Może zniknąć 26 milionów Polaków

Według najnowszego raportu GUS, Polska liczy obecnie 37 milionów 489 tysięcy mieszkańców. Tylko w ciągu ostatniego roku ubyło nas aż 147 tysięcy. W skali dekady to już ponad 800 tysięcy, z czego aż 700 tysięcy – w ciągu ostatnich pięciu lat. Proces ten nie tylko nie wyhamowuje, ale wręcz przyspiesza. Sytuacja w jakiej znalazła się polska demografia jest naprawdę zła.

Co gorsza, bilans urodzeń i zgonów jest dramatycznie niekorzystny – w 2024 roku zmarło o 157 tysięcy osób więcej, niż się urodziło. Współczynnik przyrostu naturalnego spadł do -4,2 na 1000 mieszkańców – i to mimo faktu, że Polska nigdy nie była tak nowoczesna i zamożna jak dziś.

Od 1990 roku współczynnik dzietności – czyli liczba dzieci przypadających na jedną kobietę – utrzymuje się poniżej 2,0, co oznacza brak tzw. zastępowalności pokoleń. Obecnie wynosi on około 1,3. Oznacza to, że każde pokolenie Polaków jest o jedną trzecią mniejsze od poprzedniego.

Na tle innych krajów europejskich wypadamy słabo – gorzej jest jedynie na Malcie, w Hiszpanii i we Włoszech. Nieco lepiej wygląda sytuacja w Niemczech, Francji czy Czechach, ale nawet tam dzietność nie sięga poziomu zapewniającego równowagę demograficzną.

Z raportu GUS wynika też, że kobiety w Polsce decydują się na macierzyństwo coraz później. Jeszcze w 2010 roku co piąta matka miała 24 lata lub mniej. Dziś – już tylko co dziesiąta. Ponad połowa kobiet rodzi dopiero po trzydziestce, a co czwarta – po ukończeniu 35. roku życia. Oznacza to nie tylko mniej dzieci, ale też większe ryzyko zdrowotne zarówno dla matki, jak i dziecka.

Wskaźnik starości w Polsce osiągnął wartość 141. Mówiąc prościej – na każde 100 dzieci przypada już 141 osób powyżej 65. roku życia. To oznacza ogromne wyzwanie nie tylko dla systemu emerytalnego, ale dla całej struktury społecznej: służby zdrowia, opieki społecznej, rynku pracy, edukacji.

Według prognoz Eurostatu, w ciągu najbliższych 30 lat liczba ludności Polski może spaść nawet o 4 miliony. Jeśli jednak spojrzeć szerzej, przy obecnym współczynniku dzietności, z pokolenia na pokolenie populacja może kurczyć się o 30-40%. W perspektywie stu lat, z obecnych 37 milionów może pozostać zaledwie 11 – co oznacza zniknięcie aż 26 milionów Polaków.

Demografia to nie tylko statystyka – to pytanie o sens, odpowiedzialność i przyszłość. Jako społeczeństwo potrzebujemy nie tylko systemowych rozwiązań, ale przede wszystkim kultury życia: otwarcia na rodzinę, gotowości do poświęcenia, ale też wsparcia wspólnoty.

Papież Franciszek często przypominał, że „dzieci są przyszłością narodu” – bez nich naród się kończy. Czy zatem nie nadszedł już najwyższy czas, byśmy jako naród spojrzeli w lustro i zapytali: co dalej?

Źródło: stat.gov.pl