I. Węgierscy święci sprzed okresu powstania państwa węgierskiego
Święty Kwiryn z Szombathely (?-309) – pierwszy męczennik
Urodzony na początku IV wieku w Savarii, dzisiejszym Szombathely, Kwiryn jest chrześcijańskim męczennikiem, który odmówił wyrzeczenia się wiary w czasie prześladowań Dioklecjana w 309 r. Torturowany przez zarządcę Panonii (prowincji rzymskiej położonej na terenie dzisiejszych Węgier) został wrzucony w odmęty rzeki Sibaris z kamieniem młyńskim uwiązanym do stóp. Jego ciało wyłowili i przechowywali miejscowi chrześcijanie. Następnie zostało przetransportowane do Rzymu, by zapewnić mu ochronę przed aktami wandalizmu, jakie miały miejsce w czasie wielkich najazdów. Doczesne szczątki św. Kwiryna spoczywają dziś w bazylice św. Sebastiana przy Via Appia.
Święty Marcin z Tours (316-397) – ewangelizator Galii
Żyjący na początku IV wieku w Savarii, w Panonii (dzisiejsze Węgry) legionista i syn wysokiego urzędnika wojskowego został wysłany do Galii. Mimo pogańskiego pochodzenia pociągało go chrześcijaństwo. Pewnego dnia, mijając na swojej drodze ubogiego, doświadczył mistycznego nawrócenia i zdecydował się odciąć połowę swego płaszcza legionisty, by podzielić się nim z tym człowiekiem. Następnie zaś ukazał mu się Chrystus owinięty w połę podarowanego płaszcza. Mimo niespodziewanego nawrócenia, św. Marcin przez kolejne dwa lata walczył w armii, by po tym czasie przyjąć chrzest i rozpocząć życie pustelnika. Uznany za świętego jeszcze za życia, w 371 r. został wybrany na biskupa Tours. Ten wielki ewangelizator czczony jest we Francji, ale również w kraju swojego pochodzenia, szczególnie w Szombathely – mieście, w którym przyszedł na świat.
II. Święci twórcy państwa węgierskiego
Święty Stefan – pierwszy król
Vajk, syn pogańskiego księcia Węgier z X wieku, na swojej drodze spotkał biskupa Wojciecha z Pragi, z którego rąk przyjął chrzest i otrzymał imię Stefan. W 996 r. poślubił Gizelę, siostrę cesarza Henryka II. Po śmierci ojca objął tron i w roku 1000 założył królestwo Węgier. Został ustanowiony królem przy pomocy korony przesłanej przez papieża Sylwestra II, który nadał mu tytuł „króla apostolskiego”. Przez czterdzieści lat zajmował się organizacją i ewangelizacją swojego królestwa, sprowadzając do kraju misjonarzy i wznosząc wiele kościołów. Uważany za wzór katolickiego suzerena, jest świętym patronem Węgier. Został pochowany w bazylice Alba Reggia – w dzisiejszym Székesfehérvarze.
Błogosławiona Gizela Bawarska – pobożna królowa Węgier
Jako siostra cesarza Henryka II, Gizela otrzymała gruntowne katolickie wychowanie na dworze książęcym w Bawarii. Choć ich rodzice przez długi czas walczyli przeciwko sobie, Gizela poślubiła Stefana – księcia węgierskiego, który z błogosławieństwem papieża i cesarza w roku 1000 założył królestwo Węgier. Do zawarcia małżeństwa mogło dojść dzięki nawróceniu Stefana. Gizela dała swojemu mężowi liczne potomstwo w tym świętego Emeryka Węgierskiego. Owdowiała w roku 1038, została wygnana przez następcę Stefana, tyrana Piotra Orseolo, do Bawarii, gdzie znalazła schronienie w opactwie benedyktyńskim w Pasawie.
