Co powinieneś wiedzieć o Kościele koptyjskim

Kościół koptyjski wywodzi się z pierwotnego Kościoła egipskiego, którego założycielem według tradycji miał być św. Marek Ewangelista, który miał ponieść śmierć męczeńską w Aleksandrii w 68 r. Chociaż nie ma na to dowodów historycznych, to jednak właśnie od tego apostoła Koptowie liczą swych patriarchów. Obecny – Tawadros II uważany jest za 118. następcę św. Marka. Kościół ten odegrał w starożytności czołową rolę w kształtowaniu się pierwotnej teologii chrześcijańskiej. Działał w nim m.in.: Atanazy Wielki, Cyryl z Aleksandrii, Orygenes. W Egipcie narodziły się idee chrześcijańskie: anachoretyzm, cenobityzm i monastycyzm.

Natomiast Koptyjski Kościół Prawosławny (Ortodoksyjny) wyodrębnił się w V wieku z patriarchatu aleksandryjskiego na skutek sporów narodowych i chrystologicznych w Egipcie, gdy większość chrześcijan egipskich z patriarchą Aleksandrii, Dioskurem I na czele opowiedziała się przeciwko postanowieniom soboru chalcedońskiego (diofizytyzm – nauka, że w Chrystusie istnieją 2 natury: boska i ludzka) i zerwała jedność doktrynalną z powstałym w 451 roku Kościołem chalcedońskim.

Współcześnie uważa się, że głównymi powodami schizmy nie były kwestie doktrynalne (monofizytyzm – herezja mówiąca, że w Chrystusie istnieje tylko 1 natura), ale spory polityczne w Egipcie między nacjami grecką i koptyjską oraz brak zrozumienia dla spraw lokalnych ze strony dworu cesarskiego w Konstantynopolu, który nie dostrzegł w porę problemów Egipcjan.

W ciągu wieków Koptowie przechodzili różne koleje losu, w tym wiele chwil trudnych, a nawet tragicznych. Bardzo ciężkie prześladowania chrześcijan pierwszych trzech wieków w całym Cesarstwie Rzymskim dały Kościołowi koptyjskiemu wielką liczbę czczonych do dzisiaj męczenników i świętych. O rozmiarach i nasileniu tych represji świadczy fakt, że zapoczątkowały one nową rachubę czasu, zwaną erą męczenników. Rozpoczęła się ona 29 sierpnia 284 r. i właśnie odtąd Koptowie liczą lata. Ich kalendarz składa się z 12 miesięcy po 30 dni i trzynastego, liczącego 5 dni.

Gdy w 640 r. Arabowie rozpoczęli podbój Egiptu, co zapoczątkowało narzucanie miejscowej ludności nowej religii – islamu, często towarzyszyły temu fale prześladowań. Ale były też długie okresy względnego spokoju i one to, obok gorliwości w wierze, patriotyzmu oraz przywiązania do zwyczajów, języka i tradycji, pozwoliły Koptom zachować do dzisiaj swoją wiarę. W ten sposób są oni dziś największym arabskojęzycznym ludem chrześcijańskim.

Współczesny Chrześcijański Prawosławny Kościół Koptyjski Egiptu – jak brzmi jego oficjalna nazwa – liczy 8-12 mln wiernych w samym Egipcie i ok. 2 mln w diasporze. Na jego czele stoi „Papież Afryki i Patriarcha Świętej Stolicy św. Marka – Aleksandrii”– Tawadros II.

Tawadros II (Teodor II), urodził się 4 października 1952 w Al-Mansura. W 1975 roku uzyskał dyplom na Uniwersytecie Aleksandryjskim z zakresu farmacji i stanął na czele państwowego zakładu farmacji. W 1988 złożył śluby czystości i został mnichem. Rok później został wyświęcony na kapłana. Sakrę biskupią otrzymał 15 czerwca 1997. Został wybrany na papieża Koptyjskiego Kościoła Ortodoksyjnego 4 listopada 2012 roku, a 18 listopada 2012 roku odbyła się jego intronizacja w kairskiej katedrze. 10 maja 2013 spotkał się z papieżem Franciszkiem.

Pod jego zwierzchnictwem Koptyjski Kościół Prawosławny obrał nowy, otwarty ekumenicznie kurs. Po objęciu urzędu w 2013 r. hierarcha szybko i znacząco przyczynił się do powstania Ekumenicznej Rady Kościołów w Egipcie, której jest przewodniczącym. W skład rady oprócz Kościoła koptyjskiego weszły m.in. Koptyjski Kościół Katolicki, Kościoły protestanckie, anglikanie oraz przedstawiciele Greckiego Kościoła Prawosławnego.

Bardzo znaczącym faktem dla relacji koptyjsko-katolickich było też to, że pierwsza podróż zagraniczna w maju 2013 r. zawiodła Tawadrosa II do Rzymu, gdzie doszło do spotkania z Franciszkiem. Między dwoma przywódcami kościelnymi zawiązała się głęboko osobista przyjaźń. Uzgodnili dwie sprawy: postanowili codziennie modlić się za siebie i zobowiązali się co roku, 10 maja, wspólnie obchodzić święto miłości chrześcijańskiej i przyjaźni między Kościołem katolickim a Kościołem koptyjskim. Patriarcha obsadził także kilka kluczowych stanowisk w Kościele koptyjskim duchownymi o otwartej ekumenicznej orientacji. Jednocześnie wśród biskupów jest kilku o „twardych” poglądach, którzy nadal są negatywnie nastawieni do dialogu z katolikami i innymi wyznaniami chrześcijańskimi.

st (KAI) / Watykan