Przekazując darowiznę, pomagasz Aletei kontynuować jej misję. Dzięki Tobie możemy wspólnie budować przyszłość tego wyjątkowego projektu.
Narcyzm – czym jest i dlaczego powinien nas niepokoić?
Czy zdarzyło Ci się spotkać osobę, która myśli tylko o sobie i zachowuje się arogancko? A może kogoś, kto wydaje się pewny siebie i czarujący, ale szybko okazuje się egotykiem skoncentrowanym na własnym „ja”? Skąd bierze się taka postawa? Być może natrafiłeś na narcyza.
Jednym z najczęstszych zaleceń dotyczących wychowania dzieci jest dbanie o ich wysokie poczucie własnej wartości. Książki pełne haseł: „Jesteś ważny”, „Uwierz w siebie” czy „Podbij świat” to cenne narzędzia, ale warto zadać sobie pytanie – gdzie kończy się zdrowa pewność siebie, a zaczyna niebezpieczny narcyzm?
Narcyzm – od mitu do diagnozy
Nazwa „narcyzm” pochodzi od mitu o Narcyzie, który zakochał się we własnym odbiciu i umarł z tęsknoty. W psychologii narcyzm jest zaburzeniem osobowości o wielu charakterystycznych cechach:
- Przekonanie o własnej wyjątkowości i domaganie się adoracji.
- Obsesja na punkcie podziwu.
- Żądanie specjalnych przywilejów i traktowania.
- Wyolbrzymianie własnych talentów i osiągnięć.
- Brak empatii i instrumentalne traktowanie innych.
- Chorobliwa zazdrość i przekonanie, że inni również zazdroszczą im.
- Nieumiejętność radzenia sobie z krytyką i emocjami.
Skąd się bierze narcyzm?
Korzenie narcyzmu są złożone. Choć zawiera elementy psychopatii (np. brak empatii), wyróżnia go również lęk przed porażką i „byciem nikim”. Osoby narcystyczne rzadko szukają terapii, bo nie widzą problemu w swoim zachowaniu. Uważają, że mają „wysokie standardy” wobec innych.
„Kultura Ja” – jak współczesność promuje narcyzm?
Viktor Frankl, twórca logoterapii, zwraca uwagę na pustkę egzystencjalną współczesnego człowieka. Paradoksalnie, nadmierne skupienie na sobie prowadzi do neurotyczności. Christopher Lasch, autor książki „Kultura narcyzmu”, podkreśla wpływ konsumpcjonizmu i indywidualizmu nastawionego na własne potrzeby na powstawianie narcyzmu. Dewaluacja wartości takich jak odpowiedzialność i altruizm sprzyja egoizmowi.
Internet i media społecznościowe to dodatkowe źródła problemu. Selfie, TikTok i Instagram promują powierzchowny obraz „ja”. Kiedyś zdjęcia skupiały się na otoczeniu i wspomnieniach. Dziś 80% kadru zajmuje twarz autora, a tło schodzi na dalszy plan. To kolejny mechanizm sprzyjający powstawaniu narcyzmu, a algorytmy mediów społecznościowych dodatkowo wzmacniają tę tendencję.
O tym, jak media społecznościowe wpływają na psychikę młodych osób i jak poradzić sobie z tym problemem dowiesz się więcej z książki "Pomoc dziecku w cyberpułapce" autorstwa Bogny Białeckiej i Aleksandry Gil, zapraszamy do lektury.
Jak zapobiegać narcyzmowi u dzieci?
Nie istnieje uniwersalna terapia dla narcyzów. Jednak lepiej zapobiegać niż leczyć. Kluczowe jest wychowanie dzieci w duchu odpowiedzialności społecznej. Warto zmienić perspektywę z „Co mi się należy?” na „Jak mogę pomóc innym?”.
- Wolontariat: Zachęcaj dzieci do pomagania innym. To rozwija empatię i pokazuje, że świat nie kręci się wokół nich.
- Realizm: Ucz dzieci zdrowego spojrzenia na siebie – zarówno na mocne strony, jak i wady.
- Odpowiedzialność: Angażuj dzieci w zadania wymagające wytrwałości i zaangażowania.
- Zasady moralne: Rozwijaj u dzieci etykę i wartości. Świadomość zasad pomaga unikać egoistycznych zachowań.
- Limitowanie mediów społecznościowych. Jak już wspomniałam, kultura JA i media społecznościowe sprzyjają powstawaniu narcyzmu. Australia właśnie wprowadziła zakaz korzystania z nich dzieciom poniżej 16 roku życia, co powinno dać do myślenia reszcie świata.
Wyjście poza „ja” – klucz do zdrowej osobowości
Jak mówił Alfred Tanqueray: „Pycha sprawia, że człowiek uważa siebie za boga”. Nadmierne skupienie na sobie prowadzi do egoizmu i alienacji. Zdrowa osobowość opiera się na równowadze między dbałością o siebie a troską o innych. Czy więc warto wyrzucić „ja” z centrum naszej uwagi? Zdecydowanie tak!
