Dziecięcy influencerzy. Sława i jej ciemne strony

Od wielu lat znany jest problem dzieci - celebrytów. Chodzi o osoby, które już w dzieciństwie zostały sławne, dzięki karierze filmowej lub muzycznej. Często - czego przykładem są Lindsay Lohan, Drew Barrymore, Macaulay Culkin czy Michael Jackson - początkowy zastrzyk sławy w rezultacie przynosi mnóstwo cierpienia, problemów psychicznych, uzależnień. Jednak w ostatnich czasach problem ten zaczął dotykać coraz większej rzeszy ludzi.

Youtube, Tik Tok, Instagram - to platformy, wyposażone w potężne algorytmy, potrafiące wynieść kogoś na szczyty sławy dosłownie w mgnieniu oka. Eksperci jednak ostrzegają, że błyskawiczna popularność niesie ze sobą poważne zagrożenia. Dr Ciarán Mc Mahon, autor książki „The Psychology of Social Media”, zauważa, że w dobie mediów społecznościowych ludzie są wręcz obsesyjnie skoncentrowani na swojej widoczności. W przypadku dziecięcych influencerów oznacza to życie pod ciągłą obserwacją milionów oczu, co może być destrukcyjne dla ich psychiki.

Wśród najpopularniejszych youtuberów na świecie znajdują się dzieci. I nie mówimy tutaj o "Youtube dla dzieci" a ogólnoświatowej klasyfikacji. Aktualny ranking najpopularniejszych youtuberów pokazuje, że w najściślejszej czołówce pod względem ilości subskrybentów znajdują się nieletni. Co więcej są to nieletni, którzy zgodnie z prawem nie powinny nawet mieć konta w mediach społecznościowych. Kanały są prowadzone oczywiście przez rodziców i w ten sposób sprytnie omijają prawo. Faktem jest jednak, że bohaterami nagrań są dzieci. Oto aktualny ranking:

Kids Diana Show (6 miejsce na świecie). Ewa Diana Kidisjuk (Єва Діана Кідисюк) urodzona w roku 2014. Na jej kanale publikowane są piosenki dla dzieci, unboxingi itp. Na Youtube ma 124 milionów subskrybentów. Ma też oficjalne konto na Tik Toku (niemal milion obserwujących).

Vlad and Niki (7 miejsce). Władysław i Nikita Waszetkow, (Vladislav Vashketov, Nikita Vashketov) - roczniki 2013 i 2015,  prezentują filmy łączące zabawę i animacje. Mają 122 milionów subskrybentów Na Youtube.

Like Nastya (miejsce 9). Anastazja Sejgiejewna Radzinskaja, (Анастасия Сергеевна Радзинская) urodzona w roku 2014. Prowadzi kanał, na którym prezentuje swoje życie. Na Yutube ma 118 mln subskrybentów oraz oficjalne konto na Tik Toku (7,6 min obserwujących)

W Polskim Youtube pierwsze dziecko pojawia się w rankingu na 89 miejscu - z kanałem Hejka tu Lenka - Lena Pachuc (rocznik 2010) z 1,6 miliona subskrubentów na Youtube.

Dzieci, które stały się celebrytami, często uzależniają się od sławy, co może prowadzić do poważnych problemów emocjonalnych i psychicznych. W przeszłości dotyczyło to garstki aktorów. Dzisiejsze dziecięce gwiazdy są narażone na jeszcze większe wyzwania – ich życie jest nieustannie relacjonowane w internecie, a media społecznościowe dodatkowo potęgują uzależnienie od natychmiastowej gratyfikacji.

Musimy być świadomi, że mózgi dzieci nie są w pełni rozwinięte, co sprawia, że są one bardziej podatne na wpływ sławy. Doświadczenie bycia w centrum uwagi w młodym wieku może prowadzić do trudności w oddzieleniu swojej prawdziwej tożsamości od tej, którą prezentują w mediach społecznościowych.

