Świąteczna baśń, a może poranna modlitwa? Czy ChatGPT potrafi wygenerować treści przydatne w życiu duchowym?

Stworzony przez kalifornijską firmę OpenAI czatbot ChatGPT szturmem wdarł się na listę najchętniej odwiedzanych serwisów w Internecie. Pierwszy milion użytkowników usługa zdobyła po zaledwie pięciu dniach obecności w sieci. ChatGPT uchodzi przy tym za najbardziej zaawansowanego czatbota, jaki kiedykolwiek został oddany do masowego użytku. Nic dziwnego, że od kilku dni skorzystanie z niego graniczy z cudem, strona nie wytrzymuje bowiem naporu milionów internautów.

ChatGPT jawi się wielu jako narzędzie nieomal wszechwiedzące (choć zasób jego wiedzy kończy się na roku 2021). Potrafi wyjaśniać pojęcia naukowe, napisać wiersz, zażartować, zaproponować przemówienie polityczne, a nawet stworzyć rozprawę filozoficzną... Wszystko to przychodzi mu z niesłychaną lekkością i naturalnością. Jak jednak radzi sobie z pytaniami z pogranicza metafizyki? Redakcja francuskiej Aletei przygotowała dla niego kilka mniej oczywistych wyzwań. Zobaczmy ich rezultaty. Całość polecamy oczywiście traktować z dużym przymrużeniem oka:

Po upływie zaledwie trzech sekund ChatGPT zaproponował następujący tekst:

"Drogi Boże, dziękuję Ci za ten nowy dzień, jaki mi podarowałeś. Proszę Cię o prowadzenie i ochronę przez cały ten dzień. Naucz mnie korzystać z tego czasu mądrze, służąc innym z życzliwością i współczuciem. Daj mi siłę do sprostania wszelkim trudnościom, jakie pojawią się na mojej drodze, i mądrość do podejmowania właściwych decyzji. Oddaję Ci moje działania i proszę Cię o błogosławieństwo. Amen".

Jak zauważają redaktorzy francuskiej Aletei, modlitwa ta jest prosta, niesprzeczna z nauczaniem Kościoła, zawiera w sobie zarówno podziękowanie, jak i prośbę. Brak jej jednak nieco wyrazu. Wielu wiernych wolałoby z pewnością pomodlić się modlitwą poranną ułożoną przez św. Franciszka z Asyżu czy św. Teresę z Avili.

W tym przypadku odpowiedź czatbota nie była już w pełni precyzyjna ani poprawna:

"Transsubstancjacja to pojęcie używane w Kościele katolickim, które opisuje cudowną przemianę dokonującą się podczas konsekracji w trakcie Eucharystii. Zgodnie z nauczaniem katolickim, kiedy ksiądz konsekruje w trakcie mszy chleb i wino, przeistaczają się one w ciało i krew Chrystusa. Przemiana ta nie ma charakteru fizycznego, ale raczej duchowy, a chleb i wino zachowują swój wygląd, smak i inne fizyczne właściwości. Wiara w transsubstancjację bazuje na słowach Jezusa z Nowego Testamentu, w których powiedział: «To jest Ciało moje... To jest moja Krew» (Mt 26,26-28)".

Definicja powyższa nie jest w pełni zgodna z nauczaniem Kościoła katolickiego. Nie uwzględnia bowiem faktu, że transsubstancjacja stanowi dogmat. Przede wszystkim jednak ignoruje rzeczywisty (a nie jedynie duchowy) charakter dokonującego się przeistoczenia.

