Samobójstwo i 5 mitów na jego temat

Jeśli ktoś miał do czynienia z próbą samobójczą bliskiej osoby, zwykle przyznaje później, że teraz, kiedy analizuje jej zachowanie, dostrzega sygnały ostrzegawcze. Ale łatwo je przegapić, jeśli nie wiemy, na co zwrócić uwagę. Dlatego warto dowiedzieć się, jak możemy komuś uratować życie.

Przekazując darowiznę, pomagasz Aletei kontynuować jej misję. Dzięki Tobie możemy wspólnie budować przyszłość tego wyjątkowego projektu.

Wesprzyj nasPrzekaż darowiznę za pomocą zaledwie 3 kliknięć

Myśli samobójcze pojawiać się mogą pod wpływem kryzysów, cierpienia, ale czasem też jako skutek uboczny zażywania leków lub nawet zwykłego chronicznego niewyspania. Zawsze towarzyszy im zwątpienie w sens i cel życia i przekonanie, że dla wszystkich będzie lepiej, jeśli znikniemy. Myśli takie sporadycznie mogą pojawiać się u niemal każdego, jednak u samobójców to stały motyw przenikający całe ich myślenie.

Prawdy i mity o samobójstwie

Mit 1Samobójstwo przychodzi bez ostrzeżenia

Fakt: Samobójstwo rzadko jest czynem bez sygnałów ostrzegawczych. Choć osoba w kryzysie może nie mówić wprost o swoich zamiarach, często daje różne sygnały, takie jak: długotrwały smutek, zaniedbywanie wyglądu, unikanie kontaktów społecznych czy - co bardzo charakterystyczne - rozdawanie cennych przedmiotów oraz takich, do których jest emocjonalnie przywiązana.

Mit 2 Rozmowa o samobójstwie może do niego zachęcić

Fakt: Rozmowa o myślach samobójczych może być pierwszym krokiem do udzielenia pomocy. Szczerze prowadzona rozmowa pokazuje osobie w kryzysie, że nie jest sama ze swoimi problemami i że można znaleźć inne rozwiązania. Dlatego nie powinniśmy się bać pytania: "Czy masz myśli samobójcze?" Zadanie tego pytania nie popchnie człowieka do działania, a może pomóc mu się otworzyć. Jeśli odpowiedź będzie brzmiała: "Tak, chcę się zabić", musisz wiedzieć, co robić dalej.

Mit 3Samobójcy nie chcą umrzeć, tylko manipulują otoczeniem

Fakt: Próby samobójcze to nie manipulacja, lecz wołanie o pomoc. Osoba w kryzysie potrzebuje uwagi i wsparcia, aby móc kontynuować życie w lepszych warunkach niż dotychczas.

Mit 4Samobójstwu nie można zapobiec

Fakt: Samobójstwu można zapobiec. Kluczowe jest szybkie rozpoznanie zagrożenia oraz odpowiednia reakcja. Pomoc w porę może uratować życie.

Mit 5Celem próby samobójczej jest zawsze zakończenie życia

Fakt: Większość osób, które podejmują próby samobójcze, niekoniecznie chce zakończyć swoje życie. Charakteryzuje ich ambiwalencja, czyli jednoczesne pragnienie życia i śmierci. Ich działania często nie są jednoznaczne, a śmierć jest postrzegana jako jedna z możliwości, a nie coś nieuchronnego. To pozostawia miejsce dla otoczenia, by zareagowało i uratowało tę osobę. Właśnie dlatego kluczowe jest opracowanie planu bezpieczeństwa.

Plan bezpieczeństwa

Osoba w kryzysie najczęściej przeżywa chwilowe, ale intensywne impulsy popychające ją ku samozagładzie. Część osób po próbie samobójczej to ludzie, którzy w ostatniej chwili zmienili zdanie i udało się częściowo odwrócić skutki podjętych działań. Jeśli więc mamy pod opieką osobę miewającą myśli samobójcze, jest wiele rzeczy, które możemy zrobić, by jej pomóc. Co ważne - to nie odbywa się zamiast terapii, a w celu jej wsparcia.

