Czy haftowanie może pomóc na depresję?

Zauważmy, że dawniej ludzie – niezależnie od statusu społecznego – niemal codziennie korzystali z rąk w sposób wymagający precyzji: szycie, haftowanie, gotowanie od podstaw, majsterkowanie. Dziś coraz rzadziej angażujemy się w czynności wymagające finezyjnej pracy dłoni. Dlaczego ma to znaczenie? Bo – jak pokazują badania dr Kelly Lambert z Uniwersytetu Johnsa Hopkinsa – właśnie te czynności aktywują w naszym mózgu obszary odpowiedzialne za motywację.

Lambert nazwała to effort-driven rewards circuitry, czyli - tłumacząc dosłownie - obwodem nagrody napędzanej wysiłkiem. Mówiąc prościej: nasze mózgi są zaprojektowane tak, by czuć satysfakcję, gdy fizyczny wysiłek prowadzi do namacalnego, pozytywnego efektu. Kiedy coś stworzymy – ugotujemy zupę, zrobimy na drutach czapkę, wypielimy grządkę – czujemy się sprawczy i potrzebni. A to jeden z najskuteczniejszych sposobów zapobiegania depresji.

Przyjrzyjmy się faktom. Depresja nie bierze się tylko z „niedoboru serotoniny”. To złożony stan, w którym mieszają się czynniki biologiczne, psychologiczne, duchowe i społeczne. I właśnie te społeczne – jak bezczynność, samotność, brak konstruktywnego zajęcia – podtrzymują spiralę smutku i zniechęcenia.

Zauważmy, że jeśli spędzamy całe dnie przed ekranem - a tak przecież wygląda praca wielu z nas - ciało jest w swoistym letargu. Praca, która nie przynosi namacalnych efektów, nie daje tej samej satysfakcji (związanej po części z fizycznym zmęczeniem) co na przykład wyszywanie serwetki czy rzeźbienie w drewnie. Dr Lambert pokazuje, że drobne czynności manualne pomagają przywrócić poczucie kontroli nad własnym życiem – a to kluczowy czynnik chroniący przed depresją.

Oczywiście możesz podjąć takie wyzwania, jak pieczenie chleba na zakwasie czy haftowanie ornatu. Ale możesz zacząć skromniej. Warto znaleźć jedną czynność, która zaangażuje Twoje dłonie i umysł. To może być szydełkowanie, robienie na drutach, pieczenie ciastek od podstaw (tak, z mąki, nie z gotowego miksu), praca w ogrodzie – nawet na balkonie, rysowanie, kaligrafia czy origami. Ważne, by była to czynność, w której widać postęp – „było nic, jest coś”. I by nie była robiona „na odczepnego”, ale z intencją, skupieniem i odrobiną wysiłku.

To szczególnie ważne pytanie. Dzisiejsze dzieci, wychowane na tabletach i smartfonach, często nie mają okazji do ćwiczenia precyzyjnych ruchów rąk. Tymczasem właśnie w wieku szkolnym rozwijają się te obszary mózgu, które odpowiadają za planowanie, samoregulację i… odporność emocjonalną. Jeśli chcemy, by nasze dzieci były bardziej stabilne emocjonalnie i mniej podatne na depresję, zadbajmy o ich kontakt z „realnym światem”. Niech szyją, kleją, rysują, układają puzzle, pieką – i robią to razem z nami.

…to warto sięgnąć po więcej wiedzy. W książce „Depresja nastolatka. Możesz pomóc” pokazuję, jak codzienne rytuały i działania mogą stać się ważnym wsparciem dla młodych ludzi w kryzysie. Tam znajdziecie więcej przykładów, jak wspierać dzieci i młodzież nie tylko słowami, ale i wspólnym działaniem.

Na koniec – pytanie do refleksji: co dziś zrobiłeś własnymi rękami? I co możesz zrobić jutro?