Czym jest modlitwa? Tyle odpowiedzi, ilu ludzi! [Modlitwa, chrześcijaninie!]

Papież Franciszek ogłosił rok 2024 Rokiem Modlitwy, który ma przygotować Kościół na jubileusz 2000 lat od Odkupienia. Dla osoby wierzącej modlitwa jest kluczowa i życiodajna. Nie można mówić o życiu wiary, gdy brakuje modlitwy. I chociaż napisano o niej wiele książek, przygotowano kursy, rekolekcje to chcemy na łamach Aletei przybliżyć naszym Czytelnikom, czym jest modlitwa przez artykuły, wywiady i praktyczne ćwiczenia.

Na pytanie czym jest modlitwa jest tyle odpowiedzi ilu modlących się. To tak, jakby zapytać kogoś, kto jest w małżeństwie, czym ono jest. Można oczywiście podać definicję podręcznikową, ale każdy przeżywa je inaczej, na swój sposób, zgodnie ze swoją historią i doświadczeniami. To samo dzieje się na modlitwie. 

Możemy ją nazwać rozmową z Bogiem, spotkaniem z Nim, dialogiem, „wzniesieniem serca, prostym spojrzeniem ku Niebu, okrzykiem wdzięczności i miłości zarówno w cierpieniu, jak i radości” – jak mówiła św. Tereska od Dzieciątka Jezus lub „wzniesieniem duszy do Boga lub prośbą skierowaną do Niego o stosowne dobra” (KKK 2590) – co przeczytamy w Katechizmie Kościoła Katolickiego.

Odpowiedź na pytanie, czym dla każdego człowieka jest modlitwa, pozostaje w sercu tej osoby i modlący się ma swoją definicję.

W poszukiwaniu swojej definicji modlitwy warto zastanowić się, dlaczego człowiek wierzący ma się modlić.

Po pierwsze dlatego, że modlił się sam Jezus. W Ewangelii św. Łukasza  czytamy: „Jeśli kto chce iść za Mną, niech się zaprze samego siebie, niech co dnia bierze krzyż swój i niech Mnie naśladuje!”. Zbawiciel zaprasza nas, byśmy robili to, co On. Oprócz nauczania, uzdrawiania, spotkań z ludźmi udaje się On na miejsca odludne, by spotkać się z Bogiem. Szedł na miejsce odludne, by pobyć sam na sam z Bogiem (Łk 4, 42), przed ważnymi decyzjami (Łk 6, 12), czy przed najtrudniejszym momentem swojego życia w Ogrójcu, gdzie prosi swych  uczniów, by czuwali razem z Nim. (Łk 32, 39-46). 

W „Dzienniczku” św. Faustyny przeczytamy „Świętość i doskonałość moja polega na ścisłym zjednoczeniu woli mojej z wolą Bożą. Bóg nigdy nie zadaje gwałtu naszej wolnej woli. Od nas zależy, czy chcemy przyjąć łaskę Bożą, czy nie; czy będziemy z nią współpracować, czy też ją zmarnujemy” (Dz. 1107). Nie sposób odkryć tego, do czego zaprasza nas Bóg, bez wchodzenia z Nim w kontakt na modlitwie i słuchania Jego głosu.

Modlitwa jest „prośbą skierowaną do Niego o stosowne dobra” – tak czytamy w Katechizmie Kościoła Katolickiego (KKK 2590). Modlitwa to sposób, w który – uznając własną słabość – pokornie prosimy Pana o interwencje w naszym życiu poddając się – jak Jezus – Jego woli.

Modlitwa nie jest działaniem jednostronnym. Nie jest składaniem ofiar przed posągiem milczącego Boga i przebłagiwaniem jego gniewu. Jezus objawił nam Boga, jako Ojca. Skoro modlitwa jest wejściem w kontakt człowieka z Bogiem, to trzeba przyznać, że to On pierwszy wychodzi w stronę człowieka. Widzimy to na kartach całego Pisma Świętego: od stworzenia świata, przez powołanie Abrahama, troskę o Naród Wybrany, relacje z różnymi prorokami, aż do posłania Jezusa Chrystusa, który stał się człowiekiem.

Człowiek odpowiada na Boże zaproszenie. Można powiedzieć, że tym, który pierwszy się modli, jest Bóg, a człowiek odpowiada na to, co Bóg mu proponuje. O ile zatem ważne jest zaangażowanie człowieka: czas, metoda modlitwy, uwaga i skupienie, to źródłem „efektywności” modlitwy jest Duch Święty. Działanie człowieka w pewien sposób służy temu, żeby Jak najszerzej otworzyć swoje serce na Boże działanie.

Modlitwa zaangażowany jest cały człowiek, czyli – mówiąc za świętym Pawłem – i jego ciało i dusza i duch. Niektórym może się wydawać, że ciało: jego bóle zmęczenie przeszkadzają w modlitwie. Podobnie aspekt psychiczny: emocje, myśli i rozproszenia. Gdyby nie one, to duch mógłby swobodnie łączyć się z Bogiem. Prawda jest taka, że człowiek to jedność psycho-fizyczno-duchowa. Bez ciała nie mogę stawać na modlitwie. Bez psychiki – emocji i myśli – nie jestem w stanie wyrazić tego, co czuję, czego potrzebuje, ani zrozumieć Boga. To za pomocą tych sfer kontaktuje się ze Stwórcą. Ważne jest zatem, Aby zadbać o sferę fizyczną i o psychiczną w kontekście modlitwy.

Modlitwa, oprócz tego, że jest wyjątkowa dla każdego człowieka, w tradycji Kościoła a swoje różne formy. Mamy modlitwę indywidualną i wspólnotową. Modlitwę ustną, medytacyjną, kontemplacyjną. Jest liturgia i nabożeństwa.

Każda z tych form jest przestrzenią działania Boga i miejscem, w którym człowiek może otwierać się na Boga. Nie ma modlitw gorszych i lepszych. Niektóre są odpowiedniejsze na danym w danym momencie naszego rozwoju duchowego, w danym momencie życia, w okresie liturgicznym lub sytuacji, w której się znajdujemy.

Pewnych form modlitwy możemy nie lubić. Może się to brać z ich niezrozumienia, lub z cech indywidualnych, które sprawiają, że pewne rodzaje są dla nas odpowiedniejsze. Warto poznać je wszystkie, aby czerpać z bogactwa Kościoła.