnym rozeznaniu to realizacja tego spotkania: czasu z wiecznością.
Rozeznawanie jest trudne
Poznanie, doświadczenie, uczucie, wola: to niektóre z niezbędnych elementów rozeznania. W trakcie tych katechez zobaczymy inne, równie ważne. Rozeznawanie – jak już powiedziałem – wiąże się z trudem.
Biblia mówi, że nie znajdujemy przed sobą już zaplanowanego życia, które mamy prowadzić. Przeciwnie – musimy o nim nieustannie decydować, w zależności od pojawiających się realiów. Bóg zaprasza nas do oceny i wyboru: stworzył nas wolnymi i chce, abyśmy korzystali z naszej wolności. Dlatego rozeznawanie jest absorbujące.
Często mamy następujące doświadczenie: wybraliśmy coś, co wydawało nam się dobre, a jednak takie nie było. Albo mamy wiedzę odnośnie do tego, co jest naszym prawdziwym dobrem, ale nie wybieramy go. Człowiek, w przeciwieństwie do zwierząt, może się mylić, może nie chcieć wybrać prawidłowo, bo obdarzony jest wolnością.
A Biblia to pokazuje już od swoich pierwszych stron. Bóg daje człowiekowi precyzyjne pouczenie: jeśli chcesz żyć, jeśli chcesz cieszyć się życiem, pamiętaj, że jesteś stworzeniem, że nie jesteś kryterium dobra i zła, a wybory, których dokonujesz, będą miały konsekwencje: dla ciebie, dla innych i dla świata (por. Rdz 2,16-17); możesz uczynić z ziemi wspaniały ogród albo możesz uczynić z niej pustynię śmierci.
Bóg nigdy nie narzuca swojej woli
Jest to nauka fundamentalna: nieprzypadkowo jest to pierwszy dialog między Bogiem a człowiekiem. Dialog jest następujący: Pan daje misję. Winieneś uczynić to czy tamto… Człowiek na każdym kroku musi rozeznawać, jaką decyzję podjąć.
Rozeznawanie jest żmudne, ale niezbędne, aby żyć. Wymaga, bym znał siebie, bym wiedział, co jest dla mnie dobre tu i teraz. Przede wszystkim wymaga synowskiej relacji z Bogiem. Bóg jest Ojcem i nie zostawia nas samymi, zawsze jest gotów nam doradzić, dodać otuchy, przyjąć. Nigdy jednak nie narzuca swojej woli. Dlaczego? Bo chce być miłowanym, a nie budzącym postrach. I także Bóg pragnie, abyśmy byli dziećmi, a nie niewolnikami, pragnie, byśmy byli dziećmi wolnymi.
Miłość może być przeżywana tylko w wolności. Aby nauczyć się żyć, trzeba nauczyć się kochać, a do tego niezbędne jest rozeznawanie.
Niech Duch Święty nas prowadzi! Przywołujmy Go każdego dnia, szczególnie wtedy, gdy musimy dokonywać wyborów. Dziękuję.
[Do wiernych z Polski]
Pozdrawiam serdecznie wszystkich Polaków. Jutro obchodzić będziecie rocznicę wybuchu II wojny światowej, która tak boleśnie naznaczyła naród polski. A dziś przeżywamy trzecią wojnę światową. Niech pamięć o minionych doświadczeniach determinuje was do pielęgnowania pokoju w sobie, w rodzinach, w życiu społecznym i międzynarodowym.
Módlmy się szczególnie za naród ukraiński. Niech Maryja wspiera was w codziennym wybieraniu dobra, sprawiedliwości i solidarności z potrzebującymi, rodząc w sercach nadzieję, radość i wewnętrzną wolność. Z serca wam błogosławię.
tłum. o Stanisław Tasiemski OP
KAI/ks
Dziś świętujemy...