Krzyżyki i różańce jako biżuteria? Wyjaśnia teolog

Na ulicach i w internecie możemy zobaczyć ludzi, którzy używają symboli chrześcijańskich jako ozdób. Różaniec albo krzyż jako biżuteria - czy to dobry pomysł?

Kiedy używanie symboli chrześcijańskich może być grzechem? „Jeśli używa się krzyża z innej motywacji niż religijna, np. w celu prowokowania bądź też pokazywania, że się go odrzuca. Pojawia się dzisiaj także taka motywacja w noszeniu biżuterii z krzyżem. To jest poważne nadużycie, a więc także może być grzechem" - odpowiada ks. prof. Janusz Królikowski, dziekan wydziału teologicznego Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie, sekcja w Tarnowie.

Księże Profesorze, co oznacza krzyż dla chrześcijanin?

- Jest przede wszystkim znakiem, który przypomina o zbawieniu dokonanym przez Jezusa Chrystusa. W tym znaczeniu przemawia on do nas jako wspomnienie wydarzenia ukrzyżowania Chrystusa, ale także jako źródło więzi, która nawiązuje się między chrześcijaninem i Zbawicielem. Jako znak zbawczy jest także źródłem inspiracji duchowej i teologii.

Marcin Luter mówił bardzo mocno, ale też sugestywnie: „Krzyż jest jedyną naszą teologią”. Św. Tomasz z Akwinu dużo wcześniej mówił: „Męka Chrystusa (krzyż jest jej symbolem i niejako «syntezą») wystarczy do uformowania całkowicie naszego życia chrześcijańskiego”. Krzyż ma niezwykle wiele znaczeń i bogatą wymowę religijną.

Wypada z symbolu wiary robić symbol dekoracyjny? 

- Jeśli dekoracja ma służyć celom religijnym, także krzyż może mieć sens dekoracyjny. Znamy dobrze tego typu przedstawienia, gdy surowemu krzyżowi nadaje się dodatkowo jakąś wymowę teologiczną. Może to być np. krzyż otoczony kwiatami, mając być wyrazem wdzięczności za zbawieniem, może to być krzyż z rozwijającymi się pąkami zieleni, mający być przypomnieniem, że jest on źródłem nowego życia. Takie krzyże spotykamy przy drogach, takimi krzyżami zdobimy ściany domów. Wszystko zależy od tego, co chcemy wyrazić umieszczeniem krzyża w takim czy innym miejscu. Problem sytuuje się właściwie na poziomie intencji człowieka.

Na co należy zwrócić uwagę, aby lepiej zrozumieć kwestię noszenia kolczyków czy wisiorków z krzyżykiem?

- Trzeba przede wszystkim pytać się o motywację noszenia takich ozdób. Jeśli u podstaw jest motywacja religijna, czyli wyznanie wiary, jest to jak najbardziej uzasadnione. Muszę jednak przyznać, że w naszej kulturze kolczyki z krzyżykiem jakoś mnie rażą, choć w innych kulturach jest to jak najbardziej uzasadnione, np. u Etiopczyków jest to coś jak najbardziej naturalnego i nie budzi niczyjego zdziwienia. Stosują oni nawet tatuaże z krzyżami na czole, aby wyrazić swoją przynależność do Chrystusa. Jest ważne, aby krzyż nie był traktowany jedynie jak jakiś talizman, amulet czy gadżet.

Powaga krzyża domaga się poważnego traktowania go jako znaku religijnego, bez względu jak i z czego jest wykonany.

Używanie krzyża w formie biżuterii jest dość modne – w internecie możemy zobaczyć różne zdjęcia i nagrania nie tylko znanych ludzi. Czy można nosić krzyż jako biżuterię? 

- Ponowię moją odpowiedź. Kluczową sprawą jest motywacja religijna i cel noszenia. Jeśli o noszeniu krzyża miałaby decydować tylko moda, a tak jest w wielu przypadkach, to mamy tu do czynienia jedynie ze znakiem zewnętrznym. Można optymistycznie powiedzieć, że dobrze jest od czegoś zacząć, czyli od noszenia krzyża jako ozdoby, ale biorąc po uwagę wymowę krzyża jest to dalece niewystarczające. Nie wystarczy używanie krzyża, by zwrócić uwagę jedynie na siebie. To krzyż ma zwracać uwagę przez to, czym on jest.

Będzie coś złego w tym, że na spotkanie z przyjaciółmi albo na imprezę założymy kolczyki krzyżyki? W końcu może być to pewnego rodzaju delikatne wyznanie wiary? 

- Jeśli chcemy wyznać wiarę, będzie to z pewnością odpowiednie, ale jeśli będzie się to łączyło także z konkretnymi czynami. Naszą wiarę określają nie same znaki zewnętrzne, ale głębia serca, wyrażająca się w czynach i dziełach. „Poznacie ich po ich owocach” – mówi Pan Jezus. Znaki powinny mobilizować tego, kto ich używa, do wyznania wiary. Zdaję sobie oczywiście sprawę, że w niejednym przypadku już sam znak krzyża może być wielkim czynem-wyznaniem.

Wszystko oczywiście zależy od okoliczności, ale czy można nosić różaniec na szyi? 

- Znam ludzi, którzy je tak noszą i robią bardzo konsekwentnie. I znowu – istotą rzeczy jest modlitwa różańcowa, a więc czyn serca. Sam znak nie wystarcza. Różaniec jest po to, aby go używać, oczywiście do modlitwy. Niewątpliwie, sam znak także może przemówić, gdyż „jeden znak znaczy więcej niż tysiąc słów”, ale nie zawsze tak jest. Do dzisiaj pamiętam dziewczynę spotkaną trzydzieści lat temu w autobusie rzymskiej linii 492, która dyskretnie odmawiała różaniec. Jakże ona promieniowała! Wszyscy to widzieli. Jakież to było wyznanie wiary!

Kiedy noszenie biżuterii z krzyżem może być grzechem? 

- Jeśli używa się go z innej motywacji niż religijna, np. w celu prowokowania, bądź też pokazywania, że się go odrzuca. Pojawia się dzisiaj także taka motywacja w noszeniu biżuterii z krzyżem. To jest poważne nadużycie, a więc także może być grzechem.