Lepsi i gorsi? Jakie są rodzaje świętych

To jedna z najstarszych litanii, jaką modlimy się w Kościele. Powstała w IV wieku w obrządku jerozolimskim i antiocheńskim. Rozpoczyna się – jak każda litania – od wezwania Trójcy Świętej, a potem poszczególnych świętych, którzy „uporządkowani” są w określone grupy.

Nie jest to uporządkowanie ściśle chronologiczne, ale ukazuje ewolucję rozumienia świętości wynoszonych do chwały ołtarzy. Przyjrzyjmy się tym grupom.

Najpierw wzywamy pomocy Matki Najświętszej. Zwykło się mówić o Maryi, jako najświętszej po Bogu. Niektórzy twierdzą, że stoi ona w hierarchii stworzeń między bytami duchowymi (aniołami) a ludźmi. Prawda jest taka, że jest ona jedną z nas: obdarowaną w sposób szczególny, niepokalaną i królową, matką i dziewicą, pierwszą członkinią Kościoła – człowiekiem. 

Biblia nadaje imiona tylko trzem archaniołom: Gabrielowi, Rafałowi i Michałowi. Nie znamy imion innych bytów niebieskich, ale nie przeszkadza to wzywać ich pomocy i orędownictwa.

Nie wszyscy zdają sobie sprawę, ale Kościół czci patriarchów i proroków Starego Testamentu, a zwłaszcza Abrahama, Mojżesza (wspomnienie 4 września) czy Eliasza (wspominamy go 20 lipca). Także Jan Chrzciciel zaliczany jest do grona tych, którzy zapowiadali przyjście Mesjasza.  

Jezus wybrał 12 apostołów, ale pod tą nazwą czcimy także św. Pawła, Barnabę, Tymoteusza, czy Tytusa. Marii Magdalenie przysługuje natomiast tytuł Równej Apostołom. W tej grupie znajdziemy uczniów Pańskich, czyli tych, którzy znali Jezusa lub apostołów. To naturalne, że Kościół zaczął czcić tych, którzy osobiście poznali Pana i zaczęli Go naśladować.

Dochodzimy do grupy świętych, która wciąż się powiększa i nie jest zamknięta, jak wymienione wyżej. Kościół od początku czcił tych, którzy oddali za Jezusa życie. Chrześcijanie uznają to za najwyższy dowód miłości do Boga oraz wyraz szczególnego naśladowania Zbawiciela. 

Doktor Kościoła to osoba, której nauczanie lub pisma wywarły szczególny wpływ na doktrynę lub wydobyły wspólnotę z błędnych przekonań. Obecnie mamy 38. doktorów Kościoła.

Następni w kolejności to biskupi: następcy apostołów. Wśród nich są i męczennicy i ci, którzy zmarli śmiercią naturalną. Byli odpowiedzialni za zachowanie nauki Jezusa i ewangelizację całego świata.

Kolejna grupa to święci kapłani oraz zakonnicy (którzy też często mieli święcenia kapłańskie). To ogromna rzesza ludzi, którzy na przestrzeni wieków oddali swoje życie na wyłączoną służbę Bogu. Są wśród nich także starożytni pustelnicy, którzy – gdy zakończyło się prześladowanie za wiarę – wyruszyli na odludzie, by przeżywać duchowe męczeństwo dla Jezusa.

W końcu jakieś kobiety (p.s. wśród doktorów Kościoła jest kilka kobiet, ale pierwsza z nich otrzymała ten tytuł dopiero w 1970 r.!) To dziewice: zakonnice, pustelniczki i świeckie, które ślubowały doskonałą wstrzemięźliwość dla Chrystusa, podejmując się białego męczeństwa.

To ci chrześcijanie: tak duchowni, jak świeccy, którzy wykazali się heroicznością cnót za życia, ale nie zginęli męczeńską śmiercią. Większość z nich to wymienienie już wyżej biskupi, kapłani i zakonnicy, ale w tym gronie coraz więcej jest świeckich: żyjących samotnie i w rodzinach. 

Ta „grupa” powstała dzięki papieżowi Franciszkowi, który w 2017 r. ogłosił trzeci – obok męczeństwa i heroiczności cnót – powód do beatyfikacji. Jest nim heroiczne oddane życia i polega na dobrowolnym, szczerym i z miłości ofiarowaniem życia za innych i wytrwaniu w tym postanowieniu aż do śmierci. 

Oczywiście ten sposób wymieniania świętych nie świadczy o czyjejś wyższości! Wszyscy święci to „nasi ludzie”: należymy do tego samego Kościoła i służymy mu na różny sposób: przez małżeństwo, wychowywanie dzieci, posługę w zakonie, oddanie za kogoś życia, świadczenie aż do przelania krwi, nauczanie i ratowanie przed herezją. Źródłem świętości zawsze jest jeden Bóg.

Przyjęło się na początku wymieniać biskupów, księży i zakonników, a dopiero potem świeckich, ale cóż stoi na przeszkodzie, by odwrócić tę kolejność? Przed Bogiem jesteśmy równie ukochani.