Co to znaczy, że Jezus urodził się w „pełni czasu”? Zaszło wtedy kilka szczególnych okoliczności

„Gdy nadeszła pełnia czasu, zesłał Bóg Syna swego, zrodzonego z niewiasty, zrodzonego pod Prawem” – czytamy w liście św. Pawła do Galatów. Czym była ta „pełnia czasu”?

Tuż przed przyjściem na świat Jezusa dość wyraźnie zaznaczało się w świecie grecko-rzymskim oczekiwanie na jakąś – na ogół raczej niesprecyzowaną – Wielką Zmianę. Chodzi tu nie tylko o Żydów, którzy czekali na Mesjasza. Historycy Tacyt i Swetoniusz zanotowali, że dość powszechnie oczekiwano, że z Judei wyjdzie nowy władca świata. Zapewne właśnie z tego powodu trzej mędrcy tak uważnie wpatrywali się w niebo, uznali za ważne pojawienie się niezwykłej gwiazdy jako ważny znak i wyruszyli w drogę.

Poza tym w świecie śródziemnomorskim nastąpił wtedy wyjątkowy splot okoliczności – duchowych, politycznych, kulturowych i społecznych – który ułatwił szybkie rozprzestrzenienie się Ewangelii. Jak napisał Joseph Ratzinger w książce Jezus z Nazaretu, „Historia świata w tym momencie, na mocy Bożej Opatrzności, została przygotowana na przyjęcie Boga, który wszedł w nią jako człowiek”.

Oto okoliczności, które wymienia kard. Ratzinger:

Imperium rzymskie zapewniało relatywny pokój i stabilność na dużym obszarze, co sprzyjało podróżom i komunikacji, ułatwiając późniejsze szerzenie chrześcijaństwa.

Rzymskie drogi i rozwinięty jak nigdy wcześniej system transportu pozwalały na łatwiejsze przemieszczanie się ludzi i idei.

Dzięki wcześniejszym podbojom Aleksandra Wielkiego język grecki był powszechnie używany jako lingua franca, co ułatwiło komunikację i głoszenie Ewangelii.

W świecie żydowskim panowało silne oczekiwanie na przyjście Mesjasza, co wynikało z proroctw starotestamentalnych i dość trudnych warunków życia pod panowaniem Rzymian.

Poza tym w czasach poprzedzających narodzenie Jezusa miało miejsce ciekawe zjawisko dość licznych konwersji na judaizm ludzi wychowanych w tradycji grecko-rzymskiej. Wspominają o tym m.in. Filon z Aleksandrii, Józef Flawiusz i Tacyt. Także w Nowym Testamencie i Talmudzie, choć zostały one spisane później, możemy znaleźć pośrednie świadectwa na ten temat.

Z czego wynikało to zainteresowanie pogan judaizmem? Żydzi byli wtedy rozproszeni po całym świecie śródziemnomorskim. W miastach, takich jak Aleksandria, Rzym czy Antiochia, funkcjonowały liczne społeczności żydowskie, które w naturalny sposób budziły zainteresowanie otoczenia. Żydzi prowadzili też działalność misyjną, która niekiedy przynosiła owoce. Poza tym synagogi funkcjonowały nie tylko jako miejsca kultu, ale również jako ośrodki edukacyjne. Przyciągały one ludzi „bojących się Boga” (gr. theosebeis).

Ale to nie wszystko. W świecie grecko-rzymskim wiele osób niezależnie od siebie zaczęło dochodzić do wniosku, że istnieje jeden Bóg. Zniechęcały ich niemoralne i bezsensowne pogańskie rytuały, a pociągała koncepcja Boga bliskiego człowiekowi. A ponieważ jedyny znany wówczas monoteizm to był judaizm, niekiedy zwracali się oni ku religii żydowskiej. Dla wielu pociągający był także jasny i zdecydowany żydowski kodeks moralny i rygorystyczne podejście do wartości rodziny i sprawiedliwości. Nawet jeśli nie wszyscy przechodzili w pełni na judaizm (spora barierą była konieczność obrzezania się i wypełniania rygorystycznych przepisów), pozostawali w kręgu w kręgu jego oddziaływania. Echa tego zjawiska możemy znaleźć w Dziejach Apostolskich, które kilka razy wspominają o poganach nawróconych na judaizm, określanych mianem „prozelitów” lub „bojących się Boga”.

Popularność judaizmu bardzo ułatwiła później rozprzestrzenianie się chrześcijaństwa.

To wszystko nie było oczywiście dziełem przypadku. To nie okoliczności dziejowe "stworzyły" chrześcijaństwo. Było odwrotnie - Bóg, który jest Panem historii, tak poprowadził wydarzenia, żeby ludzie mogli Go poznać i pokochać.

Jak pisze Joseph Ratzinger, czas osiągnął pełnię, ponieważ Syn Boży wkroczył w ludzką historię, przekształcając ją od wewnątrz. „Pełnia czasu to moment, w którym wieczność przenika czas” – podsumował. W Chrystusie czas staje się miejscem zbawienia, a historia – nośnikiem Bożej łaski.