Święty Emeryk (1007-1031) – królewicz-mnich
Wychowawcą Emeryka, młodszego syna króla Stefana i królowej Gizeli, był święty Gerard, wówczas mnich benedyktyński i przyszły biskup Csanad. W związku z przedwczesną śmiercią starszego brata Emeryk przygotowywany był do objęcia tronu. Wiódł wyjątkowo pobożne, a nawet ascetyczne życie w opactwie Pannonhalma, gdzie nawiązał przyjaźń ze świętym Maurem. Jego królewska przyszłość nakazywała mu poślubić bizantyjską księżniczkę. Tymczasem jego ojciec usiłował uczynić z niego następcę cesarza Henryka II w Bawarii po śmierci tego ostatniego w roku 1024. Pomimo że Emeryk był najbliższym krewnym w kolejce do tronu, działania te zakończyły się niepowodzeniem i tron objął Konrad II, wszczynając wojnę przeciw Węgrom. Emeryk uczestniczył w walkach, a jego armia odniosła zwycięstwo, jednak królewicz zrezygnował z pretensji do korony bawarskiej. Nigdy nie dane mu było objąć tronu. Zmarł w roku 1301 zabity przez dzika w czasie polowania. Pochowany został w bazylice Alba Reggia – w dzisiejszym Székesfehérvarze, u boku swojego ojca.
Święty Astryk, święty Wojciech i święty Maur – pierwsi biskupi benedyktyńscy
Pochodzący z Czech Astryk i Wojciech przybyli do Węgier z misją ewangelizacji. Wojciech założył klasztor na Břevnovie w Pradze a Astryk – opactwo Pannonhalma, pierwszą instytucję kościelną na Węgrzech, której został pierwszym opatem. Jako biskup praski, Wojciech udzielił chrztu Stefanowi Węgierskiemu, a następnie udał się na misję do Prus Wschodnich, gdzie został zamordowany przez pogański tłum. Nazywany jest biskupem Esztergomu, a więc pierwszym biskupem w kraju. Maur, mnich z opactwa Pannonhalma, stanowił ważne wsparcie duchowe dla króla Stefana. Został opatem Pannonhalma. Nazywany jest też biskupem Peczu, gdzie w 1036 r. kazał wybudować pierwszą katedrę. Dał się poznać jako intelektualista i przewodnik duchowy działający na rzecz pokoju w ojczyźnie targanej wówczas gwałtownymi konfliktami.
Święty Gerard z Csanad, święty Buldus i święty Bystryk z Nitry – pierwsi węgierscy męczennicy
Urodzony w Wenecji pod koniec X wieku, Gerard Sagredo został benedyktyńskim mnichem. Pielgrzymując do Ziemi Świętej, trafił jednak na Węgry, gdzie król Stefan uczynił go wychowawcą swojego syna Emeryka. Początkowo eremita, później został biskupem diecezji Csanad, ufundowanej przez króla. Jego zadaniem była ewangelizacja tamtejszej, całkowicie pogańskiej ludności. Wraz z trzema innymi biskupami Buldusem, Bystrykiem i Benetem, został zaatakowany przez pogański tłum. Buldus i Gerard zginęli śmiercią męczeńską, zaatakowani włóczniami i kamieniami w dolinie Budy w drodze na koronację króla Andrzeja w 1046 r. Bystrykowi i Benetowi udało się uciec, przeprawiając się przez Dunaj. Na drugim brzegu w Peszcie Bystryk zginął od ciosu mieczem. Ocalał jedynie Benet uratowany przez armię króla Andrzeja.
III. Święta dynastia
Święty Władysław – pobożny rycerz
Władysław I – król Węgier w latach 1077-1095. Jednocząc królestwo i poszerzając jego granice, stał się wzorem rycerza. Ustanowił też prawo przewidujące surowe kary za wykroczenia przeciwko wierze chrześcijańskiej. Zawdzięczamy mu stworzenie diecezji w Zagrzebiu na terenie dzisiejszej Chorwacji. Kochany przez lud, któremu dał się poznać jako sprawiedliwy obrońca, zmarł otoczony wielkim szacunkiem. Żałoba po nim trwała na Węgrzech przez trzy lata.
Irena Węgierska, święta Kościoła prawosławnego – bizantyjska cesarzowa
Córka króla Władysława, młoda Piroska z powodów politycznych w młodym wieku została wydana za mąż za Jana II Komnena, syna cesarza bizantyjskiego Aleksego. Zmuszona do konwersji na prawosławie, na ponownym chrzcie przyjęła imię Irena. Po objęciu tronu przez męża została cesarzową, ale nie zajmowała się polityką. Podobnie jak jej mąż cechowała się wielką pobożnością. Ufundowała też wiele klasztorów. Matka ośmiorga dzieci zmarła w 1134 r. Jest świętą Kościoła prawosławnego czczoną również przez katolików.