Porozmawiajcie o tym, że impulsy samobójcze - nawet jeśli są silne, mijają, więc podstawową strategią jest danie sobie szansy na ochłonięcie.
Zadbaj, by dom był bezpieczny. Chodzi o to, by stworzyć jak najwięcej barier między daną osobą a narzędziem samobójstwa. Należy pozbyć się z domu przedmiotów stanowiących zagrożenie - noży, sznurów, lekarstw. Badania pokazują, że impuls do odebrania sobie życia, choć bywa bardzo silny, na ogół trwa krótko. Pamiętaj, że schowanie to nie to samo co zabezpieczenie. Nie wystarczy groźnych przedmiotów schować w szafie. Trzeba je na pewien czas wynieść lub zamknąć np. w sejfie. Owszem, to uciążliwe, ale sytuacja jest przejściowa.
Zaplanujcie zawczasu, co dana osoba może zrobić, gdy pojawią się złe myśli. Nie da się po prostu ich stłumić, trzeba mieć co zrobić w zamian. To mogą być rzeczy typu: playlista absorbujących utworów, które odciągają uwagę od myślenia, kolorowanki antystreswowane, serial. Warto mieć przygotowaną wcześniej listę "ratunkowych aktywności", biorąc pod uwagę zarówno rzeczy, które można robić samemu (jak np. taniec, zabawa z kotem, pisanie opowiadania), jak z innymi ludźmi (gra planszowa, rozmowa, pisanie z kimś przez komunikator). Lista powinna być obszerna, by było z czego wybierać. Zasadniczą część powinny stanowić aktywności do wykonania od ręki - bez specjalnego przygotowania. Lista ta powinna być czytelna i zawsze pod ręką.
Ustalcie, z kim osoba w kryzysie może porozmawiać w każdym momencie dnia i nocy. Ważne, by był ktoś taki, zaufany. A jeśli kryzysy zdarzają się często - mogą to być dyżury dwóch lub nawet trzech takich osób. Ustawcie na telefonie przycisk alarmowy. W każdym smartfonie można tak ustawić widżety lub przyciski, by to połączenie ratunkowe było dostępne od razu.

Religijni – mniej skłonni do samobójstw

Co ciekawe, jednym z czynników pomagających w radzeniu sobie z myślami samobójczymi jest religijność. Badań wykazujących, że wiara pomaga w zachowaniu zdrowia psychicznego, będąc czynnikiem chroniącym przed depresją i skłonnościami samobójczymi, jest coraz więcej. Na uwagę zasługuje publikacja z 2016 roku, której autorem jest psycholog Tyler Vander Weele. Autor wykazał, że regularnie praktykujące chrześcijanki (zarówno katoliczki, jak protestantki) najrzadziej poddają się depresji, a zwłaszcza myślom samobójczym.

Jak się okazuje, tym co pomaga osobom religijnym, praktykującym są następujące elementy:

realistyczne spojrzenie na siebie dzięki regularnemu rachunkowi sumienia w oparciu o obiektywne kryteria,
modlitwa,
nadawanie sensu cierpieniu przez ofiarowanie go w czyjejś intencji,
więź z rodziną,
przyjaźnie zawiązane we wspólnotach (duszpasterstwach),
poczucie sensu i celu życia.

Jak pomóc w sytuacji podbramkowej?

Natychmiast zawieź osobę bliską do szpitala lub wezwij karetkę pogotowia, jeśli:

otrzymałeś jasny komunikat, że zamierza ona odebrać sobie życie,
masz uzasadnione podejrzenie, że chce podjąć próbę samobójczą, np. widzisz nagromadzone leki, listy pożegnalne, rozdawanie cennych przedmiotów, z którymi była emocjonalnie związana,
gdy udało się udaremnić próbę samobójczą, nawet jeśli podejrzewamy, że nie była podjęta z rzeczywistym zamiarem odebrania sobie życia, lecz z chęcią przyciągnięcia uwagi.

Jeżeli mamy podejrzenia o myślach samobójczych bliskiej osoby, ale nie jest to ewidentne, warto zapoznać się z zasobami nagromadzonymi na stronie: „Życie warte jest rozmowy” – www.zwjr.pl - jest tam też możliwość kontaktu i konsultacji.

Centrum Wsparcia dla Osób Dorosłych w Kryzysie Psychicznym: 800 70 2222

Antydepresyjny Telefon Forum Przeciw Depresji tel. 22 594 91 00 (czynny w każdą środę – czwartek od 17.00 do 19.00)