Greckie litery na ikonach. Wiesz, co znaczą?

We wschodniej tradycji litery na ikonach są integralnym elementem teologicznej narracji tych wizerunków. Na greckich i rosyjskich ikonach często można zobaczyć litery lub skróty, zapisane w języku greckim lub staro-cerkiewno-słowiańskim, które pełnią funkcję duchowych drogowskazów, odkrywając kolejne warstwy znaczeń – dla tych, którzy rozumieją ich kontekst.

Jeśli nie jesteście tak dobrze obeznani z tymi językami lub konwencjami, oto przegląd liter i skrótów najczęściej spotykanych na ikonach oraz sposób ich interpretacji.

Jednym z najbardziej znaczących napisów, jakie można zobaczyć na ikonach Chrystusa, jest IC XC (ΙϹ ΧϹ), co oznacza Ἰησοῦς Χριστός – Jezus Chrystus. Są to skróty powszechne w starożytnych tekstach greckich i cerkiewnosłowiańskich, często umieszczane po obu stronach głowy Chrystusa.

Oprócz IC XC często pojawia się napis Ὁ ὬΝ (HO ON), oznaczający „Ten, który jest”, nawiązujący do Bożego objawienia w Księdze Wyjścia jako „JESTEM”. To wyrażenie, często umieszczone w nimbie lub nad głową Chrystusa, podkreśla boską naturę Jezusa jako wiecznego i samoistnie istniejącego – zgodnie z wyznaniem wiary: „zrodzony, a nie stworzony, współistotny Ojcu”.

Ikony przedstawiające Maryję Pannę często zawierają dwa napisy: ΜΡ ΘΥ (Μήτηρ Θεοῦ), grecki skrót oznaczający „Matkę Boga”. Ten skrót, zapisany w języku greckim lub staro-cerkiewno-słowiańskim, wyjaśnia rolę Maryi w historii zbawienia jako Theotokos, czyli „Bogurodzicy”.

Czasami na ikonach Maryi pojawiają się również słowa Παναγία (Panagia), co oznacza „Przenajświętsza”. Po on wyjątkową czystość i rolę Matki Bożej w chrześcijańskiej teologii.

Na ikonach przedstawiających świętych, aniołów lub postacie biblijne ich imiona są często skracane lub zapisane w pełnej formie jako wyraz czci i identyfikacji. Na przykład św. Jerzy może być oznaczony jako ΟἉΓΙΟC ΓΕΩΡΓΙΟC (Hagios Georgios) lub skrótem ΓΓ, przy czym „Hagios” oznacza „Święty”. Takie oznaczenia pozwalają widzowi natychmiast rozpoznać postaci i ich duchowe dziedzictwo – nawet ponad barierami językowymi.

Podpisy obejmują również sceny narracyjne. Na przykład na ikonie Zmartwychwstania często pojawiają się greckie litery Ἡ ἈΝΑΣΤΑΣΙΣ (He Anastasis), oznaczające „Zmartwychwstanie”, co zwraca uwagę na wydarzenie przedstawione na ikonie, a nie tylko przedstawione osoby.

Podobnie na ikonach Narodzenia Pańskiego lub Chrztu Pańskiego napisy identyfikują dane wydarzenie, kierując uwagę widza na święte misterium (a nie tylko same postacie).

Litery na ikonach to skróty, które zakotwiczają odbiorcę w historii Zbawienia. Ikony mają nie tylko przedstawiać, ale i głosić misterium Wcielenia i Zmartwychwstania oraz życie świętych. A te pozornie proste litery zawierają kluczowe elementy pomagające w rozszyfrowaniu tych prawd teologicznych.

Poznając je, wierni są zaproszeni do głębszej kontemplacji i doświadczenia ikon nie jako statycznych obrazów, lecz jako głoszenia Ewangelii.

Kliknij galerię i zobacz chrześcijańskie symbole z katakumb