Nie tylko uwielbienie i charyzmatyczne wspólnoty. Liturgia Wigilii Pięćdziesiątnicy

Słowo „wigilia” pochodzi od łacińskiego „vigilo” – „czuwać”. W Kościele pierwotnym gromadzono się w soboty, aby czuwać na modlitwie przed Dniem Pańskim i niedzielną liturgią. Tradycja ta szczególnie przyjęła się w Kościele wschodnim, gdzie rozbudowane nabożeństwo wieczorne składające się z nieszporów, komplety i niedzielnej jutrzni sprawowano w sobotę wieczorem, albo w nocy z soboty na niedzielę (lub w przeddzień wielkich uroczystości). 

W tradycji zachodniej oczekiwanie na niedzielę i uroczystości było widoczne w bogatszej niż w pozostałe dni modlitwie brewiarzowej. Przed wielkimi uroczystościami, zwłaszcza Bożym Narodzeniem, Wielkanocą i Zesłaniem Ducha Świętego starano się zaś jeszcze dostojniej obchodzić wigilie tych świąt. Najbardziej żywą i powszechnie zachowaną wigilią liturgiczną jest Wigilia Paschalna. Śladem liturgicznym Wigilii Bożego Narodzenia jest zaś dzisiaj tylko nocna Pasterka. 

Zobacz symboliczne przedstawienia Ducha Świętego:

W Rzymie w noc przed Zesłaniem, podobnie jak w Wigilię Paschalną udzielano chrztu i bierzmowania katechumenom. W czasach, gdy było wielu chętnych do przyjęcia chrztu, nie wszyscy zdążyli bowiem przygotować się do tego do Wielkiej Soboty. Później, do zmian liturgicznych wprowadzonych przez Piusa XII w latach 50. XX w. obchodzono rozbudowaną Wigilię Zesłania Ducha Świętego przypominającą Wigilię Paschalną, składającą się z 6 czytań ze Starego Testamentu: od fragmentu z Księgi Rodzaju o ofiarowaniu Izaaka przez Abrahama, po proroctwo Ezechiela zapowiadające powszechne zmartwychwstanie. Wszystkie czytania, przeplatane krótkimi modlitwami wskazywały na konsekwentne wypełnianie się Bożych obietnic w dziejach zbawienia. 

Reformy Piusa XII motywowane były powszechną zmianą trybu życia po II wojnie światowej – dłuższym dniem pracy, także w dobowym systemie zmianowym, co powodowało, że wielu nie było w stanie uczestniczyć w dłuższych liturgiach w sobotni wieczór lub noc. Obchody wigilii Zesłania Ducha Świętego ograniczono do prostej, cichej mszy w wigilię uroczystości. Jednocześnie, wzrastająca popularność ruchów charyzmatycznych oraz nabożeństw uwielbienia spowodowała, że w sobotni wieczór przed Pięćdziesiątnicą w wielu parafiach zaczęły odbywać się modlitewne czuwania, wieczory świadectw, adoracje lub wydarzenia ewangelizacyjne.

W 2008 r. za pontyfikatu Benedykta XVI zdecydowano się dodać do Mszału Rzymskiego uroczysty obchód Wigilii Zesłania, nawiązujący do starych tradycji. Nie ma on co prawda charakteru obowiązkowego, a jego oficjalne tłumaczenie na język polski zostało zatwierdzone przez Konferencję Episkopatu Polski i Kongregację (obecnie Dykasterię) ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów w latach 2018-2019. Na takie obchody Wigilii  Pięćdziesiątnicy zdecydowano się w niektórych wspólnotach i kościołach zakonnych, np. u karmelitanek bosych. 

Obchody liturgiczne Wigilii Zesłania zaczynają się w okolicach zmroku. Uczestnicy  mogą przynieść świece. Liturgię można zacząć uroczystymi, pierwszymi nieszporami uroczystości Zesłania. Następnie ma miejsce rozbudowana liturgia słowa: 4 czytania ze Starego Testamentu, rozpoczynające się fragmentem z Księgi Rodzaju o wieży Babel, a kończące się czytaniem proroctwa z Księgi Joela zapowiadającym wylanie Ducha Świętego na całą ludzkość i świat stworzony. Czytania przeplatają psalmy oraz modlitwy celebransa i ludu. Następnie słyszymy fragment z Listu św. Pawła do Rzymian o Duchu, który przychodzi z pomocą naszej słabości i uczy modlitwy. Jako Ewangelię czyta się perykopę ze św. Jana, w której Chrystus podkreśla, że jest źródłem wody żywej. Później kontynuowane są obrzędy mszy świętej. 

Jeżeli mieszkamy blisko świątyni, w której obchody liturgiczne Wigilii Pięćdziesiątnicy się odbywają – warto skorzystać z okazji i przeżyć oczekiwania na Zesłanie Ducha Świętego jednocząc się z modlitwą liturgiczną Kościoła.