Odpowiedź Jezusa na cierpienie. Fragment najnowszej książki ks. Roberta Skrzypczaka

Współczesny ateizm w przypadku wielu ludzi ma swe najgłębsze korzenie w zgorszeniu krzyżem. „Taki Bóg, który pozwala na niewinne cierpienie i który dopuszcza bezsensowną śmierć, w ogóle nie jest godny miana Boga” – pisał Jürgen Moltmann, który przeżył obóz koncentracyjny. Wielu innych reaguje w podobny sposób, utrzymując, że należałoby zwrócić Bogu bilet wstępu do świata, w którym bezbronne dzieci umierają na oddziałach onkologicznych pokonane przez białaczkę i w którym porywa się nastolatki, by je „przerobić” na organy. Choć – jak zauważył Joseph Ratzinger – „jest rzeczą uderzającą, że większość oskarżeń przeciwko Panu Bogu nie pochodzi od cierpiących tego świata, ale od sytych widzów, którzy nigdy nie cierpieli. Cierpiący nauczyli się widzieć”.

Czym jest krzyż? To narzędzie tortury, którego używano w świecie antycznym, by uśmiercać skazańców w sposób jak najbardziej ohydny i okrutny. W szerszym znaczeniu przez krzyż rozumie się wszelkie cierpienie, ból, krzywdę, niesprawiedliwość, niekorzystne wydarzenia życiowe, nieprzychylny sposób potraktowania przez innych, upokorzenie, porażkę, wstyd, poczucie winy, chorobę, utratę najbliższych, brak pracy czy pieniędzy; a więc wszystko to, co niszczy, degraduje nasze życie, odbiera mu smak i rozmach, a z czym spotykamy się sporadycznie, okresowo bądź na co dzień. W takim sensie wiele jest krzyży, które dźwiga każdy człowiek od momentu pojawienia się na ziemi. Są one różnej wielkości i pojawiają się w różnych okresach życia. Taki rodzaj krzyża stawia pod znakiem zapytania pragnienie ludzkiego szczęścia, jakby pojawiał się tylko po to, by niweczyć wszelkie plany i pragnienia spokojnego i bezpiecznego życia. Nic dziwnego, że krzyż rodzi bunt. W cierpieniu człowiek chce protestować, podnieść pięść, szuka sprawiedliwości na własną rękę i dopatruje się winnych. Uciekając od krzyża, popadamy w lęki, neurozy, dopuszczamy się gwałtowności, widzimy w innych wrogów, zamykamy się w egoizmie. Nie ma innej drogi ucieczki od krzyża, jak grzech. Stajemy się w konsekwencji niewolnikami zła z powodu strachu przed bólem i umieraniem. Tysiące lat istnienia człowieka na ziemi nie dostarczyły mu żadnego panaceum na siebie samego. Wciąż największym problemem jest lęk przed utratą życia. Wiele obrzędów i form kulturowych, wytworów fantazji i naturalnej religijności ma służyć oswojeniu tego największego wroga. W religiach człowiek szuka bóstwa, by móc się osłonić przed nieuchronnym bólem istnienia. A jeśli tego tam nie znajdzie, pozostaje mu ateizm czy postawa religijnej obojętności jako coś w rodzaju wyzwania Boga na pojedynek albo też wypowiedzenia zależności, aż po zanegowanie Jego istnienia.

W tej sytuacji posłanie przez Boga swego Syna na świat z misją zbawienia wiąże się z wielką odpowiedzią Boga na ten problem. Chrystus jednakże nie przychodzi usunąć cierpienia, ale pozbawić je jego śmiertelnego jadu. Ewangelia głoszona przez Apostołów jest Dobrą Nowiną o Chrystusie Ukrzyżowanym. Bóg wszedł w ludzkie cierpienie i śmierć, poddał się jego przekleństwu, aby w tym miejscu, gdzie ludzie gubią się i tracą sens życia – na dnie nędzy i rozpaczy, na krańcach ludzkiej wytrzymałości i akceptacji, a nawet poza nią – zatriumfować jako Pan życia i Zwycięzca śmierci.

„Aby móc poznać prawdziwą odpowiedź na pytanie «dlaczego cierpienie» – uczył św. Jan Paweł II – musimy skierować nasze spojrzenie na objawienie Bożej miłości. Miłość jest najpełniejszym źródłem odpowiedzi na pytanie o sens cierpienia. Odpowiedzi tej udzielił Bóg człowiekowi w Krzyżu Jezusa Chrystusa”. Chrystus cierpiał dobrowolnie i niewinnie. W ten sposób podjął pytanie stawiane wielokrotnie przez ludzi, odwieczne pytanie Hioba: dlaczego mnie się coś takiego przydarza? Jak zauważa św. Paweł, krzyż jest „zgorszeniem dla Żydów, a głupstwem dla pogan” (1 Kor 1,23). Zgorszenie to bierze się z dręczącej wątpliwości, jak to możliwe, że dobry Bóg nęka mnie cierpieniem, zsyła ból na niewinnych. Tym bardziej na „Żyda”, który w logice nauczania św. Pawła reprezentuje człowieka religijnego, wierzącego w moc Prawa i w to, że żyjąc sprawiedliwie, można zasłużyć na pomyślność i błogosławieństwo Boże. W tej mentalności cierpienie jest skandalem, poczuciem krzywdy nie do pogodzenia z moralnością typu „coś za coś”. Dlatego też „Żydzi żądają znaków” (1 Kor 1,22), cudów, nadzwyczajnych interwencji Boga, aby usunął i wyeliminował cierpienie. Jest to rodzaj warunkowej miłości żądającej dowodów, stawiającej sprawę na ostrzu noża: „niechże teraz zejdzie z krzyża, a uwierzymy w Niego” (Mt 27,42). W przeciwnym razie – bunt, przekleństwo.

