Doradca papieża o dobrowolności celibatu. Czy czeka nas rewolucja?

Dyskusja na temat celibatu w Kościele rzymskokatolickim trwa już od wielu lat i nie brakuje wypowiedzi wielu teologów i hierarchów. Głos abp. Charlesa Scicluny jest ważny z powodu tego, jak funkcjonuje Kościół maltański oraz z pozycji purpurata. 

Warto zaznaczyć, że Malta jest najbardziej katolickim krajem Europy. Do dziś w konstytucji tego kraju widnieje zapis, że katolicyzm jest religią państwową, a duchowni mają obowiązek nauczania tego, które zasady są dobre, a które złe. Do wiary przyznaje się ponad 90% obywateli, regularne praktykowanie deklaruje 60%, a 20% katolików jest czynnie zaangażowanych w różne ruchy i stowarzyszenia. Wiara na Malcie jest obecna od roku 60 po Chrystusie. To sam św. Paweł Apostoł zaczął ewangelizację na tych terenach.

Abp. Charles Scicluna urodził się w Toronto. Jest przewodniczącym Konferencji Episkopatu Malty. Ma 64 lata i jest sekretarzem pomocniczym Dykasterii Nauki Wiary. To ważny doradca papieża Franciszka, odpowiedzialny za walkę z pedofilią. Ojciec Święty wysyłał do kilku krajów, gdzie badał sprawy wykorzystywania seksualnego nieletnich. Nazywany jest „głównym śledczym” oraz „młotem na pedofilów”.

Czytaj także:Czy zniesienie celibatu ograniczyłoby przestępstwa seksualne w Kościele?

W wywiadzie abp Scicluna powiedział:

Prawdopodobnie pierwszy raz mówię to publicznie i dla niektórych osób może zabrzmieć to heretycko […] Gdyby to ode mnie zależało, zrewidowałbym wymóg zachowania celibatu przez księży. Doświadczenie pokazało mi, że jest to coś, o czym musimy poważnie pomyśleć.

Hierarcha zwraca uwagę na to, że Kościół traci potencjalnych księży, gdyż – kierując się sercem i pięknym pragnieniem – wybierają miłość i małżeństwo. „Dlaczego mielibyśmy stracić młodego człowieka, który byłby dobrym księdzem tylko dlatego, że chce się ożenić?” – pytał retorycznie abp Scicluna. 

Przewodniczący maltańskiego episkopatu zauważył także, że księża się zakochują, „następnie muszą wybierać między nią a kapłaństwem. Niektórzy księża zaś potajemnie angażują się w sentymentalne relacje”. Hierarcha nie zanegował sensowności celibatu, twierdząc, że „w Kościele jest miejsce na celibat”.

Teolożka Monika Białkowska – publicysta „Przewodnika Katolickiego” i autorka „Reportażu z wycinków świata” komentuje wypowiedź abp. Scicluny podkreślając, że hierarcha nie twierdzi, że zniesienie celibatu rozwiąże kryzys powołań lub, że jest on całkowicie zbędny. Według niej maltański arcybiskup zwraca uwagę na ważną kwestię: bardzo często decyzja o celibacie jest podejmowana przez młodych i niedoświadczonych mężczyzn, którzy w obliczu zakochania się stają przed dylematem, którego rozwiązanie niesie wiele cierpienia. Jeśli odejdą – jest to rana zadana Kościołowi. Jeśli zostaną – ranią osobę, którą obdarzyli uczuciem, a sami mogą się zmagać z wypaleniem i smutkiem. Jeśli wybiorą podwójne życie – jest to trwanie w destrukcyjnym kłamstwie i oszukiwaniu. 

Oczywiście dla wielu kapłanów celibat jest źródłem gorliwości i zaangażowania oraz przestrzenią na rozwój wyłącznej relacji z Jezusem. Dzięki temu ich posługa staje się wyjątkowa i otwarta na służbę. 

Czytaj także:Skąd się wziął celibat księży? I czy nadal jest potrzebny?

Celibat jest praktyką Kościoła rzymskokatolickiego. Nie jest dogmatem wiary, ale sposobem życia, który jest obowiązkowy dla wszystkich (z pewnymi wyjątkami, o czym za chwilę) duchownych.

Praktyka celibatu wiąże się z pragnieniem doskonalszego naśladowania Jezusa, który sam nie miał żony. Św. Paweł Apostoła mocno podkreślał wagę bezżenności, która pozwala skupić się na Chrystusie niepodzielnym sercem.

Celibat był praktykowany przez mnichów, którzy na wzór Jezusa prowadzili życie w posłuszeństwie, ubóstwie i celibacie. To właśnie mnisi i mniszki stawali się w Kościele wzorcami do naśladowania, dlatego już w IV w. wielu biskupów zabiegało, by ich prezbiterzy przyjmowali dobrowolny celibat. Był to na początku dobrowolny ślub. 

