Jak stać się świętą babcią? Pięć kroków ku mądrej miłości

Babcia jest niedocenianym skarbem i wsparciem w wychowaniu wnuków. Na czym polega jej rola? Intuicyjnie czujemy, że nie powinna być konkurencją dla rodziców, ale czy aby na pewno "rodzice są od wychowania, babcia od rozpieszczania"?

W gronie osób kanonizowanych znajduje się całkiem dużo mam, które wychowały świętych - wspomnieć należy chociażby św. Elżbietę, matkę św. Jana Chrzciciela czy Marię Zelie Martin, mamę św. Teresy.  Czy słyszeliście o świętych babciach?  To kobiety, które nie tylko wychowały własne dzieci, lecz doczekały się świętych wnuków. Każdy zna św. Annę, mamę Maryi i babcię Jezusa. A jest ich więcej.

Jedną z ciekawszych postaci jest św. Makryna Starsza - matka Św. Bazylego Starszego i babcia wielu świętych, w tym św. Bazylego Wielkiego i św. Grzegorza z Nyssy (biskupów i teologów), św. Piotra z Sebasty (biskupa i mnicha) i św. Makryny Młodszej (która poświęciła swoje życie ascetyzmowi, modlitwie i Pismu Świętemu).

Ze wspomnień spisanych przez jej wnuków dowiadujemy się, że to właśnie ona przekazała im nauki Kościoła, zwłaszcza Bazylemu i Grzegorzowi, którzy odegrali kluczową rolę w ostatecznym sformułowaniu Nicejskiego Wyznania Wiary. Ten przykład pokazuje, że babcia może zrobić o wiele więcej dla swoich wnuków niż tylko rozpieszczać i karmić domowymi obiadkami.

Na ile babcia ma współcześnie wpływ na wnuki?  Instytut Profilaktyki Zintegrowanej (IPZiN) pod kierownictwem dr. Szymona Grzelaka od lat prowadzi badania nad czynnikami chroniącymi nastolatki przed podejmowaniem zachowań ryzykownych. Okazuje się, że najpotężniejszą ochroną są rodzice - o ile są dla młodzieży przewodnikami życiowymi.

Jednak nie zawsze tak jest. Czasem rodzice nie potrafią być dla swych dzieci oparciem, przewodnikiem, autorytetem. Wtedy do akcji wkracza babcia. Jeżeli ma z wnukami dobrą więź i uważają ją za osobę mądrą - swojego przewodnika - jest równie skuteczna.  Badacze nazwali to "efektem babci".

Analizy przeprowadzone na dużej próbie ponad 13,9 tys. młodych Polaków pokazały, że wskazanie babci jako  przewodnika życiowego wiąże się z niższym poziomem myśli samobójczych, rzadszym sięganiem po alkohol i narkotyki, mniejszą skłonnością do przemocy oraz zachowywaniem czystości przedmałżeńskiej. Analogiczne badania przeprowadzone na Litwie i Malcie udowodniły, że "efekt babci" jest uniwersalny i widoczny też w innych zakątkach świata.

Jednocześnie, gdy zarówno rodzice jak i babcia są postrzegani przez nastolatki jako mądre autorytety, efekt ten się potęguje.

Powstaje zatem pytanie, co trzeba zrobić, by stać się taką świętą babcią, mądrym autorytetem i wsparciem w wychowaniu? Oto pięć podstawowych warunków.

Bycie świętą babcią zaczyna się od integralności, czyli życia w zgodzie z własnym systemem wartości. Babcia, która dokonała dobrych wyborów i kieruje się zasadami wiary, pokazuje wnukom, że życie według tych zasad przynosi owoce. Mądrość życiowa, którą można przekazać młodszemu pokoleniu, nabiera wartości, gdy wnuki widzą autentyczność – to, że babcia nie tylko mówi o wartościach, ale też nimi żyje. Taka postawa staje się inspiracją do naśladowania.

Dzieci i młodzież potrzebują kogoś, kto ich wysłucha bez oceniania. Święta babcia to osoba, która jest otwarta na rozmowę, a jednocześnie gotowa cierpliwie wysłuchać nawet najtrudniejszych historii. Wnuki powinny czuć, że babcia jest ich sprzymierzeńcem, a rozmowy z nią to przestrzeń, gdzie mogą wyrazić swoje myśli, obawy i marzenia. Słuchanie to także okazywanie szacunku dla ich emocji i problemów, nawet jeśli z perspektywy dorosłych wydają się błahe.

Ta więź z reguły powstaje naturalnie. Starsze osoby często mają w sobie większy spokój wynikający z doświadczenia życiowego, ale też świadomości, że nie są podstawowymi wychowawcami swych wnuków. Dzięki temu są gotowe słuchać bez negatywnym emocji.  A choć nie każdy ma ten spokój w sobie, można i warto się tego nauczyć. Dla dobra wnuków.

Święta babcia szanuje autorytet rodziców swoich wnuków. Nawet jeśli nie zgadza się z niektórymi ich decyzjami, powstrzymuje się od podważania ich pozycji w oczach dzieci. Zamiast krytyki czy ośmieszania, babcia może zaproponować alternatywne rozwiązania w niekonfrontacyjny sposób. Jeśli na przykład rodzice pozwalają dzieciom na nadmierne korzystanie ze smartfona, babcia może ustalić w swoim domu zasadę, że czas u niej spędza się offline, oferując w zamian ciekawe zajęcia, np. wspólne gotowanie, opowiadanie rodzinnych historii czy spacery.

Babcia powinna unikać ingerowania w decyzje rodziców, chyba że ich działania realnie zagrażają zdrowiu lub życiu dziecka, np. w sytuacji przemocy, alkoholizmu czy narkomanii. W takich przypadkach babcia ma obowiązek chronić wnuki. Natomiast w mniej krytycznych sytuacjach, takich jak spory dotyczące diety czy metod wychowawczych, warto pamiętać, że babcia ma prawo wyrazić swoje zdanie, ale zawsze z szacunkiem dla decyzji rodziców i na osobności, nie w obecności wnuków.

Święta babcia to nie tylko doradca i słuchacz, ale także bohater i twórca pięknych chwil, które wnuki zapamiętają na całe życie. Warto budować wspomnienia, które staną się skarbnicą pozytywnych doświadczeń – wspólne wypieki, gry planszowe, wycieczki, opowieści o dawnych czasach, uczenie zapomnianych piosenek i kolęd czy rękodzieło są  wspaniałą alternatywą dla smartfonów i telewizji. Takie działania nie tylko wzbogacają więzi między babcią a wnukami, ale też pokazują im, że życie offline może być pełne radości i przygód.

Na koniec warto podkreślić, że babcia nie jest nianią. To nie jest wynajęta osoba, spełniająca za pieniądze dokładnie życzenia klienta, dotyczące struktury dnia i zajęć powierzonych jej opiece dzieci. Czas spędzany z babcią będzie inny - poświęcony przekazywaniu życiowej mądrości, opowiadaniu, słuchaniu, dzieleniu się swoim życiem, zabawie itp. Tylko w ten sposób babcia może stać się wsparciem i ważną osobą w wychowaniu swych wnuków. Dlatego warto w relacjach z wnukami ustalić kluczowe dla rodziców istotne punkt (dotyczy to np. wymogów dietetycznych i zdrowotnych), a w innych sprawach po prostu zaufać.