Z drugiej strony krzyż to coś niepojętego i niesłychanego. To absurd, „głupstwo dla pogan” (1 Kor 1,23). Cierpienie nie tylko ogranicza zdolność przewidywania, planowania, spryt życiowy, ale i możliwości zaradzenia, rozwiązywania problemu, wymyślenia remedium. Krzyż jest niezrozumiały dla poganina, Greka, dla racjonalisty polegającego na inteligencji. Ponieważ „Grecy szukają mądrości” (1 Kor 1,22), cierpienie jest odrzucane jako nielogiczne i upokarzające. Wytłumaczenia pomagają zrozumieć to, co się dzieje, jednakże cierpienie należące do kategorii niewytłumaczalnych zasługuje jedynie na pogardę i odrzucenie. Efektem tej postawy jest życiowy cynizm, zgorzknienie i depresja.

Chrystus jednakże przynosi odpowiedź! Daje ją „nie samym swoim nauczaniem: Dobrą Nowiną, ale przede wszystkim własnym cierpieniem, które z tym nauczaniem, z Dobrą Nowiną scalone jest w sposób organiczny i nierozerwalny. Jest to jakby ostatnie, syntetyczne słowo tego nauczania: nauka krzyża”. Jednakże nauka krzyża jest paradoksem: to, co po ludzku jest znakiem klęski i uznawane za zło i uwarunkowanie zła, dla Chrystusa staje się instrumentem przełamania zła i największą prawdą życia. Cierpienie osiągnęło swój zenit w męce na Kalwarii. Zostało wprowadzone w nowy wymiar. Zostało na zawsze związane z Miłością. Chrystus sięgnął korzeni zła i negacji, aby stamtąd wyprowadzić życie i dobro. Właśnie tam, gdzie wszyscy kapitulujemy w obliczu bólu i upokorzenia, wyrzekając się sensu życia i bluźniąc Bogu, Chrystus objawia największą prawdę o miłości. Wypełnia na sobie nieosiągalne pragnienie człowieka i najwyższe prawo życia: będziesz kochał! Rozpięty na krzyżu, kocha Boga całym sercem – przebity włócznią, całym umysłem – ukoronowany cierniami, i ze wszystkich sił – z przebitymi gwoźdźmi rękoma i nogami. Kocha Boga, oddając Mu w ręce całe życie. W ostatnim, ekstremalnym momencie przyznaje się całkowicie do Miłości. Kocha bliźniego aż do granic miłości nieprzyjaciela i zabójcy: „Ojcze, przebacz im!” (Łk 23,34). Tutaj życie zostaje uwolnione, aby mogło osiągnąć swój szczyt.

Cierpienie ludzkie znalazło się w nowej sytuacji. Krzyż Chrystusa jest przełomem: przez cierpienie dokonało się Odkupienie, ale wraz z tym samo cierpienie zostało odkupione. Chrystus cierpiał za nas i dla nas. Przyjął na siebie całe przekleństwo, bunt i absurd cierpienia, aby pozbawić je trującej mocy, na krzyżu został złamany jego oścień, kolec, który dotąd miażdżył i zabijał życie ludzkie. Od czasu, gdy „Chrystus wyniósł ludzkie cierpienie na poziom Odkupienia – nauczał św. Jan Paweł II – każdy jest wezwany do uczestnictwa w tym cierpieniu”. Oznacza to nową możliwość zrealizowania się w miłości. Krzyż staje się chwalebny, otwiera pomost do Boga, umoż- liwia spotkanie Go w faktach po ludzku niepomyślnych, prowadząc do zakosztowania Jego miłości i intymności z Nim. Staje się wydarzeniem odkrycia Dawcy nieśmiertelności na zakręcie życia. Staje się chwalebny, bo zrywa okowy lęku i egoizmu, umożliwia kochanie, wydobywa z człowieka jego najszlachetniejsze możliwości, otwiera na doświadczenie wolności.

Wiara nie szuka cierpienia, ale uczy, że „życie bez cierpienia nie osiąga pełni”54. Przede wszystkim dlatego, że w cierpieniu człowiek zostaje skonfrontowany z faktem, że nie może rozporządzać własnym życiem, bo nie jest ono jego własnością, a on nie jest bogiem siebie samego. Droga łaski do człowieka wiedzie przez rozbicie twardej skorupy samouwielbienia, tłumiącej w nim uwielbienie Boga. Dopiero człowieczeństwo, które przeszło przez krzyż, objawia prawdziwego człowieka. Co to oznacza? Nietrudno sobie to uświadomić w dobie jakby przesytu człowieka swym człowieczeństwem, kiedy już nie znosi samego siebie ani innych. W efekcie łatwo w drugim człowieku dostrzegać albo nagą małpę, albo też wyjątkowo złośliwego szczura, którego trzeba koniecznie dogonić, a jeszcze lepiej prześcignąć. Tylko przez przecierpienie siebie samego i uwolnienie się od tyranii egoizmu wiedzie droga do odkrycia w drugim bliźniego, brata. Krzyż przełamuje moje „ja”, zmuszając niejako do wychodzenia poza obszar samego siebie.

Książkę można zamówić TUTAJ.

Ks. prof. Robert Skrzypczak o swojej najnowszej książce: