Pokora, podejście dziesiąte [notatki do Reguły Św. Benedykta]

Rozdział 7, 59*

W czasach mojego dzieciństwa mówiło się, że ktoś „śmieje się jak głupi do sera”. Dzisiaj mówimy: głupawka. Czy to jest każdy śmiech? Wiemy, że nie. To taki nieopanowany, ale przede wszystkim ten, który zdaje się oblekać wszystko dookoła w nonsens. Tymczasem – tak mówi święty Tomasz, naprawdę – zdolność do śmiechu, risibile, to „cecha gatunkowa” człowieka i to właśnie dlatego – dalej Akwinata – że zauważenie śmieszności (jakiegoś komicznego niedostosowania przyczyny i skutku, części i całości) zakłada umysłową zdolność do wcześniejszego zrozumienia właściwej zasady. Głupawka jest czkawką śmiechu: przychodzi nie wiadomo dlaczego, kiedy choćbyś chciał, nie potrafisz się od niej uwolnić. Natomiast zdrowy, ludzki śmiech to odpoczynek umysłu, mimochodem potwierdzający jego sprawność.

Reguła zakazuje głupawki, ale jest ostrożna względem „skrzącego się dowcipu”. Tak samo wobec każdej przyjemności, w której łatwo przesadzamy, nie potrafiąc potem od razu dojść do równowagi i pokoju.

Poza tym, jeśli „skrzący się dowcip” jest oznaką inteligencji, pokorą będzie właśnie takie używanie tego daru, aby nie stawić siebie w centrum. Chyba że chodzi o dowcip, który zwyczajnie czyni nas lepszymi?

Fragment książki "Prosta droga, notatki do reguły św. Benedykta", Paweł Milcarek, Biblioteka Christianitas, Dębogora 2021

* Fragment "Reguły" św. Benedykta w tłumaczeniu o. Bernarda Turowicza OSB opublikowany w serii Źródła Monastyczne pt. "Reguła Mistrza. Reguła św. Benedykta"