Przystosowanie się do życia w świetle reflektorów jest wystarczająco trudne dla dorosłych. Nieustanne komentarze, dobre i złe, lajki, liczba wyświetleń (a dodajmy, że za tym idzie jeszcze konkretna gratyfikacja - pieniądze) - są postrzegane przez mózg człowieka jako gigantyczny sukces na drodze do przetrwania. Mózg zalewany jest dopaminą, hormonem nagrody, dopingującym by powtarzać i pomnażać ten sukces. Niedojrzały mózg nie ma szansy, by sobie z tym poradzić. Może dojść do sytuacji, że nigdy w pełni nie dojrzeje. Zwłaszcza struktury odpowiedzialne za samokontrolę i racjonalną ocenę sytuacji. Rezultatem jest podatność na inne uzależnienia i problemy z samokontrolą. I takie jest niestety doświadczenie wielu młodych sław.

W 1968 roku Andy Warhol przewidział, że w przyszłości "każdy będzie sławny przez 15 minut". W dobie Tik Toka to stwierdzenie nabiera nowego znaczenia – wystarczy iPhone i kilka pomysłowych filmików, by zyskać ogromną popularność. Jednakże, jak zauważa dr Mc Mahon, historia dziecięcych gwiazd pokazuje, że ta droga do sławy rzadko kończy się szczęśliwie.

Wpływ mediów społecznościowych na dziecięcych influencerów jest nieporównywalny z tym, czego doświadczyły wcześniejsze pokolenia dziecięcych gwiazd. Algorytmy TikToka i Instagramu potrafią w ciągu kilku chwil uczynić dziecko jedną z najbardziej rozpoznawalnych osób na świecie, ale jednocześnie mogą równie szybko je „zapomnieć”.

Ciekawym przykładem jest tu np. Nati-D, dziewczynka, która w czasie zdalnej nauki nagrała brutalny w wymowie rap "Kłamiecie jak umiecie" (niemal 3 miliony wyświetleń), której inne utwory nie zyskały jednak większej popularności.

Pomimo licznych zagrożeń, istnieją sposoby, by pomóc dziecięcym gwiazdom poradzić sobie z presją sławy. Eksperci zalecają pracę z trenerami i terapeutami, którzy pomogą im utrzymać równowagę psychiczną. Kluczowe jest również, by te dzieci wykorzystały swoją popularność w dobrym celu – angażowanie się w działania charytatywne czy edukacyjne może pomóc w budowaniu zdrowego poczucia własnej wartości. Tutaj wszystko zależy od rodziców. Nasza tożsamość i dojrzały system wartości kształtują się w pełni dopiero około 17 roku życia. Oznacza to, że dziecko zawsze będzie odzwierciedlało system wartości rodziców. To otwiera pole do dyskusji - czy to jest moralne?

Kolejne pytanie brzmi - czy aby na pewno gra jest warta świeczki? Like Nastya jako dziecko miała trudności z mówieniem, została fałszywie zdiagnozowana z dziecięcym porażeniem mózgowym. Rodzice tłumaczyli, że kanał na YouTube był dla niej formą terapii. Łatwo jednak może się zdarzyć, że coś co pomaga w jednym problemie może wyprodukować setki innych, poważniejszych.

Dr Mc Mahon zwraca również uwagę na rolę społeczeństwa w tym procesie. To my, jako konsumenci, decydujemy, kogo nagradzamy uwagą. To, jakie treści oglądamy i kogo wspieramy, ma ogromne znaczenie dla przyszłości młodych influencerów.

Nie ulega wątpliwości, że media społecznościowe na nowo zdefiniowały pojęcie sławy. Dzieci, które stały się wiralowymi celebrytami, mogą cieszyć się chwilą chwały, ale jednocześnie są narażone na liczne zagrożenia. Świadomość tych wyzwań jest kluczowa, by chronić młodych influencerów przed ciemnymi stronami sławy i pomóc im odnaleźć równowagę w świecie, który zbyt często wymaga więcej, niż są w stanie udźwignąć.

Osobiście jestem przeciwna robieniu z dzieci celebrytów. Moim zdaniem nie jesteśmy w stanie jako rodzice i społeczeństwo wystarczająco dobrze ich ochronić. Nie oznacza to, że jeśli na przykład dziecko wykaże się bohaterską postawą w obronie innych czy zdobędzie  wybitną nagrodę należy o tym milczeć. Tak samo jeśli dziecko swoim talentem tworzy coś wartościowego - muzykę, sztukę - nie należy chować tego pod korcem. Jest różnica między jednorazowym powiewem sławy, a nawet systematycznym prezentowaniem w internecie dzieł swego talentu, a dorastaniem jako wszystkim znany z twarzy influencer.