„Jezus (re)start”. Jak spojrzeć na zwiastowanie na nowo?

O. Celestyn Cebula OFM wprowadza czytelników w 15 najważniejszych wydarzeń z życia Jezusa. Zaczyna od Słowa Bożego, prowadzi medytację, odsyła do dzieł sztuki i zadaje pytania. 

Przedstawiamy fragment jego książki „Jezus ReStart. Epicki przewodnik po życiu Chrystusa”, wyd. eSPe. Jakie znaczenie ma dla współczesnego czytelnika zwiastowanie? 

Spróbuj przypomnieć sobie nazwy kilku miast, które były gospodarzami igrzysk olimpijskich, albo te, w których odbywały się finały mistrzostw świata w piłce nożnej. Dlaczego wybierano właśnie je? Jakie kryteria brano pod uwagę?

Znajdź jakąś małą i nieznaczącą miejscowość w twojej okolicy (możesz posłużyć się mapą w smartfonie) – taką, w której na pierwszy rzut oka nie ma nic atrakcyjnego. Pomyśl, że podobnym miejscem był Nazaret, a Bóg stał się człowiekiem właśnie tam, z daleka od ludzkiego zainteresowania.

Opisz krótko swój ostatni tydzień. Określ czas i miejsca, w których się znajdowałeś. Opisz swoje obowiązki oraz spotkanych ludzi. Zwykła codzienność jest punktem wyjścia do spotkania z Bogiem.

Kiedy ostatni raz rozmawiałeś z kimś sam na sam? Jakie uczucia towarzyszyły temu spotkaniu?

w. 26-27: Mamy tutaj określony czas wydarzeń (szósty miesiąc od poczęcia Jana), krainę geograficzną (Galilea), miejscowość (Nazaret), osoby i ich przynależność (Józef z rodu Dawida, Maryja). W żadnej z tych informacji nie ma niczego nadzwyczajnego. Są to proste dane. Ewangelista podkreśla w ten sposób, że Bóg wchodzi w historyczny świat bardzo konkretnie. Staje się człowiekiem w codzienności, wybiera zwyczajność i prostotę.

w. 27: Spotkanie anioła z Maryją dokonuje się w głębi Jej serca, które jest zawsze otwarte na głos Boga. Święty Łukasz nie skupia się na zewnętrznych szczegółach, czy miało to miejsce w domu, czy poza nim – istotą jest to, że doszło do głęboko osobistego spotkania Maryi z Najwyższym.

w. 28: W oryginale słowa, którymi anioł pozdrawia Maryję, brzmią „raduj się” (chaire). Przyjście Boga na ten świat od samego początku jest wezwaniem do radości. To echo słów psalmu: „Niech się weselą pola i wszystko, co jest na nich, niech się także radują wszystkie drzewa leśne przed obliczem Pana, bo nadchodzi!” (Ps 96,12-13a).

w. 29: Pierwsza reakcja Maryi jest emocjonalna („zmieszała się” pochodzi od czasownika diatarassó, oznaczającego ‘wewnętrzny wstrząs, poruszenie’) oraz intelektualna („rozważała”). Słowa anioła dotykają każdego wymiaru Jej osoby. Choć nie rozumie jeszcze znaczenia słów, angażuje się całą sobą w to, co usłyszała.

w. 30: Anioł mówi do Maryi, że „znalazła łaskę u Boga”. To wyrażenie w rozumieniu biblijnym oznacza szczególne upodobanie ze strony Boga. W całym Starym Testamencie takie zdanie w trybie oznajmującym odnosi się jedynie do Noego i Mojżesza. Skoro Maryja „znalazła łaskę”, to oznacza, że Pan szukał kogoś, kto będzie gotowy ją przyjąć. Znalazł w prostej dziewczynie z nieznanej wioski. Dostrzegł ją tam, gdzie nikt by się nie spodziewał.

w. 31-33: Dowiadujemy się, że dziecko będzie nosiło imię Jezus, co oznacza: ‘Bóg zbawia’, ‘Bóg ocala’. Ponadto Gabriel zapowiada, że będzie On wielki w sposób absolutny – w odróżnieniu od Jana, który miał być „wielki przed Bogiem” (Łk 1,15), natomiast Jezus jest wielki – i kropka. Tytuł „Syn Najwyższego” wskazuje na jedyną w swoim rodzaju relację z Bogiem. Zapowiedź panowania i tronu Dawida wskazuje, że On jest Mesjaszem, wypełnieniem starotestamentalnych obietnic.

w. 35: Poczęcie Syna Bożego pod sercem Maryi dokona się mocą Ducha Świętego w sposób tajemniczy. „Moc Najwyższego”, która okryje Ją cieniem – to gr. czasownik episkiadzó, który w Starym Testamencie określał obłok znajdujący się nad Przybytkiem. Maryja stanie się Arką Przymierza, w której obecny jest Bóg.

w. 38: Odpowiedź Maryi: „Oto ja” jest echem słów psalmu: „Oto przychodzę; w zwoju księgi napisano o mnie: jest moją radością, mój Boże, pełnić Twoją wolę, a Prawo Twoje mieszka w moim wnętrzu” (Ps 40,8-9). W interpretacji mesjańskiej psalm ten włożony jest w usta Syna Bożego. Zatem wola Maryi jest w pełni zjednoczona z wolą Syna Bożego. Oboje wyznają Bogu swoje „tak” w sposób pełny i bez żadnych zastrzeżeń.