Święta Elżbieta Węgierska – tercjarka franciszkańska
Córka króla Węgier Andrzeja II, panującego na początku XIII wieku, Elżbieta od czwartego roku życia zaręczona była z landgrafem Turyngii Ludwikiem IV, którego poślubiła, mając 14 lat. Pomimo politycznej natury ich związku, małżeństwo żyło w wielkiej jedności, mając troje dzieci. Elżbieta wiodła życie ubogie, kierując się zasadami życia franciszkańskiego. Legenda głosi, że pewnego dnia, niosąc ubogim chleb ukryty pod płaszczem, została zatrzymana przez męża. Oznajmiła mu wówczas, że ma tam róże, a gdy uchyliła poły płaszcza, wysypały się z niego płatki róż. Jej ascetyczna postawa gorszyła jej bliskich. Sama Elżbieta nie traciła jednak ducha mimo tego, że została wdową w wieku zaledwie 20 lat, gdy jej mąż zmarł na dżumę. Odmówiła ponownego zamążpójścia i została wygnana przez rodzinę zmarłego męża. Znalazła schronienie u swego wuja biskupa, a zainspirowana ideą trzeciego zakonu franciszkańskiego poświęciła swoje życie ubogim, gromadząc też wokół siebie inne kobiety. Zmarła, mając 24 lata.
Małgorzata Węgierska – księżniczka i dominikanka
Księżniczka Małgorzata była córką króla Beli IV (a zarazem bratanicą Elżbiety Węgierskiej) – suzerena węgierskiego, który w czasie, gdy przyszła na świat, zmuszony był odpierać najazdy mongolskie. Jej rodzice ślubowali wówczas ofiarować ją Bogu, by ocalić kraj. Małgorzata dorastała więc w klasztorze dominikańskim w Veszprem. Wzrastając w wierze, odrzucała wszelkie propozycje małżeństwa podsuwane przez rodziców. Sprzeciwiając się im, wybrała życie w ubóstwie zgodne z regułą dominikańską, rozdając przy tym wszystkie otrzymane bogactwa. Charakteryzowała się surową ascezą i mistycyzmem. Została kanonizowana przez Piusa XII w 1943 r.
Święta Kinga – patronka Polski
Kinga, nazywana również Kunegundą, była siostrą Małgorzaty Węgierskiej. Wbrew swojej woli została wydana za mąż za króla Polski Bolesława V. Kinga, która podobnie jak Małgorzata, marzyła o wstąpieniu do zakonu, odmówiła skonsumowania małżeństwa. Jej mąż to zaakceptował i zdecydował się wieść razem z nią życie w czystości i ubóstwie. Niezwykle kochana przez polski lud Kinga po śmierci męża sprzedała wszystko, co posiadała i wstąpiła do klasztoru klarysek, który ufundowała w Starym Sączu. Została kanonizowana w 1999 r. przez Jana Pawła II.
IV. Święty z czasów wojen religijnych
Święty Stefan Pongracz – męczennik z Koszyc
Stefan Pongracz, urodzony u schyłku XVI wieku w rodzinie węgierskiej w Rumunii, wstąpił do Towarzystwa Jezusowego. Swoją formację odbywał w Pradze, Ljubljanie, a następnie w Austrii, gdzie otrzymał święcenia kapłańskie. Przebywał z misją edukacyjną w pobliżu Koszyc, na terenie dzisiejszej Słowacji, gdy wraz z dwoma towarzyszami, jezuitą Melchiorem Grodzieckim i chorwackim księdzem Marko Krizinem, został zatrzymany przez kalwińskie oddziały Gabora Bethlena – księcia Transylwanii. Przetrzymywani wiele dni bez pożywienia, a następnie poddawani brutalnym torturom zmarli z powodu odniesionych ran. Wśród miejscowej ludności, która bardzo ceniła tych trzech kapłanów, wywołało to wielki skandal i książe Bethlen zmuszony był zapewnić im godny pochówek. Męczennicy zostali kanonizowani przez Jana Pawła II w 1995 roku w Koszycach.
Dziś świętujemy...