Z Rzymu do Dubaju. Prastary manuskrypt po raz pierwszy opuścił Watykan

Papiescy bibliotekarze przywieźli ze sobą do Dubaju trzy najwyższej klasy zabytki sztuki piśmienniczej. Najstarszy zaprezentowany przez nich manuskrypt, arabskojęzyczny wstęp do Tablic podręcznych Ptolemeusza, pochodzi z początków IX w. i po raz pierwszy w swej historii prezentowany jest poza Watykanem.

Dzieło powstało prawdopodobnie w słynnym bagdadzkim Domu Mądrości, bodaj najważniejszej placówce naukowej średniowiecznego Bliskiego Wschodu. Stanowiło ono najpewniej fragment tłumaczenia opracowanych przez greckiego uczonego tablic astronomicznych, umożliwiających prognozowanie ruchu ciał niebieskich po nieboskłonie.

W IX w. mnisi jednego z palestyńskich klasztorów zakupili manuskrypt na lokalnym targu. Oryginalny tekst został jednak przez nich skrócony i podzielony na mniejsze fragmenty. Dzięki pracy papieskich ekspertów udało się go w znacznej mierze odtworzyć.

"To prawdopodobnie jedyny zachowany dokument z ogromnego dorobku Domu Mądrości" – podkreśla Stephen Metzger z Biblioteki Watykańskiej. Gigantyczny bagdadzki księgozbiór, porównywany niekiedy z Biblioteką Aleksandryjską, uległ całkowitemu zniszczeniu w trakcie najazdu mongolskiego w 1258 r.

Oprócz 1200-letniego rękopisu delegacja Biblioteki Watykańskiej zabrała ze sobą do Dubaju również dwa inne dokumenty. Pierwszy to datowany na przełom XII i XIII w. manuskrypt z instruktażem dot. używania cyfr arabskich, autorstwa znamienitego włoskiego matematyka Fibonacciego. Drugi to XVI-wieczne zapiski matematyka Tomasa de Orty nt. reformy gregoriańskiej.

Jak podkreśliła w oficjalnym komunikacie Stolica Apostolska, przygotowana ekspozycja ma na celu umożliwić "spotkanie nauki z wiarą w duchu braterstwa i międzykulturowego oraz międzyreligijnego dialogu".

Oprawę wizualną watykańskiego stoiska stanowią reprodukcja fresku Giotta ze św. Franciszkiem przed obliczem sułtana (oryginał w bazylice w Asyżu) oraz kopia słynnego "Stworzenia Adama" Michała Anioła z Kaplicy Sykstyńskiej.

Dubajskie EXPO to pierwsza tego typu impreza na Bliskim Wschodzie. Odpowiedzialne za jej organizację Zjednoczone Emiraty Arabskie krytykowane były m.in. przez Unię Europejską za wykorzystywanie dla przygotowania wystawy taniej, pracującej w niemal niewolniczych warunkach, siły roboczej z krajów Dalekiego Wschodu oraz prześladowanie niezależnych od władz artystów i działaczy społecznych. Mimo tego w EXPO udział bierze przeszło 190 państw.