Nazaret ewangelista nieco na wyrost nazywa „miastem w Galilei”. W rzeczywistości była to niewielka wioska, którą w czasach Jezusa zamieszkiwało ok. 480 mieszkańców. Nazwa miejscowości również nic nikomu nie mówiła, gdyż nie wspomina o niej żadna księga Starego Testamentu ani nawet Józef Flawiusz, żydowski historyk, który dobrze znał topografię Ziemi Świętej. Wioska położona była na uboczu wielkich szlaków handlowych, a jej mieszkańcy podejmowali zatrudnienie w oddalonym o siedem kilometrów Seforis. Znajdował się tam amfiteatr mieszczący 4000 osób, liczne wille rzymskie, a na pewien czas Herod Antypas uczynił z niego nawet stolicę całej Galilei. Nazaret nie był więc atrakcyjny pod żadnym względem – ani ekonomicznym, ani kulturalnym, ani nawet religijnym. Nic ciekawego tam nie było. Czyż to nie jest interesujące, że Bóg wybrał właśnie taki Nazaret?

Przedstawienie zwiastowania należy do kanonu kultury. Scenę tę uwieczniła wielka liczba artystów. Kojarzymy jej prezentację przez Fra Angelico, Leonarda czy Botticellego. Na późnobarokowym obrazie Matthiasa Stomera cała uwaga widza skupia się na postaciach Maryi i archanioła. Wszystko skrywa mrok, a jedynym źródłem światła jest stojąca na środku świeca.

Maryja jest wpatrzona szeroko otwartymi oczami w anioła, który wskazując w górę, zdaje się mówić: „Nie bój się, Maryjo, znalazłaś bowiem łaskę u Boga” (Łk 1,30). Jej postawa wyraża zaskoczenie i zdumienie, wzmocnione w dodatku przez położenie w pytającym geście swojej lewej ręki na piersi. Jednocześnie w kącikach ust Dziewicy pojawia się łagodny uśmiech, zwiastun cichej radości. Dłoń spoczywająca na księdze pokazuje zażyłość ze słowem Boga oraz jest potwierdzeniem Jej głębokiego zaufania.

Zarezerwuj określony czas – najlepiej kwadrans. Wycisz telefon, wyłącz muzykę i znajdź miejsce, w którym nic nie będzie cię rozpraszać. Usiądź wygodnie lub uklęknij.

Oczami wyobraźni zobacz niewielką wioskę w Nazarecie. Proste domki, zwyczajni i zapracowani ludzie. Co robią? O czym ze sobą rozmawiają? Opisz wygląd tych ludzi.

Wejdź za aniołem do domu Maryi. Pomyśl, czym mogła zajmować się w tamtej chwili. Zobacz Jej reakcję na słowa pozdrowienia anioła. Kiedy ty sam przeżyłeś taką chwilę podczas modlitwy, kiedy coś głęboko cię dotknęło, a nawet wzbudziło wewnętrzne tsunami? Jaka była wtedy twoja reakcja na głos Boga?

Zastanów się nad pierwszym zdaniem wypowiedzianym przez Maryję: „Jakże się to stanie, skoro nie znam męża?”. Jej droga wiary nie była pozbawiona pytań. Zadając takie pytania, Ona wiedziała, że Pan zna odpowiedzi. Teraz także i ty zapytaj Boga o to wszystko, czego nie rozumiesz w twoim życiu.

Maryja mówi: „Oto ja!”. Zobacz, jak ta młoda, nastoletnia dziewczyna reaguje na słowo Boże. Słucha anioła całą sobą, a to coraz bardziej otwiera ją na działanie łaski Bożej. Za chwilę wybiegnie z domu, aby wraz z Elżbietą uwielbiać Boga za Jego wielkie dzieła. Podziękuj Panu za to, że dał ci słowo, które ma moc rozpalić i przemienić twoje serce. Poproś, aby Duch Święty nauczył cię słuchać uważnie słów Pisma Świętego podczas liturgii i podczas osobistej lektury.

Artykuł zawiera fragment książki o. Celestyna Cebuli OFM, „Jezus ReStart. Epicki przewodnik po życiu Chrystusa”, wyd. eSPe