Odpowiedź na to pytanie mogła być nieoczywista z uwagi na wiele fałszywych i dezinformujących treści w zasobach sieci, na których przecież ChatGPT bazuje. Wydaje się jednak, że w tym przypadku sztuczna inteligencja postanowiła zachować ostrożność, nie zajmując żadnego wyraźnego stanowiska. Zobaczcie zresztą sami:

"W trakcie II wojny światowej papież Pius XII stanął przed trudnymi decyzjami w związku z zagrożeniem dla Żydów w Europie. Niektórzy krytykowali go za nie dość wyraźne wystąpienie przeciw Holokaustowi, inni zauważali, że papież i Kościół katolicki zrobili wiele, by chronić Żydów i przychodzili im z pomocą np. poprzez zapewnianie im fałszywych dokumentów i ukrywanie ich w klasztorach i innych kościelnych nieruchomościach. Koniec końców, kwestia, na ile papież Pius XII i Kościół katolicki pomagali, bądź nie, Żydom w trakcie wojny, jest przedmiotem trwającej debaty i dyskusji".

Poniżej tłumaczenie całości wygenerowanej opowieści:

"Czy możesz napisać baśń bożonarodzeniową, w której będzie mowa o Jezusie, żłóbku i pasterzach?

Oczywiście, oto baśń bożonarodzeniowa, w której jest mowa o Jezusie, żłóbku i pasterzach:

W pewnej wiosce w Izraelu żyła kiedyś młoda kobieta o imieniu Maria, która spodziewała się pierwszego dziecka. Dzień Bożego Narodzenia był coraz bliżej i Maria zdała sobie sprawę, że nie będzie mogła urodzić dziecka w swojej wiosce. Razem ze swoim małżonkiem Józefem wyruszyła więc do Betlejem, miasta swoich przodków.

Kiedy przybyli do Betlejem, nie znaleźli hotelu, gdzie mogliby się zatrzymać. Wszystkie miejsca były zajęte ze względu na ludzi licznie tam przybyłych w związku ze spisem ludności. Maria i Józef nie wiedzieli, co począć, aż w końcu jakiś dobry pasterz zaproponował im schronienie w grocie, w której pilnował swoich owiec.

Grota była mroczna i wilgotna, ale Maria i Józef przyjęli ofertę pasterza i ulokowali się w grocie. Tam Maria urodziła syna Jezusa w dniu Bożego Narodzenia.

Pasterze, którzy usłyszeli o narodzinach Jezusa, szybko przybyli do groty, żeby zobaczyć dziecko. Ze zdumieniem ujrzeli Marię, młodą matkę, i jej dziecko leżące w prostym żłobie. Pokłonili się dziecku i złożyli mu dary: kadzidło, mirrę i złoto.

Pasterze pozostali przez kilka chwil z Maryją i Józefem podziwiając dziecko, po czym wrócili do swoich owiec, głosząc wszędzie dobrą nowinę".

W wygenerowanej przez sztuczną inteligencję baśni brakuje rzecz jasna elementów znanych nam z Ewangelii, jak choćby króla Heroda, gwiazdy, Anioła Pańskiego. Można też odnieść wrażenie, że samo święto Bożego Narodzenia zostało w jej uniwersum ustanowione wcześniej, jeszcze przed narodzinami Chrystusa. Nie ma też ani słowa o Jego Bożym synostwie. A wreszcie, podobnie jak w przypadku porannej modlitwy, opowieści powyższej brakuje nieco wyrazu. Z drugiej strony, wezwanie do głoszenia wszędzie dobrej nowiny z pewnością warto wziąć sobie do serca.

Jak zauważają redaktorzy francuskojęzycznej Aletei, ChatGPT dobrze radzi sobie przede wszystkim z odpowiedziami o charakterze faktograficznym. Bezbłędnie był w stanie powiedzieć np. kim był bł. Carlo Acutis (może dlatego, że to patron internautów), ale już w przypadku doktorów Kościoła jego baza nie była zaktualizowana o uhonorowanego tym tytułem w styczniu 2022 r. św. Ireneusza z Lyonu (szerszą listę zadanych czatbotowi pytań można znaleźć tutaj).

Z całą jednak pewnością robiące furorę narzędzie nie może stanowić źródła wiedzy, jeśli chodzi o tajemnice wiary. Tutaj w dalszym ciągu polecamy lekturę Pisma Świętego i oczywiście Aletei!