Z biegiem czasu i w wyniku wielu skandali obyczajowych i finansowych z udziałem duchowieństwa papież Grzegorze VII i jego współpracownicy (wiek XI) rozpoczęli batalię o egzekwowanie bezżenności wśród księży. Sobór Laterański I w 1123 r. zabronił duchownym małżeństw. Jednak dopiero na Soborze Trydenckim w 1545 r. Kościół katolicki wprowadził obowiązkowy celibat, jako warunek przyjmowania święceń. A jego niezachowanie było obarczone karami kościelnymi.

Celibat nie jest zatem prawdą dogmatyczną i objawioną, ale przyjętą przez Kościół rzymskokatolicki praktyką, która ma wspomagać kapłanów w oddaniu się na wyłączność Chrystusowi i Kościołowi i otwieraniu serca na służbę ludziom.

Czytaj także:Epidemia: w takich okolicznościach celibat okazuje się szczególnie potrzebny

Głównym argumentem za zachowaniem obowiązkowego celibatu jest to, że ta praktyka ukierunkowuje kapłana na pełne zaangażowanie na rzecz Boga i Kościoła. Ma to dwa wymiary:

Praktyczny – ksiądz całą swoją uwagę może ukierunkować na służbę powierzonym sobie ludziom oraz budowaniu relacji z Bogiem. Nie przeznacza swojego czasu na relację z żoną, troskę o dzieci, zapewnienie godziwego bytu, edukacji, opiekę w chorobie. Jego czas jest oddany na to, co jest istotą jego powołania.

Duchowy – każdy ochrzczony jest zaproszony, by naśladować Jezusa. Księża są powołani do głębszego naśladowania Pana, który sam był celibatariuszem. Celibat człowieka ma ułatwić mu wejście w komunię z Chrystusem na poziomie całkowitego oddania Mu swojego serca. 

Obowiązkowy celibat jest także znakiem eschatologicznym dla innych wiernych oraz całego świata. Pokazuje, że jest coś więcej niż rzeczywistość, którą widzimy. Ponadto przeżywany z radością i w wolności daje olbrzymią przestrzeń na rozwój ojcostwa duchowego. 

Praktyka Kościołów wschodnich pokazuje, że możliwe jest funkcjonowanie duchowieństwa bez celibatu. Dyscyplina chrześcijaństwa wschodniego (także katolickich Kościołów wschodnich) jest taka, że celibat jest obowiązkowy dla mnichów, a dobrowolny dla księży diecezjalnych. Choć rodzi to wyzwania natury logistycznej (przenosiny księży z parafii na parafię), system ten funkcjonuje od wieków. 

Ksiądz, który ma żonę i dzieci potrafi lepiej zrozumieć codzienne problemy członków swojej parafii: kwestie finansowe, wychowania dzieci, relacji z żoną. Może być dzięki temu bliżej ludzi, których jest duszpasterzem. 

Argumentem za dowolnością celibatu jest sprawa, którą wnosi abp Scicluna. Wielu mężczyzn mogłoby być świetnymi kapłanami, oddanymi Bogu i ludziom, ale kierując się naturalnym pragnieniem, wybierają małżeństwo, zamykając sobie jednocześnie drogę do kapłaństwa. Dla nich dowolność celibatu mogłaby otworzyć drogę do wypełnienia powołania i do kapłaństwa i do małżeństwa.

Możliwość zawierania małżeństwa przez kapłanów mogłaby być także remedium na samotność i wypalenie, które często dotykają księży. Budowanie relacji z żoną i dziećmi mogłoby stać się źródłem inspiracji do zaangażowania na rzecz ludzi.

Czytaj także:„Legalnie” żonaty ksiądz katolicki? Owszem, to możliwe w tych konkretnych przypadkach

Dyskusja na temat celibatu nie jest czymś nowym w Kościele. Na przestrzeni wieków ten temat powracał wraz z nowymi pytaniami, wyzwaniami i argumentami. Większość Kościołów wschodnich utrzymuje dobrowolny celibat. Kościół rzymskokatolicki trzyma się obowiązku. Warto jednak zauważyć, że są rzymskokatoliccy księża, którzy mają żony i dzieci. To ci, którzy będąc pastorami lub duchownymi anglikańskimi przeszli na katolicyzm i otrzymali zgodę na przyjęcie sakramentu święceń w Kościele rzymskim.

Póki co papież nie podejmuje żadnych decyzji odnośnie celibatu, ale nie zamyka też dyskusji na ten temat. Czy doczekamy się tak radykalnych zmian w naszym kraju? Czas pokaże.

Źródło: KAI, Rzeczpospolita, Przewodnik Katolicki,

Czytaj także:Polski ksiądz: mąż, ojciec i przedsiębiorca [rozmowa]