Katedra ormiańska we Lwowie. Ogniu żywy, Chryste, przebacz moim wrogom!

W tych tragicznych dniach rosyjskiej inwazji na Ukrainę chcemy być bliżej tych, którzy doświadczają niewyobrażalnych cierpień. Dlatego proponujemy Wam wielkopostną pielgrzymkę przez Ukrainę.

Przez cały Wielki Post będziemy duchowo odwiedzać kolejne święte miejsca tego kraju: sanktuaria, cerkwie, kościoły, kaplice i znane miejsca kultu – chcemy być wszędzie tam, gdzie pielgrzymują i modlą się nasze siostry i nasi bracia z Ukrainy. W ten sposób chcemy w duchowy sposób wziąć trochę ich ciężarów na swoje barki oraz jednoczyć się w chrześcijańskiej modlitwie.

Wielkopostne pielgrzymowanie po Ukrainie zatrzymuje się jeszcze we Lwowie. Katedra ormiańska w tym mieście przypomina czasy jego świetności, gdy było stolicą trzech biskupów trzech obrządków katolickich (rzymskiego, greckokatolickiego i ormiańskiego).

Ormiańscy kupcy przybywali do Rusi Kijowskiej, podobnie jak do innych krajów europejskich, od średniowiecza. Już w XIV w. kroniki odnotowują istnienie we Lwowie monasteru ormiańskiego, który pełnił jednocześnie rolę karawanseraju dla kupców przemierzających kontynent.

Ormian we Lwowie było tak wielu, że przez kolejne wieki powstało w mieście kilka kościołów ormiańskich, powołano także diecezję tego Kościoła. Do dzisiaj z tych świątyń przetrwała tylko katedra.

W 1630 roku ormiański biskup Lwowa Mikołaj Torosowicz przyjął unię z Rzymem. Lwowscy Ormianie zajmujący się głównie handlem i bankowością, pomimo swojej wschodniej kultury duchowej, ciążyli kulturowo ku Zachodowi i Polsce, przez wieki polonizując się. Diecezja lwowska Kościoła ormiańskokatolickiego przyjęła nawet własny ryt mszy św. (tzw. ryt lwowski), bliższy obrządkowi rzymskiemu niż liturgia sprawowana w samej Armenii i na Bliskim Wschodzie, głównie w Libanie, gdzie znajdują się największe skupiska Ormian-katolików i obecnie rezyduje Raphaël Bedros XXI Minassian, patriarcha Kościoła ormiańskokatolickiego.

Jednym z najwybitniejszych biskupów ormiańskokatolickich w Polsce był arcybiskup lwowski Józef Teodorowicz (1864–1938), który wygłosił kazanie w katedrze św. Jana w Warszawie przy okazji inauguracji prac Sejmu Ustawodawczego po odzyskaniu przez Polskę niepodległości.

Po zajęciu Lwowa przez armię radziecką w 1944 roku, Kościół ormiańskokatolicki został w ZSRR zlikwidowany, a większość wiernych z diecezji lwowskiej repatriowano do Polski. Do 2000 roku niszczejąca katedra pełniła funkcję magazynu Lwowskiej Galerii Obrazów.

W 2001 roku, podczas jubileuszu 1700-lecia chrztu Armenii, władze miasta przekazały świątynię Apostolskiemu Kościołowi Ormiańskiemu, zaliczanemu do Kościołów orientalnych (przedchalcedońskich). Najpiękniejszym elementem dostojnej świątyni są barwne malowidła ścienne Jana Henryka Rosena (1891-1982) o tematyce biblijnej.

Ogniu żywy, Chryste!
Ogień miłości Twojej zesłany przez Ciebie na ziemię
zapal we mnie, żeby on spalił choroby duszy mojej
i oświecił sumienie myśli moich,
i oczyścił grzechy ciała mego,
i zapalił światło poznania Twego w moim sercu (…).

Dawco litości!
Udziel mi łaski, abym przez sprawiedliwą wiarę, dobre uczynki
oraz Świętą Komunię Ciała i Krwi Twojej przyszedł ku Tobie (...).

Zawsze litościwy Panie!
Zmiłuj się nad bliźnimi moimi i obcymi,
znanymi i nieznanymi, żywymi i umarłymi.
Przebacz także moim wrogom i tym, którzy nienawidzą mnie,
za ich przestępstwa przeciwko mnie
i odwróć ich od zła, które żywią wobec mnie,
ażeby dostąpili miłosierdzia Twego
i zmiłuj się nad Twoim stworzeniem
i nade mną bardzo grzesznym!

(Modlitwa św. Nersesa Sznorhaliego [1102-1173], jednego z ojców Ormiańskiego Kościoła Apostolskiego [fragmenty], za: Nerses Sznorhali, "Z wiarą wyznaję", Armeńska Apostolska Święta Cerkiew, Lwów 2003).