10 zadań, jakie współczesny świat stawia przed katolickim intelektualistą

Katolicki intelektualista nie może pozostać neutralny. Ma być aktorem, a nie jedynie biernym widzem oraz zabiegać o zmianę świata na lepsze, angażując się w organizacje zdolne przekształcać społeczeństwo.

Skończyły się czasy, kiedy intelektualiści mogli bujać w obłokach, żyjąc w oderwaniu od rzeczywistości. Obecnie każdy filozof, a w szczególności katolicki, ma za zadanie „odszyfrować znaczenie teraźniejszości” i „zwalczać cynizm w każdej postaci”.

Czytaj także:
Krzysztof Zanussi: Po śmierci mamy pisałem do niej listy [wywiad]

To dwa z dziesięciu zadań stojących przed katolickim filozofem naszych czasów, które omawiał Francesc Torralba, filozof z Uniwersytetu Ramon Llull podczas kongresu czasopisma „Qüestions de Vida Cristiana” i Fundacji Joana Maragalla w klasztorze katalońskich benedyktynów w Montserrat.

1. Odszyfrować znaczenie teraźniejszości, nakreślić przejrzystą mapę ułatwiającą poruszanie się po współczesnych czasach, odkrywać siły napędowe kultury i – już mniej oczywiste, aczkolwiek intuicyjnie wyczuwalne – mechanizmy, którymi rządzi się współczesność. To zadanie wymaga spojrzenia z dystansu oraz umiejętności dostrzegania w otaczającym świecie tego, co szlachetne, piękne, prawdziwe i dobre przy jednoczesnej świadomości mrocznej strony teraźniejszości.

2. Odtwarzać zastane dziedzictwo intelektualne i wyrażać je za pomocą takich narzędzi językowych, które będą niosły jasny, zrozumiały i ważki przekaz dla współczesnego odbiorcy. Unikać popadania w skostniały tradycjonalizm, ale także w nadmierny kult nowości.

3. Nieustannie mobilizować się do rozumowania opartego na logice, będąc zarazem świadomym własnych możliwości i ograniczeń. Wystrzegać się nadmiernych emocji oraz racjonalizmu. Od katolickiego intelektualisty wymaga się sprzeciwu wobec postawy łatwowierności i fideizmu.

4. Budować mosty pomiędzy duchowymi i religijnymi tradycjami ludzkości, jak również nowymi formami duchowości świeckiej, które powstają u boku organizmów zinstytucjonalizowanych.

5. Przyjąć rolę proroka, przemawiając w obronie najsłabszych, wykluczonych oraz dyskryminowanych przedstawicieli naszego społeczeństwa i stać na straży niezbywalnej godności każdej istoty ludzkiej.

Czytaj także:
Chrześcijański rozwój intelektualny – bez niego już tylko krok do fanatyzmu

6. Nie rezygnować ze współczesnego krytycyzmu, poddawać krytyce możliwość poznania, jego ograniczenia i źródła, i kierować go zarówno ad intra (ku instytucji Kościoła) jak również ad extra (w kierunku otaczającego świata). Wyzbyć się kompleksów na tle przynależności do Kościoła i nie uciekać przed bólem, jaki czasami niesie ze sobą bycie jego członkiem.

7. Zapewnić sobie mocną pozycję w przestrzeni medialnej. Zabierać głos na wirtualnej agorze, mieć śmiałość zaistnieć w tym wymiarze rzeczywistości i proponować własny obraz świata. Wystrzegać się natomiast nadmiernej działalności medialnej, nie godząc się równocześnie na zepchnięcie na margines i schronienie w zaciszu własnego stada. Wyjść do ludzi, zdobyć się na odwagę, by publicznie głosić swoje poglądy, narażając się na ciosy.

8. Zaangażować się w różne szlachetne inicjatywy społeczne. Walczyć z moralnym purytanizmem i perfekcjonizmem, moralnością elit i tendencją do przyjmowania postawy postronnego obserwatora. Katolicki intelektualista nie może pozostać neutralny. Ma być aktorem, a nie jedynie biernym widzem oraz zabiegać o zmianę świata na lepsze, angażując się w organizacje zdolne przekształcać społeczeństwo.

9. Docenić i pokochać wielkie dzieła sztuki, kultury i filozofii laickiej, nie wyłączając wytworów ateizmu z XIX i XX w. ani wszelkich owoców humanizmu ateistycznego. Nie należy jednak pozwolić się sprowokować przez laicyzm niskich lotów.

10. Być przedstawicielem dyskursu niosącego nadzieję, zdolnego do racjonalnej konfrontacji z tendencją do historycznego nihilizmu, a przede wszystkim przezwyciężać frustrację wynikającą z analizowanych wydarzeń. Katolicki intelektualista powinien walczyć z każdym przejawem cynizmu, również tym, który swe źródło ma w jego własnym wnętrzu.

Czytaj także:
5 filmów Zanussiego, które zabiorą cię w intelektualną podróż