(Prawie) wszystkie sekrety konklawe

Termin „konklawe” pochodzi od łacińskiego cum clave, czyli „z kluczem”. Odnosi się do zamknięcia kardynałów-elektorów w specjalnym miejscu — dziś w Kaplicy Sykstyńskiej — tak, aby odciąć ich od wpływów zewnętrznych i umożliwić duchowe skupienie.

Instytucja konklawe, tak ważna dla życia Kościoła, narodziła się w czasach wielkiego zamętu. W XIII wieku, po śmierci papieża Klemensa IV w 1268 roku, wybór jego następcy przeciągał się dramatycznie – kardynałowie przez niemal trzy lata nie mogli dojść do porozumienia. W odpowiedzi na ten kryzys mieszkańcy włoskiego miasta Viterbo, gdzie odbywało się zgromadzenie, zdecydowali się na radykalny krok: zamknęli kardynałów na klucz (łac. cum clave) i ograniczyli ich dostęp do żywności, aby wymusić decyzję. Właśnie wtedy zrodziła się praktyka konklawe, którą wkrótce zatwierdzono formalnie bullą papieską Ubi periculum wydaną przez papieża Grzegorza X w 1274 roku na II soborze w Lyonie.

Od tamtej pory wybór biskupa Rzymu stał się aktem nie tylko duchowym, ale też obwarowanym jasno określonymi zasadami, by uniknąć wpływów politycznych i przeciągających się sporów. Duch Święty nadal pozostaje głównym przewodnikiem kardynałów, ale ludzka historia przypomina nam, że pewne struktury i procedury były potrzebne, by zapewnić Kościołowi pokój i jedność. Dziś konklawe, choć otoczone wielowiekową tradycją, pozostaje żywym znakiem troski Kościoła o wierność Ewangelii i odpowiedzialność wobec wiernych na całym świecie.

Po śmierci papieża lub jego rezygnacji (jak to było w przypadku Benedykta XVI) rozpoczyna się sede vacante — okres, w którym Stolica Apostolska pozostaje nieobsadzona. W tym czasie najważniejsze decyzje podejmuje Kolegium Kardynałów, jednak sam wybór nowego papieża odbywa się dopiero podczas konklawe.

Kardynałowie, którzy nie ukończyli 80. roku życia, spotykają się w Watykanie i przystępują do głosowań. Oddają głos na specjalnie przygotowanych kartkach, które składają i wrzucają do urny. Po każdym głosowaniu kartki są spalane, a kolor dymu unoszącego się nad Kaplicą Sykstyńską sygnalizuje światu rezultat: czarny oznacza brak wyboru, biały — wybór papieża.

Nowy papież musi uzyskać co najmniej 2/3 głosów. Jeśli taki wynik się nie pojawia, odbywają się kolejne tury głosowań — nawet cztery dziennie.

W czasach nowożytnych najkrótsze konklawe miało miejsce w 1503 roku i trwało zaledwie kilka godzin — wybrano wtedy Piusa III.

W 2013 roku konklawe, które wybrało papieża Franciszka, trwało dwa dni i pięć głosowań.

Podczas konklawe kardynałowie nie mogą kontaktować się ze światem zewnętrznym — nie mają dostępu do telefonów ani internetu, nie mogą listów. Miejsce obrad jest specjalnie zabezpieczone technologicznie przed podsłuchami.

Po wyborze nowego papieża kardynał protodiakon ogłasza słynne słowa Habemus Papam! — „Mamy papieża!” — i przedstawia światu nowe imię Ojca Świętego.

Nowo wybrany papież sam wybiera swoje imię, które często odzwierciedla program pontyfikatu lub jest hołdem dla wcześniejszych papieży lub świętych.

W przeszłości dodawano do spalanego papieru specjalne chemikalia, by uzyskać czarny lub biały dym. Dziś stosuje się system elektronicznego spalania, który zapewnia wyraźne kolory dymu.

Konklawe nie jest tylko demokratycznym wyborem „najlepszego kandydata”. To wydarzenie głęboko duchowe, podczas którego kardynałowie starają się rozeznawać nie własną wolę, ale wolę Ducha Świętego. To dlatego obrady owiane są ciszą, modlitwą i wielką powagą. Nowy papież staje się bowiem nie tylko biskupem Rzymu, ale także głową całego Kościoła katolickiego.

Z tego też względu warto otoczyć kardynałów w obecnym czasie naszą modlitwą. Konklawe zostało zapowiedziane na 7 maja br.