Czym jest broszka relikwiarzowa, którą skradziono z Luwru?

Nieoceniona strata. W niedzielę 19 października czterech przestępców dostało się za pomocą windy towarowej na pierwsze piętro Luwru i wtargnęło do galerii Apollona, w której znajduje się królewska kolekcja klejnotów i diamentów korony francuskiej. Rozbili dwie gabloty za pomocą szlifierki i ukradli osiem klejnotów „o nieocenionej wartości dziedzictwa kulturowego”, należących do królowej Marii Amelii, żony Ludwika Filipa, królowej Hortensji, synowej i szwagierki Napoleona oraz matki Napoleona III, cesarzowej Marii Luizy, drugiej żony Napoleona I, oraz cesarzowej Eugenii, żony Napoleona III. Kolekcja została zapoczątkowana w 1530 roku przez Franciszka I, a znacznie powiększona przez Ludwika XIV, głównie dzięki spadkowi 18 diamentów przekazanym Królowi Słońcu przez kardynała Mazarina. W zależności od potrzeb i wydarzeń królewskich diamenty koronne były z czasem ponownie wykorzystywane, co symbolizowało ciągłość państwa.

Wśród skradzionych klejnotów znajduje się broszka zwana broszką relikwiarzową, należąca niegdyś do cesarzowej Eugenii. Pochodzi ona z 1855 roku, jest wysadzana 94 diamentami i jest dziełem Paula-Alfreda Bapsta, słynnego jubilera z okresu Drugiego Cesarstwa. Dla stowarzyszenia Sites et Monuments kradzież tej biżuterii jest „katastrofą”, ponieważ zawiera ona w sobie skondensowaną historię Francji: dwa duże diamenty tworzące skrzydła motyla, zwane Mazarin 17 i 18, należą do tych, które minister Mazarin przekazał Ludwikowi XIV. Duży diament pośrodku był czwartym guzikiem na kamizelce Ludwika XIV, zanim został wykorzystany jako kolczyk przez Marię Antoninę. Są to najstarsze diamenty koronne, jakie zachowało muzeum Luwru.

Oprócz ponownego wykorzystania diamentów, broszka ta przyciąga uwagę również swoim sakralnym wymiarem. Dlaczego kojarzy się z nią termin „relikwiarz”? Termin ten jest z nią związany od czasu sprzedaży diamentów koronnych w 1887 roku. Słowo to jest ponadto wygrawerowane na szpilce mocującej.

Jednak nie ma w nim żadnej relikwii. Luwr wysuwa hipotezę, że biżuteria, którą można łatwo zdjąć, mogła zostać zaprojektowana tak, aby w późniejszym czasie można było włożyć do niej element pośredni, który zawierałby relikwię. Luwr zwraca również uwagę, że z tyłu skórzanego etui broszki znajduje się mała przegródka, która mogła służyć do przechowywania relikwii. 

Czy było to życzeniem cesarzowej Eugenii? Chociaż często określana jako próżna i kokieteryjna, znana z tego, że rozsławiła miasto Biarritz, żona Napoleona III była również osobą głęboko wierzącą, a nawet uważaną przez swoich krytyków za bigoteryjną. Kilka zdjęć, a także rzeźba autorstwa Marie-Louise Lefèvre-Deumier przedstawiają ją modlącą się, klęczącą na klęczniku.

Podczas chrztu księcia cesarskiego w katedrze Notre-Dame w Paryżu w 1856 roku papież Pius IX, reprezentowany przez kardynała Patrizziego, podarował cesarzowej Złotą Różę, najcenniejszy prezent, jaki kobieta może otrzymać od papieża. To ona ponownie otworzyła w 1858 roku grotę w Lourdes, zamkniętą dla pielgrzymów po uzdrowieniu jej syna.

Jednak jej wiara przejawiała się przede wszystkim w licznych dziełach charytatywnych, które patronowała poprzez to, co jej współcześni nazywali „Ministerstwem Miłosierdzia”: to ona decydowała o wysokości i podziale środków, które miały być przekazane na cele i instytucje, które uważała za ważne. Ponadto codziennie odwiedzała cierpiących lub potrzebujących. Jej wizyty u chorych, zwłaszcza podczas epidemii cholery w 1865 roku, pozostawiły głębokie wrażenie. Fundacja Napoleona przechowuje jej różaniec, podarowany przez mnichów trapistów ze Staouëli w Algierii, które cesarska para odwiedziła w 1865 roku, a także jej mszał, na którym odręcznie zapisano datę 9 stycznia 1873 roku, dzień śmierci Napoleona III. Głęboka wiara podtrzymywała ją w trudnych chwilach wygnania i śmierci męża, a następnie syna.

Artykuł jest tłumaczeniem z francuskiego wydania Aletei.