Jak odróżnić mistycyzm od oszustwa albo choroby? W Watykanie powstała specjalna grupa

W skład grupy ds. fałszywego mistycyzmu i nadużyć duchowych wejdą członkowie dwóch dykasterii: nauki wiary i tekstów prawnych. Grupę ustanowił dokument podpisany przez kard. Victora Fernándeza, prefekta Dykasterii Nauki Wiary - poinformowało 26 listopada Vatican News.

Jak donosi watykańska agencja, celem grupy będzie ściślejsze określenie, na czy polega fałszywy mistycyzm i nadużycia duchowe. Kard. Fernández zauważył, że obecnie pojęcie: „fałszywy mistycyzm” pojawia się w regulaminie Dykasterii Nauki Wiary w bardzo precyzyjnym kontekście: kwestii związanych z duchowością i domniemanymi zjawiskami nadprzyrodzonymi, należącymi do kompetencji Sekcji Doktrynalnej: „problemy i postępowanie związane z dyscypliną wiary, takie jak przypadki pseudomistycyzmu, domniemane objawienia, wizje i przesłania przypisywane nadprzyrodzonemu pochodzeniu...” (art. 10, 2).

W dokumencie podpisanym przez kard. Fernándeza „fałszywy mistycyzm” odnosi się do propozycji duchowych, które szkodzą harmonii katolickiego spojrzenia na Boga i naszej relacji z Panem. W tym też sensie pojęcie to jest używane w Magisterium, na przykład w encyklice Haurietis Aquas, w której papież Pius XII odrzuca jako „fałszywy mistycyzm” koncepcję Boga obecną w grupach jansenistycznych, nieuwzględniających Wcielenia.

Kard. Fernández zauważa, że w prawie kościelnym nie ma przestępstwa określanego mianem „fałszywego mistycyzmu”, chociaż wyrażenie to jest czasami używane przez kanonistów w sensie ściśle związanym z przestępstwami nadużyć.

Z drugiej strony, w nowych normach dotyczących rozeznawania domniemanych zjawisk nadprzyrodzonych Dykasteria Nauki Wiary precyzuje, że „wykorzystywanie rzekomych doświadczeń nadprzyrodzonych lub uznanych elementów mistycznych jako środka lub pretekstu do sprawowania władzy nad osobami lub popełniania nadużyć należy uznać za szczególnie poważne względem moralnym” (art. 16). Umożliwia to ocenę opisanej tam sytuacji jako okoliczności obciążającej, jeśli towarzyszy ona przestępstwom.

Powstanie grupy to kolejny krok Stolicy Apostolskiej w kierunku stworzenia precyzyjnych przepisów rozeznawania domniemanych zjawisk nadzwyczajnych w Kościele. W maju 2024 r. Dykasteria Nauki Wiary opublikowała uaktualnione normy dotyczące tej niełatwej kwestii kwestii.

Przypomnijmy, że kompetentna władza kościelna może wydać w takich sprawach jedną z sześciu ocen:

Nihil obstat— nie wyraża się pewności co do nadprzyrodzonej autentyczności zjawiska, lecz rozpoznaje się znaki działania Ducha Świętego. Zachęca się biskupa do docenienia wartości duszpasterskiej, a także do popierania rozpowszechniania danego zjawiska, w tym poprzez pielgrzymki.

Prae oculis habeatur— rozpoznaje się pozytywne znaki, jednak występują również elementy zamieszania lub ryzyko, które wymagają rozeznania i dialogu z odbiorcami [danego doświadczenia]. Jeśli istnieją pisma lub przesłania związane ze zjawiskiem, może być konieczne wyjaśnienie doktrynalne.

Curatur — występują elementy krytyczne, jednak zjawisko jest szeroko rozpowszechnione i obecne są duchowe owoce, które można zweryfikować. Odradza się wydanie zakazu, bo mógłby on zaniepokoić wiernych, lecz wymaga się od biskupa, aby nie promował tego zjawiska.

Sub mandato— krytyczne kwestie nie są związane z samym zjawiskiem, ale z niewłaściwym użytkiem, jaki robią z niego osoby lub grupy osób. Stolica Apostolska powierza kierownictwo duszpasterskie w danym miejscu biskupowi albo innej osobie delegowanej.

Prohibetur et obstruatur — pomimo istnienia pewnych elementów pozytywnych występują poważne elementy krytyczne i niebezpieczeństwa. Dykasteria wymaga od biskupa, aby publicznie ogłosił, że przyjęcie tego zjawiska nie jest dozwolone, i wyjaśnił powody tej decyzji.

Declaratio de non supernaturalitate— biskup, opierając się na konkretnych dowodach, jak wyznanie domniemanego widzącego lub wiarygodne świadectwa o zafałszowaniu zjawiska, jest upoważniony do ogłoszenia, że dane zjawisko nie jest nadprzyrodzone.