„Nawiedzenie”. Kolejna część projektu „Namalować katolicyzm od nowa” [zdjęcia]

Obrazy Nawiedzenia powstały na specjalne zamówienie organizatorów, złożone u dziesięciorga malarzy: Jarosława Modzelewskiego, Ignacego Czwartosa, Jacka Dłużewskiego, Wojciecha Głogowskiego, Jacka Hajnosa OP, Krzysztofa Klimka, Bogny Podbielskiej, Beaty Stankiewicz, Grzegorza Wnęka oraz Ewy Czwartos. Każdy artysta pokazał dwa obrazy, jeden w formacie odpowiednim dla przestrzeni sakralnej, drugi w mniejszym rozmiarze, na potrzeby modlitwy domowej.           

„Druga tajemnica radosna. Porywająco piękna, ale trudna. Szczególnie trudna, gdy spróbować zawrzeć ją w obrazie, który przez to, co widać, pokierować ma w głąb – w stronę tego, co najważniejsze” – mówił dr Dariusz Karłowicz, kurator wystawy i pomysłodawca przedsięwzięcia otwierając wystawę.

Kliknij galerię i zobacz obrazy Nawiedzenia i ich twórców

Prezentowane na wystawie 20 płócien Nawiedzenia to trzeci po obrazach Miłosierdzia Bożego i Zwiastowania krok projektu „Namalować katolicyzm od nowa” gromadzącego twórców i intelektualistów przekonanych o potrzebie odrodzenia sztuki sakralnej w Polsce.

Wystawę można obejrzeć od 15 listopada 2024 roku do 12 stycznia 2025 roku, w podziemiach katedry warszawsko-praskiej (ul. Floriańska 3 w Warszawie), od poniedziałku do soboty w godzinach 12:00-19:00 oraz w niedzielę w godzinach 10:00-20:00. Wstęp wolny.

Wystawie towarzyszą liczne wydarzenia: konferencja o sztuce sakralnej (16 listopada), oprowadzanie kuratorskie (22 listopada) oraz seria dyskusji i wykładów. Organizatorami projektu są: Teologia Polityczna, Fundacja Świętego Mikołaja oraz Instytut Kultury św. Jana Pawła II z Papieskiego Uniwersytetu św. Tomasza z Akwinu w Rzymie.

Twórcy przed przystąpieniem do pracy uczestniczyli w warsztatach, w czasie których wraz z biblistami, teologami oraz historykami sztuki zgłębiali znaczenie, wymowę i tradycję malarską tajemnicy Nawiedzenia. Wysłuchali wykładów filozofa bp. prof. Jacka Grzybowskiego, biblisty bp. dr. Piotra Przyborka, wybitnego patrologa ks. prof. Marka Starowieyskiego, mariologa o. prof. Bogusława Kochaniewicza OP i historyka sztuki Anny Kilian.

„W malarstwie najważniejsze jest światło. Historia zbawienia jest opowieścią o ukazywaniu się światła w świecie. A światło, w malarstwie, kształtuje się przecież przez kolor. Dlatego pomyślałem, że nasycenie koloru będzie ukazywać ową Światłość o wiele lepiej niż stonowane barwy, czy nawet naturalne” – opowiada o pracy nad obrazem prof. Grzegorz Wnęk, malarz, pedagog, kierownik pracowni malarstwa krakowskiej ASP, jeden z artystów biorących udział w projekcie. 

O obrazowaniu drugiej tajemnicy radosnej mówi też Jacek Dłużewski, malarz, rysownik, profesor ASP we Wrocławiu, kierownik pracowni rysunku. Artysta zwraca uwagę na miejsce spotkania Maryi i Elżbiety. „Chciałem odnieść się do «Magnificat» wyśpiewanego przez Maryję, i uznałem, że najlepszym sposobem na to będzie pejzaż. Miejsce, które Maryja odwiedza zamieszkują ludzie od pokoleń, ich życie kieruje się ku Niej. W tle umieszczona jest droga. Maryja wychodzi z nocy, przechodzi przez góry aż do światła”.

Ewa Czwartos, malarka młodego pokolenia związana z Otwartą Pracownią, przyznaje, że w swoim obrazie skupiła się na postaci kobiet jako matek: „W momencie spotkania z Elżbietą Maryja była w mniej zaawansowanej ciąży, ale mi bardzo zależało na ukazaniu brzemiennego stanu ich obu. Chciałam, aby ten obraz był jak najprostszy. Dlatego są tylko dwie postacie i roślinne tło, które jest nawiązaniem do tradycji. Chciałam też uniknąć pewnej dosłowności, a z drugiej strony nie chciałam namalować sceny rodzajowej, choć takie przedstawienia Nawiedzenia są bardzo częste”. 

Celem projektu „Namalować katolicyzm od nowa” jest odnowa zachodniej sztuki sakralnej, powrót do Kościoła współczesnych obrazów wysokiej klasy artystycznej oraz ożywienie mecenatu artystycznego.

„Po raz pierwszy od stuleci prawdy wiary nie przemawiają do wiernych współczesnym językiem obrazowania. Współczesnych wersji wielkich tematów religijnych darmo szukać nie tylko w galeriach i muzeach, ale co gorsza – również w kościołach. Poza kilkoma chlubnymi wyjątkami zastępują je reprodukcje, kopie lub szmira” – wyjaśnia genezę projektu Dariusz Karłowicz, redaktor naczelny Teologii Politycznej i dyrektor programowy Instytutu Kultury św. Jana Pawła II na Angelicum w Rzymie. „Zachodnia sztuka sakralna umiera. Dobra Nowina nieprzetłumaczona na język kultury XXI wieku coraz częściej staje się niema lub niezrozumiała. To poważny problem – ale i wielkie wyzwanie” – dodaje.   

W ramach projektu, na zamówienie organizatorów i dzięki hojności polskich prywatnych mecenasów sztuki powstają współczesne obrazy sakralne. Pełnym zamierzeniem twórców jest realizacja 21 wielkich tematów malarstwa religijnego. Inauguracją projektu była wystawa nowych wizerunków Jezusa Miłosiernego (2022), następnie realizowane mają być kolejno wszystkie tajemnice różańca. Wystawa obrazów Jezusa Miłosiernego odwiedziła Kraków, Warszawę oraz Rzym. Wystawa Zwiastowania była pokazywana w Rzymie, Warszawie, Częstochowie, obecnie znajduje się w Białymstoku, a jeszcze w grudniu zostanie pokazana w Opolu.

„Namalować katolicyzm od nowa” to nie tylko wystawy, ale też intensywny namysł nad sztuką religijną i sakralną w postaci comiesięcznych seminariów, książek, wykładów i konferencji (kilkanaście dostępnych online na stronie Teologii Politycznej). Projekt „Namalować katolicyzm od nowa” powstał i jest rozwijany dzięki mecenatowi polskich przedsiębiorców: Danuty i Krzysztofa Domareckich, Jolanty Domańskiej-Gruszki i Mirosława Gruszki, Wojciecha Piaseckiego, Doroty i Tomasza Zdziebkowskich.