Jak muzułmanka, później radykalna ateistka w końcu odnalazła Jezusa. Historia Ayaan Hirsi Ali

Droga duchowa, jaką przeszła Ayaan Hirsi Ali, jest niezwykła. Od młodej i radykalnej aktywistki Bractwa Muzułmańskiego przez równie radykalny ateizm i przyjaźń z takimi ludźmi, jak Richard Dawkins, aż po gwałtowne nawrócenie na chrześcijaństwo.

W Polsce Ayaan Hirsi Ali nie jest może tak bardzo znana, jednak w Holandii, gdzie żyje, już tak. Podobnie w krajach anglojęzycznych. Jej publiczna – i nieprosta, bo filozoficzna! – debata z Richardem Dawkinsem, która odbyła się latem 2024 roku, zebrała do dziś na portalu Youtube ponad 360 tys. widzów.

Co więcej, swoją gorliwością, ale i spokojem, Ayaan Hirsi Ali ograła ważna rolę w dyskusji ze starym przyjacielem, najsłynniejszym ateistą naszych czasów.

Ayaan Hirsi Ali była niezwykle interesująca postacią, zanim jeszcze stała się chrześcijanką. Urodziła się w Mogadiszu, stolicy Somalii, jednak jej rodzina mieszkała w różnych krajach – Arabii Saudyjskiej, Kenii i Etiopii. Jej ojciec z powodu politycznego zaangażowania przeciwko somalijskiej dyktaturze musiał uciekać na emigrację.

W swoim świadectwie zatytułowanym „Dlaczego jestem teraz chrześcijanką” opublikowanym na łamach „Unherd” pisała, że jako dziecko była znudzona koniecznością uczestniczenia w muzułmańskiej religijności. Zmieniło się to pod wpływem kontaktu z Bractwem Muzułmańskim, które wzbudzało religijną gorliwość w wielu młodych wyznawcach Allacha.

Jednak późniejsze doświadczenia sprawiły, że porzuciła islam całkowicie. Została zmuszona do zaaranżowanego małżeństwa z nieznanym sobie, mieszkającym w Kanadzie mężczyzną. Zdecydowała się uciec w drodze do Kanady i uzyskała azyl w Holandii. Tam ukończyła studia i zaczęła się angażować w ruch obrony muzułmańskich kobiet, a także antyreligijną – także antychrześcijańską – polemikę. W latach 2003-2006 była nawet posłem do holenderskiego parlamentu z ramienia Partii Liberalnej.

Ateizm, który znalazła w eseju Bertranda Russella z roku 1927 pt. „Dlaczego nie jestem chrześcijaninem”, pozwolił Ayaan Hirsi Ali uwolnić się od strachu, który kierował jej islamskim życiem. Strach ten był tak wielki, że choć w Holandii przestała wierzyć z Koran, nie potrafiła go porzucić.

W czerwcu 2001 roku Ayaan rozpoczęła pracę w Instytucie Wiardi Beckmana Ayaan. Skoncentrowała się na badaniach dotyczących integracji dzieci i wnuków emigrantów w społeczeństwie holenderskim.

Po szczegółowej analizie różnych aspektów życia społecznego doszła do wniosku, że największą grupę bezrobotnych, osób korzystających z zasiłków oraz przestępców w Holandii stanowią muzułmanie. Według Ayaan ich słaba integracja była związana z finansowaniem przez rząd szkół wyznaniowych, zwłaszcza koranicznych.

W krytyce islamu nie przebierała w słowach. W wywiadzie dla dziennika „Trouw” mówiła „Według mnie to okropne, że ja, żyjąc w demokratycznym państwie, gdzie wolność słowa jest dobrem najważniejszym, ciągle jeszcze mam do czynienia z szantażem zza grobu proroka Mahometa”

W innym miejscu dodawała: „Zgodnie z Waszymi zachodnimi standardami Muhammad jest osobą perwersyjną, a także tyranem [...], jeżeli prorok Muhammad poszedł do łóżka z 9-letnią dziewczynką, to zgodnie z holenderskim prawem jest pedofilem.”

Po latach bycia ateistką Ali doszła do wniosku, że ten światopogląd nie oferuje jej satysfakcjonujących odpowiedzi na fundamentalne pytania egzystencjalne. Brakowało jej w nim duchowego oparcia i sensu życia, który wcześniej odnalazła w islamie. Dodatkowo zauważyła, że ateizm nie spełnił obietnicy ery rozumu, a „dziurę po Bogu" wypełnił irracjonalnymi, quasi-religijnymi dogmatami niedowiarków

Z drugiej strony dostrzegła, że to właśnie judeochrześcijańskie dziedzictwo stanowi fundament zachodniej cywilizacji, jej wartości i wolności. W przeciwieństwie do islamu, z którym miała negatywne doświadczenia, chrześcijaństwo objawiło się jej jako religia bardziej otwarta i tolerancyjna, oferująca współczucie dla grzesznika i pokorę dla wierzącego.

„Dla mnie ta wolność sumienia i słowa jest chyba największą korzyścią płynącą z cywilizacji zachodniej. To nie przychodzi człowiekowi naturalnie. Jest to produkt wielowiekowej debaty w społecznościach żydowskich i chrześcijańskich. To właśnie te debaty rozwinęły naukę i rozum, zmniejszyły okrucieństwo, stłumiły przesądy i zbudowały instytucje, które porządkują i chronią życie, gwarantując jednocześnie wolność jak największej liczbie osób” - pisała na łamach „Unherd”.

W debacie z Richardem Dawkinsem jej słowa brzmiały już bardzo osobiście: „Wybieram wiarę, że Jezus zmartwychwstał”.

„Fakt, że mam wiarę i wybieram, by ją mieć, na podstawie moich doświadczeń, jest dla mnie tak samo realny, jak dla milionów ludzi, którzy wierzą. Jednak dla mnie jeszcze bardziej realna jest sama opowieść i mądrość w niej zawarta, moralność, która z niej wyewoluowała, wielowiekowe debaty i wszystko, co z tego odziedziczyliśmy. Zbyt pochopnie byłoby to odrzucać. Kiedy to zrobiliśmy, myślę, że wyrządziliśmy sobie wiele szkód” – mówiła Ayaan do zirytowanego Dawkinsa.

Jak właściwie to wszystko się stało, że w chrześcijaństwie Ayaan Hirsi Ali odnalazła duchową ostoję i sens życia? Daremnie szukała tego w ateizmie. Przyczyniło się do tego wiele doświadczeń – strach panujący w islamie, pustka ateizmu, depresja, o której opowiadała w debacie z Dawkinsem.

Nie jest jasne, czy była to po prostu choroba czy może raczej duchowa rozpacz, ugrzęźnięcie w poczuciu braku celu w życiu. Wszystko zmieniło się jednak zgodnie z prawami działania łaski Bożej. Wtedy, gdy jej terapeuta wyszedł ze swojej podstawowej roli i powiedział Ayaan, by spróbowała się modlić, skoro nic jej już nie pomaga. A ona zaczęła się modlić.